4 februari. Historische dag: Raad van Vlaanderen opgericht

2010   Het beeldhouwwerk L’Homme qui marche I van de Zwitserse beeldhouwer Alberto Giacometti (1901-1966) wordt in Londen verkocht voor 65 miljoen pond sterling, op dat ogenblik het hoogste bedrag ooit voor een geveild kunstwerk.

The Spirit of Ecstasy, het bekende Rolls Royce-boegbeeldje

1971   De Britse autobouwer Rolls-Royce kondigt zijn faillissement aan. De Britse regering redt het van de ondergang door het te nationaliseren en in 1973 op te splitsen. Sinds 2002 is BMW volledig eigenaar van het merk

1968   De grootste hovercraft (luchtkussenboot) ter wereld, een exemplaar van 165 ton, wordt te water gelaten in Cowes, Isle of Wight.

1941   De Amerikaanse chemicus Roy Plunkett (1910-1994) van het bedrijf DuPont maakt zijn uitvinding van het teflon wereldkundig. De chemische verbinding poly-tetra-fluoro-etheen waarvan Teflon de merknaam is, had hij al in 1938 ontdekt. Teflon is een kunststof en wel die met de laagste wrijvingscoëfficiënt. Het wordt onder andere toegepast als antiaanbaklaag in pannen, zoals de Tefal-pan. Omdat Teflon vrijwel niet reageert met andere stoffen wordt het vooral gebruikt voor allerlei toepassingen voor opslag en transport van makkelijk reagerende chemicaliën. Er blijven vragen over de mogelijke gezondheidsrisico’s van Teflon. Bij het productieproces wordt namelijk gebruik gemaakt van perfluoroctaanzuur (PFOA). Blootstelling aan zelfs zeer lage dosissen van deze stof is bij proefdieren kankerverwekkend. Of dit ook bij mensen het geval is, wordt onderzocht. Zegt men.

1927   De Engelse autocoureur Donald Malcolm Campbell (1921-1964) brengt het snelheidsrecord te land op 281,39 km/u met zijn 12-cylinder Napier-Campbell. Hij had zijn wagen Blue Bird genoemd naar het toneelstuk van de Vlaamse auteur Maurice Maeterlinck.

1920   Het Hultschiner Ländchen, een Duitstalig gebied dat nu in het noorden van Tsjechië ligt, tegen de Poolse grens, wordt door de Duitse autoriteiten ontruimd en vervolgens bezet door Tsjechoslowaakse troepen. De streek telt 38 stadjes en dorpen. Vanwege Tsjechische eisen luidt artikel 83 van het Verdrag van Versailles van 1919: ‘Duitsland doet afstand van de Hultschiner Ländchen ten gunste van Tsjechoslowakije’. Het hele gebied wordt zonder volksraadpleging overgeheveld naar Tsjechoslowakije. In een vrijwillig referendum stemde nochtans 93,7% van de 48 446 kiezers ervoor om bij Duitsland te blijven. De Tsjechische overheid start onmiddellijk met het uitroeien van het Duitse taalgebruik.

1920   De socialistische Volksgazet vraagt amnestie voor de gestrafte soldaten, voor de meerderheid van de gevangen activisten en voor honderden gestraften uit de overheidsdienst.

1917   Op de Vlaams Nationale Landdag te Brussel vindt na onderhandelingen tussen verschillende activistische organisaties de oprichting van de Raad van Vlaanderen plaats. De Raad heeft als taak een centraal orgaan te vormen dat leiding geeft aan de activistische politiek en de noodzakelijke politieke onderhandelingen met de Duitse bezettingsautoriteiten.

Onder de benoemde afgevaardigden heeft de radicale vleugel van de Jong-Vlamingen een zeker overwicht dat ze tot het einde van de oorlog houden. Het leidt wel tot voortdurende discussies over enerzijds een soeverein Vlaanderen en anderzijds een Belgische federale staat en alle staatkundige nuances die daartussen denkbaar zijn. Verdeeldheid ontstaat ook ten gevolge van de door de Socialistische Internationale voorbereide vredesconferentie te Stockholm. Nogal wat Jong-Vlamingen hadden socialistische sympathieën, maar zij vinden het voorstel van Camille Huysmans om in Vlaanderen ‘culturele autonomie’ in te voeren als volstrekt onvoldoende.

