30 mei. Net binnen: Irma Laplasse terechtgesteld

Elk jaar   In Australië Reconciliation Day (Verzoeningsdag), sinds 2018 een officiële feestdag ter ere van de cultuur van de Australische Aboriginals en ter bevordering van culturele uitwisseling en wederzijds begrip.

Martine Bijl (1948-2019)

2019   Overlijden in Maarssen (Utrecht) van Martine Bijl (71), zangeres, actrice, schrijfster en cabaretière. Ze werd bekend door haar one-woman-theatershows, de musical Tsjechov, de films Help de dokter verzuipt en Vroeger kon je lachen, de tv-quiz Meneer van Dale wacht op antwoord (Net5), de serie Het zonnetje in huis (RTL4), enz. Ze zong onder meer Het Limburgs klaaglied, Belletjes, Benjamin, Vanmorgen vloog ze nog. Louis Neefs bezong haar in Martine. In 2015 kreeg ze een hersenbloeding en in 2019 overleed ze. Ze was getrouwd met Berend Boudewijn.

1972   Drie Japanse terroristen, opgeleid door het Volksfront voor de Bevrijding van Palestina, richten een bloedbad aan op het vliegveld Lod bij Tel Aviv.

1967   De onafhankelijke republiek Biafra (in Nigeria) wordt uitgeroepen. Ze wordt bestreden met georganiseerde hongersnood en gaat in 1970 ten onder.

Boris Pasternak (1890-1960)

1960   Overlijden in Moskou van Boris Pasternak (70), Russisch dichter en schrijver. Hij werd wereldwijd bekend met werken als Dr. Zjivago, De aardse ruimte, Op vroege treinen, De jeugd van Ljoewers, Luchtwegen en Vrijgeleide. Hij kreeg de Nobelprijs voor Literatuur 1958, maar werd door de Sovjetregering gedwongen de prijs te weigeren. In 1987 kreeg hij postuum eerherstel in eigen land en zijn zoon Evgeny nam in 1989 namens zijn vader alsnog de Nobelprijs in ontvangst.

1954   De Nederlandse bisschoppen laten op 30 mei in alle katholieke kerken een mandement ofte ‘herderlijk schrijven’ voorlezen dat katholieken verbiedt om lid te worden van de vakbond NVV, te luisteren naar de (socialistische) VARA-radio, of lid te worden van niet-katholieke sportverenigingen.

1945   Terechtstelling in Brugge van Irma Laplasse, geboren Swertvaeger (41). Het executiepeloton schiet haar in het aangezicht en niet in de borst zoals gebruikelijk. Ze was op 21 december 1944 door de krijgsraad te Brugge ter dood veroordeeld wegens ‘verraad en verklikking’. Ze was getrouwd met Henri Laplasse, met wie zij in Oostduinkerke een hoeve uitbaatte. Familieleden waren actief in de collaboratie, maar zijzelf was nergens lid van. Ze wordt ervan beschuldigd dat door haar tussenkomst bij Duitse soldaten, om haar door de Witte Brigade gevangengenomen minderjarige zoon te bevrijden, zeven verzetslieden om het leven zouden zijn gekomen.

Al snel wordt Irma Laplasse een symbool van de ‘repressierechtspraak’. De publicatie in 1947 van haar gevangenisdagboek, met een voorwoord van journalist en voormalig verzetsstrijder Louis de Lentdecker, bevestigt dit beeld. In 1970 wordt het dagboek heruitgegeven met een inleidende studie door prof. Karel van Isacker s.j. Hij betwijfelt of het onderzoek en het proces tegen Irma Laplasse wel correct verlopen zijn en trekt hard van leer tegen krijgsauditeur Jean Vossen.

Op 30 mei 1995, dag op dag vijftig jaar na de terechtstelling, vernietigt het Hof van Cassatie het arrest van de krijgsraad te Brugge. Op 7 december 1995 begint het Militair Gerechtshof in Brussel onder grote belangstelling met het proces over te doen. Intussen hadden de tegenstanders van de herziening in de coulissen hemel en aarde verzet om dit te voorkomen. Ze vreesden dat een vrijspraak een precedent zou vormen voor tientallen andere herzieningen. En vooral als een morele veroordeling van de ‘repressierechtspraak’. Op 14 februari 1996 wordt Irma Laplasse tot levenslange hechtenis veroordeeld wegens verraad en verklikking.

