8 januari. Historische dag: Schelde dichtgevroren

Elk jaar   In sommige noordelijke dorpen van Griekenland, meer bepaald in Thracië en Macedonië, wordt Yinekokratia, ‘het ‘feest van alle vrouwen’ – gevierd. Echtparen draaien dan hun traditionele rollen om: mannen blijven thuis en doen het huishouden, terwijl vrouwen een dag vrij hebben – wat vaak betekent een kroegentocht betekent. ’s Avonds ontmoeten ze elkaar weer en wordt er samen gefeest. Deze traditie bestaat al sinds het oude Griekenland.

Stafke Fabri (1934-2006)

2006   Overlijden in Merksem (Antwerpen) van Stafke Fabri (71), met zijn ware naam Gustaaf Voorbraeck. Hij maakt naam als Antwerps volkszanger. Fabri zong ook in het algemeen Nederlands, maar hij kon het publiek vooral bekoren met zijn typisch Antwerpse liedjes zoals onder andere Oep de Gruengpleuts oep een bank, Den Antwerpsen Twist, Het zijn zotten die werken, Karsmis oep de Gruengpleuts. In 1978 belandt Fabri in de Nederlandse hitparade met het Antwerpse nummer Karsmis deur de jaren.

1996   Overlijden in Parijs van François Mitterrand (79), president van Frankrijk van 1981 tot 1995. Hij was voor de Tweede Wereldoorlog actief in rechtse middens en werd tijdens de oorlog door het collaborerende Vichy-regime gedecoreerd voor zijn verdienstelijk werk. Na 1945 wordt hij de taaie tegenstander van generaal De Gaulle. In 1971 is hij medeoprichter en voorzitter van de Franse socialistische partij. Als Mitterrand in 1981 president wordt, brengt hij ook communisten in de regering. De hereniging van Duitsland (1990) keurt hij goed, maar in een geheim protocol laat hij vastleggen dat Frankrijk in ruil de vrije hand zal krijgen in België, in het geval die staat zou uiteenvallen.

Jaren na zijn dood, in 2005, werd bekend dat Mitterrand persoonlijk toestemming had gegeven voor de bomaanslag op het schip Rainbow Warrior van Greenpeace in 1985, waarbij de Nederlandse fotograaf Fernando Pereira om het leven kwam. Deze aanslag had hij destijds publiekelijk scherp veroordeeld. Over het roerige leven van François Mitterrand verscheen in 2008 een opmerkelijke biografie van Vincent Gounod, pseudoniem van Koen Dillen.

1989   Overlijden te Amsterdam van Johnny Jordaan (64), pseudoniem van Johannes van Musscher, Amsterdams zanger van het levenslied. Hoor je het nog: Bij ons in de Jordaan… Hij was een neef van Carel Verbrugge, beter bekend als Willy Alberti (1926-85). Tijdens een stoeipartij met Carel in 1932 verloor hij zijn linkeroog, zodat hij het de rest van zijn leven met een glazen oog (‘me glase luik’) moest doen.

Wim Peters (°1979)

1979   Geboorte te Kontich van Wim Peters, Vlaams acteur, kleinzoon van die andere acteur Anton Peters.

1979   In Drancy (Île-de-France) betogen duizend mensen, waaronder de consul-generaal van Israël en talrijke politici, tegen ‘de heropleving van het nazisme en het antisemitisme’. Dit als gevolg van een brand die drie weken eerder de synagoog van de stad heeft verwoest. Even daarna wordt het duidelijk dat dit te wijten was aan een kortsluiting.

Marian Mudder (°1958)

1963   Geboorte in Rotterdam van Marian Mudder, Nederlandse actrice en schrijfster. Ze speelt in talrijke films (onder meer So be it en Making of), tv-series en theaterstukken en schrijft Geluksblind, De perfecte minnares en Volgende keer bij ons.

1948   Overlijden van Richard Tauber (56), artiestennaam van Richard Denemy, Oostenrijkse zanger, componist, dirigent en acteur. Deze tenor was wereldberoemd als operette- en operazanger en werd al bij leven de ‘Koning van het Belcanto’ genoemd.

