30 juni, Congo ‘onafhankelijk’?

‘Politiek is geen geschenk’, zei Etienne Tshisekedi, het politiek icoon. Ik zou normaal gezien verheugd zijn, en met trots en vreugde een blik moeten kunnen terugwerpen naar 30 juni 1960. Maar dat is niet het geval. Het is eerder met pijn dan met vreugde dat ik terugkijk naar wat er plaatsvond op die dag. 30 juni zou de genese zijn van de Congolese onafhankelijkheid. Het zaadje als het ware, dat zou uitgroeien tot een gezonde boom waarvan het Congolese volk vruchten zou plukken door een periode van optimisme gekenmerkt door Congolese idealen: rechtvaardigheid, vrede en arbeid.

De drie idealen die Congo typeren en dan ook op het wapenschild staan. Helaas is dat niet het geval geweest. Velen zouden dan eerst zeggen dat Congo alleen zijn politieke ontvoogding kende maar niet zijn economische ontvoogding. Dat is omdat we nog steeds een geopolitieke en geo-economische bal zijn op het internationaal politieke toneel.

De huidige politieke realiteit

Vandaag is Felix Tshisekedi president van Congo. De Congolese president staat voor een moeilijke opgave. Het huidige systeem is een weerspiegeling van allerlei accenten van de voorgaande politieke leiders. De grootste uitdaging dateert sinds 1960 en dat mogen we zeker niet onderschatten.

Niet langer is pessimisme het vertrekpunt, maar realisme. De Congolese diaspora in België heeft  een intermediaire rol tussen Congo en de diaspora in België. Er moet een brug zijn door samenwerking die zal uitmonden tot een meerwaarde door een gezonde relatie tussen Congo en  België. De woorden die me te binnen schieten zijn zelfredzaamheid en zelfbeschikking. ‘Politiek is geen geschenk’, dit vergt ook bereidvaardigheid, strijdvaardigheid en doorzettingsvermogen. Sterkte en moed zijn fenomenen die zich ontwikkelen tijdens momenten van zwakte.

Wat eist het Congolese volk?

Onafhankelijkheid in de volle betekenis van het woord, een land dat mensen zullen leiden met respect voor grondrechten en openbare vrijheden, rechtvaardige mensen, geïntegreerde mensen die bewust zijn van zijn ontwikkeling, mensen die democratisch verkozen zijn door het volk met een gerespecteerd mandaat. De Congolese republiek heeft nieuwe grondslagen nodig. Een onwrikbaar geloof in het vaderland. De vertraagde natie heeft een acceleratie nodig, een krachtige drijfveer niet enkel voor industrialisatie maar ook een filosofische sokkel gekenmerkt door een renaissance.

Congo moet op een gegeven moment in staat zijn om de kwaliteit van zijn democratie te meten in parameters: vrije meningsuiting, onderwijs, de manier waarop de natie de onderste laag van de samenleving behandelt, institutioneel professionalisme en een gezonde politieke cultuur. Dit vraagt staatsmanschap en een sterke collectieve nationale visie.

Spijtbetuiging Koning Filip

De spijtbetuiging van Koning Filip komt heel onverwacht en is in eerste instantie een goede stap richting een gezonde relatie met Congo. Het is een deur die open gaat om uiteindelijk uit dat sombere negationisme te komen. Het negationisme in het kader van het koloniaal verleden tussen België en Congo leeft nog en we moeten het nog steeds bestrijden. Zeker wat betreft het brute en onmenselijke regime van Leopold II destijds en de gruwel die toen plaatsvond.

De draagwijdte van kolonisatie en onderdrukking op psychologisch vlak mogen we niet onderschatten. Zolang dit geen aandacht krijgt, is de geschiedenis in mijn ogen een vertekening van de realiteit wat er voor zorgt dat een groot deel van de Belgische bevolking, in het bijzonder de Belgen met Congolese roots nog, steeds verborgen littekens vertoont.

Gezamenlijk project

Dit is geen ‘wij-zij verhaal’ maar een ‘wij-verhaal’ voor een hechtere samenleving.  Het moet vooral gezien worden als een beginpunt en geen eindpunt. Het echte werk moet nog beginnen! De spijtbetuiging zal nog meer krediet verwerven als er daadwerkelijk er werk van wordt gemaakt en als er effectief onderzoek wordt gedaan over de wandaden, de schade ect…Dit moet een gezamenlijke project zijn dat leidt tot een verzoening tussen beide landen en het verzachten van de wonden. We hebben allemaal de spijtbetuiging gelezen maar voor alle duidelijkheid, ze is slechts een vertrektpunt. Volgens Zana Etambala ligt een volgende stap nu bij een ‘waarheidscommissie’ in het parlement.

Ik ben het daar  totaal mee eens. Dan pas begint het echte werk in mijn ogen. Anders is het louter spijt betuigen op een simplistische wijze. Uiteraard is dit ook een historische materie en moet men inzicht verwerven vanuit verschillende perspectieven. Geschiedenis is een geheel van rivaliserende interpretaties, waarheden versus bedrog, het is een politiek en cultureel slagveld.

De pre-onafhankelijkheidsfase

Geschiedenis dient als gids voor de toekomst. We moeten bewust zijn van wat er gaande is. Er moet zo snel mogelijk een duiding komen vanuit een parlementaire commissie en op een billijke manier. Het zou een gebaar van respect zijn ten aanzien van historische gevoeligheden.

Als Congolese Vlaming, afkomstig van de Congolese diaspora in België, stel ik mezelf nu ik mijn perspectief heb neergeschreven, één vraag: ‘Wat is 30 juni voor mij?’ 30 juni is geen symbolische overwinning maar een patriottische nagedachtenis van Congolese idealen. De moord op Lumumba is symboliek, ze trachtten de Congolese emancipatie op deze manier begraven. Congo leeft nog in de pre-onafhankelijkheidsfase die zich zal omvormen in een volledige onafhankelijkheid.