5 juni. Net binnen: België verbreekt diplomatieke betrekkingen met het Vaticaan

Elk jaar   In Denemarken en de Faerøer-eilanden Grundlovsdag (Dag van de Grondwet), vanwege de dag waarop in 1849 de grondwet van kracht werd. Denemarken is sinds die eerste grondwet in 1849 een constitutionele monarchie met een koning/koningin als staatshoofd.

‘Grundlovsdag’ is een halve vrije dag voor de Denen: vanaf 12 uur ’s middags zijn de meeste winkels en kantoren gesloten. Deze nationale feestdag wordt echter niet zeer uitgebreid gevierd zoals in andere landen. Wel worden er toespraken gehouden door politici.

2000   In Amsterdam gaat het grootste internetcafé ter wereld open met 650 computerschermen.

1996   Het probleem van de verschillende politieke visies in de deelstaten van België leidt tot een resolutie van het Vlaams Parlement. Daarin wordt de mogelijkheid voorgesteld om de deelstaten zelf hun stem te laten uitbrengen door middel van splitsing van het Belgisch stemmenaantal in de EU. Maar deze resolutie wordt niet weerhouden en alles blijft bij het oude.

1981   In de Verenigde Staten kondigt het Atlanta Medical Research Center de ontdekking aan van een nieuwe virale ziekte, genaamd Acquired Immune Deficiency Syndrome. De wereld zal nu leren leven met AIDS.

To Brexit or not to Brexit?

1975   De eerste Brexitpoging loopt met een sisser af. In het referendum dat werd georganiseerd stemt tweederde van de kiezers voor het verdergezette lidmaatschap van het Verenigd Koninkrijk in de Europese Economische Gemeenschap (EEG). Maar 41 jaar later loopt het anders. Bij een raadgevend referendum onder de Britse bevolking dat op 23 juni 2016 werd gehouden kiest 51,9% van de stemmers voor een vertrek uit de Europese Unie. Premier Cameron, die zelf campagne heeft gevoerd om in de EU te blijven, treedt onmiddellijk af. Hij wordt opgevolgd door Theresa May. De Britse regering geeft de EU op 29 maart 2017 formeel kennis van het voornemen tot uittreden, en krijgt volgens de regels van het Verdrag van Lissabon vervolgens twee jaar de tijd om tot een uittredingsakkoord te komen. Dat wordt een moeizame operatie.

1955   De derde Dag van het Vlaamse Lied, een zangfeest, vijfmaal georganiseerd tussen 1953 en 1957 door katholieke organisaties uit onvrede met de Vlaams Nationale Zangfeesten. Maar deze derde Dag op 5 juni 1955, opnieuw in Brussel, was geen groot succes en luidt het begin van het einde in. Dat deed de vraag van enkele jeugdorganisaties naar onderhandelingen met het Algemeen Nederlands Zangverbond (ANZ) oplaaien. Ondanks alles weerstond het ANZ met zijn grotere traditie de concurrentie en durfde het op 14 juli 1957 de rechtstreekse concurrentie met de Dag aan: in Gent kreeg de Dag 8000 mensen op de been, terwijl het ANZ in Antwerpen meer dan het dubbele aantal mensen verzamelde.

Op aandringen van onder meer Maurits Coppieters en Wilfried Martens en de Jeugdraad voor Vlaamse Aktie werden onderhandelingen aangevat, die resulteerden in een feitelijke overwinning van het ANZ: de Dag verdwijnt, vertegenwoordigers van het Jeugdverbond voor Katholieke Actie worden opnieuw in het bestuur opgenomen, wat de achterban verruimt, en verschillende eisen van de katholieke organisaties werden verworpen, zoals het uithangen van de Belgische vlag. De nieuwe eenheid luidde een bloeiperiode van het ANZ in.

1938   Het Verbond van Vlaamse Cultuurkringen (VVC) dringt in Brussel aan op de splitsing van het ministerie van Openbaar Onderwijs. Het VVC was in 1935 in Brussel opgericht als overkoepeling van een aantal Vlaamse organisaties: het Davidsfonds, de Vlaamse Toeristenbond (VTB), het Verbond der Vlaamse Oud-strijders (VOS), het Katholiek Vlaams Hoogstudentenverbond (KVHV), de Vlaams Nationale Zangfeesten, Het Vlaamse Kruis, het Vlaams Verbond voor Brussel en het IJzerbedevaartcomité. In 1937 kwam ook Vlaamse Kinderzegen erbij.