De jongeman om wie het allemaal was begonnen, zoon Fred Laplasse, is zaterdag 7 december 2013 op 88-jarige leeftijd overleden in zijn huis in Oostduinkerke.

1897   Prof. Julius Mac Leod brengt verslag uit over de werkzaamheden van de Vlaamse Hoogeschoolcommissie. De Commissie is voorstander van de trapsgewijze vernederlandsing van de vier faculteiten van de Gentse universiteit. De professoren die reeds aangesteld waren, zouden, indien ze dat wensten, in het Nederlands mogen doceren. De voorstanders van meer radicale oplossingen, Lodewijk Dosfel, Reimond Speleers, Marten Rudelsheim en vooral Lodewijk de Raet, wijzen het voorstel af. En de tegenstanders van vernederlandsing zo mogelijk nog meer.

1896   Het eerste auto-ongeval in New York vindt plaats. Henry Wells botst met zijn wagen op de fiets van Evylyn Thomas. Hoe Thomas het ervan afbrengt is onbekend.

1840   De Vlaamse Beweging overschrijdt voor het eerst de grenzen van een zuiver literaire beweging en betreedt het politieke forum met een Vlaams Petitionnement, een verzoekschrift aan het parlement dat het Vlaams eisenprogramma formuleert. De Gentse volksvertegenwoordiger Désiré Lejeune (1805-1865) leidt het in de Kamer in – we vertalen uit het Frans – als Verzoekschrift voor het herstel van de Vlaamse taal in bepaalde provincies voor gemeentelijke en provinciale aangelegenheden en benadrukt daarbij: ‘La réaction qui a eu lieu depuis la révolution contre la langue flamande a été excessive, on a été beaucoup trop loin … Il n’y a pas de tyrannie plus grande, plus forte que d’imposer à un peuple une langue qu’il ne comprend pas’. Met andere woorden: ‘De reactie tegen de Vlaamse taal die heeft plaatsgevonden sinds de revolutie [van 1830] is buitensporig geweest, men is veel te ver gegaan … Er is bestaat geen grotere, hardere tirannie dan een volk een taal op te leggen die het niet verstaat’.

1814   Geboorte in Prjamoechino van Michail Bakoenin, Russisch grondlegger van het revolutionaire anarchisme en van het democratische panslavisme.

Voltaire (1694-1778)

1778   Overlijden in Parijs van Voltaire (83), auteursnaam van François-Marie Arouet, Frans filosoof en schrijver. ‘Voltaire’ is een anagram van ‘Arouet l.j.’ (le jeune). Hij is een van de grondleggers van de Verlichting. Bekende werken van hem zijn onder meer Candide, Lettres philosophiques, Oedipe, Dieu et les hommes en Trancrède. Bij zijn overlijden stellen verschillende bisschoppen voor zijn lichaam op de vuilnisbelt te werpen.

1695   François Fénelon, aartsbisschop van Kamerijk schrijft aan Lodewijk XIV zijn Remontrances, waarin hij de Franse koning zijn oorlogen en gebiedsveroveringen in de Nederlanden verwijt.

1640   Overlijden in Antwerpen van Peter Paul Rubens (62), Vlaams barokschilder, tekenaar en diplomaat, stadsschilder van Antwerpen. Hij schilderde vooral weldoorvoede vrouwen, bijbelse taferelen en gebruikte veel mythologische motieven in zijn kunst. Als diplomaat onderhandelde hij met de noordelijke

Maurits van Nassau (1567-1625)

Nederlanden over hernieuwing van ‘het bestand’ met de zuidelijke Nederlanden. Ook bemiddelde hij met succes bij vredesbesprekingen tussen Spanje en Engeland. Rubens trouwde tweemaal, met Isabella Brant en Hélène Fourment, en had in totaal acht kinderen.

1591   Prins Maurits van Nassau, zoon van Willem van Oranje, verovert de Gelderse hoofdstad Zutphen op de Spanjaarden. Weldra volgen Deventer, Delfzijl, Hulst, Nijmegen, Steenwijk en Coevorden.

1416   Op het Concilie van Konstanz wordt Hiëronymus van Praag verbrand wegens ketterij. Zijn asse wordt in de Rijn gegooid.