8 augustus. Historische dag: Rijksregister legaal, 15 jaar na invoering

1983   De wet op het Rijksregister wordt van kracht. Het Rijksregister werd in 1968 ingevoerd, maar de wet die het gebruik regelde, laat 15 jaar op zich wachten. Al die tijd werkte het Rijksregister in feite illegaal. Van enige wettelijke bescherming van de privacy was immers geen sprake. In het Rijksregister zijn alle natuurlijke personen opgenomen die in België zijn ingeschreven in het bevolkingsregister en in het diplomatenregister, telkens met negen persoonlijke gegevens.

De nieuwe wet legt vast welke overheden, instanties, organisaties of personen er toegang toe hebben. Tevens wordt een raadgevende commissie opgericht die vanaf nu de werking en de evolutie van het Rijksregister moet volgen op het vlak van de bescherming van de privacy.

Anna Mortelmans (1893-1957)

1961   Geboorte in Rotterdam van Annemieke Verdoorn, actrice en zangeres. Op televisie was ze te zien als zuster Ingrid in de serie Medisch Centrum West en als Joyce Couwenberg in de serie Onderweg naar Morgen (1996-2008). Verder in de films De ratelrat en Les branchés à Saint-Tropez. Ze nam in 1985 als Margo voor Luxemburg deel aan het Eurovisie Songfestival met Children, Kinder, enfants en werd 13de. Ze verhuisde met haar echtgenoot en zoon naar Sydney, Australië.

1957   Overlijden in Schoten (Antwerpen) van Anna Mortelmans, een van de meest strijdvaardige vrouwen uit de Vlaamse Beweging. Zie Vandaag van 8 augustus 2022.

1945   In Jeruzalem organiseert de Stern-groep een moorddadige aanval op de Britse Hoge Commissaris, Sir Harold MacMichael. Deze is zwaargewond en tien Engelse soldaten komen om het leven.

André Demedts (1906-1992)

1906   Geboorte te Sint-Baafs-Vijve (West-Vlaanderen) van de Vlaamse schrijver André Demedts als oudste zoon in een landbouwersgezin. Na zijn lager secundair onderwijs moet hij noodgedwongen thuis te blijven om te werken op de ouderlijke hoeve, maar bekwaamt zich verder door zelfstudie. Via een bekwaamheidsproef voor een Examencommissie werd hij in 1937 leraar aan de Vrije Hogere Technische Handelsschool te Waregem, tot 1949. Daarna was hij tot aan zijn pensionering in 1971 diensthoofd bij de Belgische Radio en Televisieomroep-West-Vlaanderen in Kortrijk.

Als auteur debuteert Demedts in 1929 met de dichtbundel Jasmijnen. Verder schrijft hij onder meer de romans Voor de avond valt (1947), De ring is gesloten (1951), Geluk voor iedereen (1982), Veertien-Achttien (1985) en de repressieroman De Levenden en de Doden (1959). Voor dit werk krijgt hij in 1962 de Prijs voor Letterkunde van de Vlaamse Provincies. Zijn vierdelige De eer van ons volk (1973-1978) is een plattelandsepos dat zich afspeelt in de woelige periode rond de Franse Revolutie, de Franse bezetting en annexatie van onze gewesten. Demedts verwerkt hierin een deel van zijn eigen familiegeschiedenis. Hij wordt meer en meer een geëngageerd, Vlaamsgezind schrijver met een duidelijk Heel-Nederlands profiel. De dragende gedachte is ‘dat ieder volk recht op zelfbestuur heeft, van het ogenblik dat het in staat blijkt die verantwoordelijkheid te dragen’.

Onder zijn voorzitterschap vindt te Waregem op 25 juli 1948 de eerste ontmoetingsdag met Frans-Vlamingen plaats. Deze leidde tot de oprichting van de Frans-Vlaamse Cultuurdagen en van het Komitee voor Frans-Vlaanderen (1957). Het doel is de culturele contacten tussen Vlamingen en Frans-Vlamingen te stimuleren, de onderlinge relaties te versterken en zo een reveil van het Nederlands cultuurbewustzijn in Frans-Vlaanderen in de hand te werken. Ook worden door het Komitee cursussen Nederlands aangeboden, die een groeiend succes hebben in Frans-Vlaanderen en de omliggende regio’s. In 1962 wordt hij verkozen tot lid van de Koninklijke Academie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde. In 1965 wordt hij lid van het IJzerbedevaartcomité.