Het Verbond vermeed steeds in de partijpolitiek verstrikt te raken, maar begint nu herhaaldelijk stelling te nemen in politiek geladen aangelegenheden zoals amnestie, de toepassing van de taalwetten, de verfransing Brussel, culturele autonomie, de neutraliteitspolitiek en andere problemen die in de vooroorlogse Vlaamse beweging aan de orde kwamen.

1911   De verplichte pensioenverzekering voor mijnwerkers wordt ingevoerd.

1880   De Belgische regering verbreekt de diplomatieke betrekkingen met het Vaticaan. Dit was het gevolg van de schoolstrijd die al enkele jaren hevig woedde. Alles begon met de Wet op het Lager Onderwijs van 10 juli 1879 die de gemeentelijke autonomie inzake lager onderwijs beperkte ten voordele van de staat. Elke gemeente moet vanaf nu een officiële staatsschool bezitten. Alle onderwijzers moeten gediplomeerden zijn van officiële normaalscholen. Het godsdienstonderwijs wordt van het programma geschrapt. Een priester mag nog wel godsdienstonderwijs inrichten, maar dat moet dan buiten de klasuren en op

Federico García Lorca (1898-1936)

uitdrukkelijk verzoek van de ouders. Hoe verscheurd het land is over deze wet blijkt uit de stemming: in de Kamer 76 voor, 60 tegen; in de Senaat 32 voor en 31 tegen.

Het blijvend verzet van katholieke zijde wordt door de regering niet alleen ‘diplomatiek’ gepareerd. Er volgden ook een aantal maatregelen tegen de geestelijkheid in België: de regering heft de wedden op van de professoren in seminaries, de honoraria van de kanunniken en van een aantal vicarissen. Seminaristen worden niet meer van legerdienst ontslagen. De begroting van de eredienst wordt ingekrompen, de rekeningen van de kerkfabrieken worden minutieus onder de loep genomen.

Zoals ook vandaag nog valt Eredienst onder de bevoegdheid van de minister van Justitie. Dat is toen de Waalse liberaal Jules Bara (1835-1900). Die begint zich zelfs bezig te houden met het formaat en het gewicht van de kaarsen. Hij wordt door de katholieke oppositie schamper ‘broeder-koster’ genoemd. Jozef II lijkt wel terug.

1898   Geboorte in Fuente Vaqueros, nabij Granada, van de Spaanse dichter en toneelschrijver Federico García Lorca. Hij zal in 1936, tijdens de Spaanse burgeroorlog, op 38-jarige leeftijd in Viznar (Andalusië) worden vermoord, waarschijnlijk door leden van Franco’s milities. Zijn moordenaars zijn nooit met zekerheid geïdentificeerd en de zoektocht naar zijn lichaam werd in 2009 gestaakt. Hij leeft verder in werken als Bodas de sangre (Bloedbruiloft, 1933) en La casa de Bernarda Alba (Het huis van Bernarda Alba, 1936). Zijn verzamelde gedichten werden in 2009 in het Nederlands uitgegeven in een vertaling van Bart Vonck.

Bonifatius en het doorkliefde boek

754   De christelijke missionaris Bonifatius ofte Winfrid van Devon wordt bij Dokkum vermoord door heidense Friezen die hij probeerde los te rukken van het geloof van hun voorouders. Het is aan hem dat men de vernietiging toeschrijft, in de buurt van Geismar (Thüringen), van een duizendjarige eik gewijd aan de god Thor. Bonifatius wordt vaak afgebeeld met zwaard en bijbel, omdat hij zich zou hebben beschermd met een evangeliëncodex, maar dit gegeven komt niet voor in de vroegste levensbeschrijving (vita). De codex in Mainz met sporen van zwaardslagen is geen bijbel, maar een boek met traktaten tegen de arianen, die ketters waren in Bonifatius’ ogen en moesten worden uitgeroeid.