Tevens is het de bedoeling van de Jong-Vlamingen dat de Raad als een vertegenwoordigend lichaam met wetgevende bevoegdheden zou gaan fungeren, maar het komt niet tot een zelfstandig optreden van de Raad en van zijn verschillende commissies (soort schaduwministeries). De Duitsers lieten daarvoor geen enkele speelruimte.

Eleanor Thornton (1880-1915)

1911   Rolls-Royce bestelt zijn beroemd boegbeeldje The Spirit of Ecstasy bij de beeldhouwer Charles Sykes. Die neemt de actrice en Eleanor Thornton als model voor zijn ’duikende’ vrouwenfiguur. Het wordt de meest bekende prestatie uit haar korte leven. Ze verdrinkt in 1915 op de leeftijd van 35.

1896   Overlijden in Parijs van Lodewijk de Baecker, auteur van verschillende boeken over de oude Dietse letterkunde: Les Flamands de France en La langue des Flamands de France. Hij schreef ook het merkwaardige werk De la religion dans le Nord de la France avant le christianisme. De digitale versie hiervan is vrij toegankelijk op Google Books. De Baecker, geboren in Sint-Omaars (Frans-Vlaanderen) als zoon van een drukker uit Hazebroek, was rechter in Sint-Winoksbergen. Hij werd een van de meest strijdvaardige, Nederlandsgezinde oprichters van het Comité flamand de France (1853), waarvan hij de eerste ondervoorzitter was.

Annie Romein-Verschoor (1895-1978)

1895   Geboorte in Hatert (Nijmegen) van Annie Romein-Verschoor, marxistische schrijfster en historica. Echtgenote van historicus Jan Romein (1893-1962). Ze schreef samen met hem De lage landen bij de zee en Erflaters van onze beschaving. Ander werk: Vrouwenspiegel, Omzien in verwondering, Ja vader, nee vader. In 1970 ontving ze de Constantijn Huygensprijs voor haar hele oeuvre. Ze overlijdt op 5 februari 1978, dus precies een dag na haar verjaardag, op haar 83ste.

1864   Oprichting van het Rode Kruis-Vlaanderen, Vlaamse tak van het Belgische Rode Kruis, onder impuls van dokter André Uytterhoeven. Hij is de hoofdchirurg van het Sint-Janshospitaal in Brussel en wordt de eerste voorzitter. België was een van de eerste landen waar een Rode-Kruisvereniging werd opgericht. De organisatie had als doel hulp te verlenen aan gewonde en zieke soldaten in oorlogstijd. Het Belgische Rode Kruis bleef lange tijd een zaak van Franstaligen. In de 19de en eerste helft van de 20ste eeuw komen de bestuursleden haast uitsluitend uit de Franstalige bourgeoisie, met een sterke Brusselse inbreng. Dat belemmert de uitbreiding van de vereniging in Vlaanderen. De Eerste Wereldoorlog, met zijn vele duizenden gewonde en zieke frontsoldaten, brengt in deze situatie weinig verandering.

1854   Geboorte in Dendermonde (Oost-Vlaanderen) van Franz Courtens, Vlaams impressionistisch kunstschilder. Hij verwierf een grote internationale faam. Hij won de gouden medaille van de Internationale Handelstentoonstelling in Amsterdam en de Grote Prijs van de Wereldtentoonstelling van 1889 in Parijs. Hij werd in 1904 lid van de Koninklijke Academie en overlijdt in 1943 op zijn 88ste. Hij is de vader van de schilder Hermann Courtens (1884-1956) en de beeldhouwer Alfred Courtens (1889-1967).

794   Frankrijk schaft op deze dag de slavernij af, zo leest men op vele plaatsen. Maar de werkelijkheid is iets gecompliceerder. De Nationale Conventie in Parijs kondigt de afschaffing van de slavernij aan voor alle Franse koloniën. Het decreet beslist over de opheffing van de slavernij van zwarten – maar niet expliciet van de slavenhandel. Napoleon draait dit na gelobby van slavenhouders in 1802 terug, behalve op Santo Domingo, want daar is wat op til: het land noemt zichzelf inmiddels Haïti en roept in 1804 de onafhankelijkheid uit.

1783   Groot-Brittannië kondigt een staakt-het-vuren af, waardoor de Verenigde Staten – toen beperkt tot 13 staten – de facto hun onafhankelijkheid verwerven.