In 1970 wordt door de Marnixring de André Demedtsprijs ingesteld voor mensen of instellingen die zich inspannen voor de Heel-Nederlandse gedachte. Demedts streefde ononderbroken naar de culturele integratie tussen Vlaanderen, Nederland en Zuid-Afrika. De prijs wordt nog steeds om de twee jaar uitgereikt in december. André Demedts schreef ook heel wat essays gewijd aan belangrijke Vlaamse figuren zoals Stijn Streuvels, Hugo Verriest, Ernest Claes, Valère Depauw, Warden Oom, Richard Minne, Johan Daisne, Albrecht Rodenbach en Antoon Vander Plaetse.

Demedts ontvangt in 1976 de Prijs voor Letterkunde van de Vlaamse Provincies voor zijn gehele oeuvre. Hij was in de eerste plaats een geëngageerd schrijver, een cultuurpromotor door zijn boeken, maar ook en vooral als spreker. In de loop van meerdere decennia gaf hij letterlijk duizenden voordrachten, tegen een gemiddeld tempo van één lezing per week. Daarnaast zette hij ook verschillende projecten op touw die moesten bijdragen aan de Vlaams-Nederlandse integratie. Bijzondere aandacht ging hierbij uit naar Frans-Vlaanderen. De betekenis van Demedts voor de Vlaamse Beweging ligt vooral op het vlak van de inspirerende kracht die van hem uitging. Ofschoon hij zelf voorzichtig was in zijn optreden, heeft hij zijn streven naar Vlaamse zelfstandigheid toch duidelijk laten blijken.

Demedts was een ongemeen productief auteur: op zijn naam staan meer dan 70 boeken, naast honderden bijdragen in verzamelwerken, tijdschriften, periodieken en kranten.

In 1983 werd de oude pastorie in zijn geboortedorp als André Demedtshuis geopend: het is een museum, maar naar de wens van Demedts zelf in de eerste plaats een ontmoetingsruimte voor jong en oud. In 1990 werd hem de Driejaarlijkse Staatsprijs ter bekroning van een schrijversloopbaan toegekend. Andre Demedts overlijdt in 1992 op de leeftijd van 86.

1870   De Kamers worden wegens de gespannen buitenlandse toestanden bij elkaar geroepen. Op 19 juli 1870 had Frankrijk immers de oorlog verklaard aan Pruisen en de Frans-Duitse oorlog ontketend. Vooral in Vlaanderen leeft de vrees dat een Franse overwinning zou leiden tot een nieuwe annexatie van België door het Frankrijk van keizer Napoleon III. Die had nooit een geheim gemaakt van zijn ‘belangstelling’ voor België. Had hij België niet omschreven als ‘une poire mûre qui nous tombera quelque jour dans la bouche’ (een rijpe peer die ons op een of andere dag in de mond zal vallen)?

Dat alles maakt dat koning Leopold II in een troonrede een beroep doet op ‘de bereidwillige vaderlandsliefde van allen’. Op suggestie van koning Leopold II vraagt de Britse regering dat de twee oorlogvoerende mogendheden de Belgische neutraliteit door een dubbelverdrag zouden garanderen. Dat verdrag komt in augustus 1870 tot stand. We komen er goedkoop vanaf.

Jean Vallière (1480-1523) op de brandstapel.

1793   Voor degenen die nog geloven dat de Franse Revolutie ‘vooruitgang’ bracht: op deze dag besluit de revolutionaire Conventie alle universiteiten en academies af te schaffen. De KULeuven is nog kunnen openblijven tot 25 oktober 1797.

1523   Een Augustijner monnik, Jean Vallière, wordt in Parijs levend verbrand omdat hij de leer van Luther verdedigt. Hij was eerder uit zijn gevangenis gehaald in een vuilnisbak, zoals zijn rechters hadden gevraagd. Hij is de eerste Franse hugenoot die de marteldood sterft.