5 nieuwe films rond familierelaties

Joaquin Phoenix, een van de beste acteurs van zijn generatie, speelt een onmogelijke rol in het fenomenale Beau is afraid van wonderboy Ari Aster (****, vanaf 10 mei in de bioscoop). Eenzaat Beau is de verpersoonlijking van de angst om te leven zowel als de angst voor de dood. Zijn leven, overschaduwd (of gegidst) door een immens schuldgevoel, wordt een nachtmerrie wanneer hij door omstandigheden wordt verhinderd om naar zijn moeder op bezoek te gaan op de verjaardag dat zijn vader is overleden. Een nachtmerrie beleefd als een herinnering. Beau heeft zijn vader nooit gekend. Maar zijn moeder telt qua bazig- en bezitterigheid voor twee.

Wat volgt is niet te beschrijven. Het ene ongeluk na het andere waarvoor hij vreest overkomt hem ook. Met blutsen en builen weet hij telkens te overleven maar de al te naïeve ziel krijgt wel van alles de schuld. Beau is afraid is tegelijk nachtmerrie, sprookje en horror. Het weinige dat hem in deze overweldigende en fantasierijke odyssee, een en al ‘overdaad-schaadt-avontuur’, overeind houdt, is zijn beschermengel, een talisman in de vorm van een porseleinen sneeuwwit beeldje van een moeder met kind dat Beau altijd bij zich heeft. Schoon.

Al even merkwaardig is Stars at noon van Claire Denis (**, vanaf deze week in de bioscoop), een amper te vatten (politieke) thriller die zich afspeelt in het Nicaragua van vandaag, in volle pandemie. De revolutie van de jaren ‘80 heeft een linkse militaire junta gebaard die alles stevig, met het nodige geweld dus, onder controle houdt.

Trish, een Amerikaanse journaliste, zit – zonder paspoort en zonder geld – letterlijk aan de grond. Ze kan geen vliegtuigticket terug naar de VS geregeld krijgen. Ook al geniet ze bescherming van de legerleiding. Haar hoofdredacteur lust haar artikels niet meer. Voor 50 dollar doet ze het met iedereen. Meer weten we niet van deze prille maar stoere en cynische schoonheid, gespeeld door Margaret Qualley, als twee druppels water gelijkend op haar moeder: actrice Andie MacDowell. Maar dan valt Trish op de Brit Daniël DeHaven, die beweert voor Watts Oul te werken. Liefde op het eerste gezicht? Of opportunisme? Opmerkelijk zijn wel haar lyrische woorden na een eerste vrijpartij: ‘Jij bent zo bleek dat het is alsof ik met een wolk vrij. Je bent als nevel.’ De Brit zal de hele film lang een schim blijven.

Beide dolende zielen die zich tegen beter weten in aan elkaar vastklampen, worden van nabij gevolgd door de CIA en een Costaricaanse agent. Vooral wanneer het tweetal naar Panama wil ontkomen via Costa Rica. Onderweg staan er ‘s middags inderdaad ineens miraculeus sterren aan de hemel. Het motto van de CIA vernemen we ook terloops: er moet in het land een balans zijn tussen economie en politiek, desnoods via Amerikaanse inmenging. Deze onwezenlijke maar intrigerende sfeerthriller is gebaseerd op het boek van de Amerikaan Denis Johnson.

Nog meer Costa Rica. Voor haar broeierige debuutfilm Tengo Suenos Electricos (***, van deze week af in de zaal) keerde Valentina Maurel na haar filmstudies aan het Insas, de Brusselse filmschool, naar thuisland Costa Rica terug. De jonge cineaste schetst de relatie tussen een adolescente dochter en haar vader/losbol in hoofdstad San José. Nadat haar ouders uit elkaar zijn gegaan besluit zij om bij haar vader te gaan inwonen. Tot ze tot het besef komt dat niet zij maar haar labiele vader en zijn entourage in feite puberen. Het pruttelende potje kookt net niet over.

Leven en dood zijn wel heel naaste buren in de (al jarenlange) oorlog in Oekraïne. Dat laat ook Klondike zien, een anti-oorlogsparabel in een regie van Maryna Er Gorbach (***, vanaf 10 mei in de bioscoop).

Klondike begint op 17 juli 2014 toen het burgervliegtuig Malaysia Airlines Flight 17 (MH 17) boven de Donbass-regio door pro-Russische separatisten werd neergeschoten. Het vliegtuig was onderweg van Amsterdam naar Kuala Lumpur. Niemand van de 298 passagiers overleefden de ramp. De schuldigen werden gedetecteerd, veroordeeld maar (nog) niet gevat.

In het veld naast de boerderij van Irka en Tolik liggen brokstukken afkomstig van het vliegtuig. En een stuk van hun woonst is weggeblazen door een slecht gerichte raket van de pro-Russische milities. Vluchten kan niet (meer)! Tolik zit gekneld tussen het Oekraïense verzet en de pro-Russische separatisten die om beurten op de boerderij langs komen om hun eisen te stellen. En dat zijn geen doetjes. Tolik wil weg, de hoogst onzekere situatie en de alomtegenwoordige dreiging van geweld kotsbeu. Irka, zijn echtgenote is hoogzwanger en vreest voor het leven van haar baby.

Zo laat Klondike bijna fysiek aanvoelen wat het moet zijn om als gewone burger in een weinig hoopgevende – zeg maar uitzichtloze – oorlogssituatie terecht te komen. Hartverscheurend echt, al doet Gorbach haar uiterste best om de kijker net dat sprankeltje hoop mee te geven.

Wanneer haar lieve oma Avo overlijdt, een  zelfstandige, wijze vrouw, raakt haar kleindochter Salome, een meisje van negen jaar, helemaal van haar melk. Terwijl de volwassenen, haar moeder, tante en nonkels ruziën over de te volgen tradities van de begrafenisceremonie, is Salome er rotsvast van overtuigd dat oma’s geest in haar voortleeft. Vandaar dat het meisje uiteindelijk tot haar dode oma zal bidden ‘om haar gerust te late’”.

Christele Alves Meira laat in Alma viva (***, momenteel in de bioscoop) magisch realisme, fantastische vertelling en naturalisme feilloos in elkaar overvloeien in een schilderachtig mooie familiekroniek, gesitueerd in een dorpsgemeenschap in de Portugese bergen waar een vrijgevochten vrouw vroeg of laat als een heks wordt aanzien. Treffend zijn de woorden van de debuterende Portugese cineaste: ‘De levenden sluiten de ogen van de doden en de doden openen de ogen van de levenden.’