1941   Overlijden te Nyeri (Kenia) van Robert Baden-Powell (83), Brits generaal, auteur en vooral grondlegger van de padvinderij (scouting), al in 1908.

1922   Geboorte te Antwerpen van Carlo J. Reiners, Vlaamsgezinde cultuurpoliticus. Voor de Tweede Wereldoorlog was de piepjonge Reiners al actief in verschillende politieke en culturele organisaties, onder meer in Rex-Vlaanderen waar hij secretaris was van Odiel Daem. Na de oorlog wordt hij algemeen secretaris van de Vlaamse Concentratie, de eerste naoorlogse Vlaams-nationale partij. Daarna werd hij een van de drijvende krachten achter de Vlaamse Volksbeweging (VVB) en een van de stichters en ook beheerder van de Vlaamse Volkskunstbeweging (VVKB). Die organiseerde onder meer de Europeades voor Europese volkscultuur. Vanaf ongeveer 1965 tot zijn dood in 1976 is hij algemeen secretaris van de Beweging voor de Verenigde Staten van Europa (BVSE) van Walter Kunnen.

1918   Op 22 december 1917 werd, op voorstel van August Borms, de zelfstandigheid van Vlaanderen uitgeroepen. Als gevolg daarvan wordt hij op 8 januari 1918, dus nog tijdens de Duitse bezetting, door het Belgisch gerecht gearresteerd. Door tussenkomst van de Duitsers wordt hij echter meteen in vrijheid gesteld.

1896   Overlijden in Parijs van de Franse dichter Paul Verlaine. Hij sterft verarmd en eenzaam, mede door zijn alcoholisme. Zijn laatste jaren woont hij in bij prostituees en vrienden in armoedige omstandigheden. Taalkunstenaar, hij vond de klank van een gedicht belangrijker dan de inhoud.

1877   Oglala Lakota-krijger Crazy Horse en zijn mannen – in de minderheid, met weinig munitie en verouderde wapens – vechten in Montana hun laatste verloren strijd tegen de Amerikaanse cavalerie.

1851   Overlijden in Lestrem bij Mergem van de Frans-Vlaamse royalist en verzetsstrijder Louis Fruchart, bijgenaamd Lodewijk XVII.

1842   Oprichting in Delft van de ‘Koninklijke Akademie ter opleiding van burgerlijke ingenieurs zoo voor ’s lands dienst als voor de nijverheid en van kweekelingen voor den handel’, later dus de Technische Universiteit Delft.

1836   Geboorte in Dronrijp van Lourens Alma-Tadema, Fries kunstschilder. Hij gaat naar school in Leeuwarden, studeert en werkt in Antwerpen en vestigt zich later in Londen. Hij wordt beroemd en rijk door zijn historische afbeeldingen van luxe en decadentie in het Romeinse Rijk.

1796   Tien verzetsstrijders, door de Franse bezetter ‘brigands’ genoemd, worden opgepakt in het Zoniënwoud en ter dood veroordeeld.

1795   Gabriel Witsoet, pastoor van Kaaster en slachtoffer van de Franse Revolutie, sterft in de gevangenis van Dowaai. Hij was prins van de rederijkerskamer van Kaaster en schreef onder meer het toneelstuk De drie maegden van Caester.

1697   In Groot-Brittannië wordt voor het laatst iemand veroordeeld voor godslastering. De ongelukkige is de twintigjarige student Thomas Aikenhead.

1642   Overlijden in Arcetri, Firenze, van Galileo Galilei (77), Italiaans natuurkundige, astronoom, wiskundige en filosoof. Hij was hoogleraar in Pisa (1589-1592) en Padua (1592-1610). Hij leverde het bewijs voor Copernicus’ heliocentrisch systeem: niet de aarde, maar de zon staat in het centrum van ons zonnestelsel.

1565   De Schelde vriest helemaal dicht voor Antwerpen. Het ijs is twee voet dik. Dit inspireert Lucas van Valckenborch (1535-1597) tot het schilderij Bekijk van Antwerpen met de bevroren Schelde.