8 mei. Net binnen: bedevaart naar Oostakker uit elkaar geknuppeld

1987   Overlijden in Antwerpen van Renaat Merecy (77), Vlaamse onderwijskundige en historicus. Hij was onder meer directeur van de Rijksnormaalschool te Lier (1947- 1968).

Merecy was een vrijzinnige Vlaamse socialist, een pacifist, een uitgesproken verdediger van het officieel onderwijs en een propagandist van het Algemeen Nederlands. Als dusdanig speelde hij levenslang een markante rol in allerlei educatieve en culturele verenigingen. In zijn studententijd is Merecy voorzitter (1929-1930) van het Algemeen Vlaams Studentenverbond (AVS). Hij brengt het AVS door zijn radicaal flamingantisme, zijn Heel-Nederlandse instelling en pacifisme dicht bij de Frontpartij. Hij wil van het AVS een politiek-actieve organisatie maken, maar niet iedereen in het AVS volgt hem. Merecy is actief in de Vlaamse Jongeren Vredes-Aktie en betrokken bij de in 1931 opgerichte Vlaamse Jeugdherbergcentrale.

In 1946 is Merecy met Rik de Vos medestichter van het maandblad Persoon en Gemeenschap, tijdschrift voor onderwijs en vorming en bestuurslid van het Vermeylenfonds. Met een de groep linkse vrijzinnigen treedt hij toe tot de Vlaamse Volksbeweging (VVB) en houdt een referaat op het VVB-congres van 1961. Net als verschillende andere vrijzinnigen neemt hij echter ontslag in februari 1962 uit protest tegen het unionistisch federalisme dat Wilfried Martens op het tweede algemeen congres verdedigt.

Merecy behoort tot het comité dat onder voorzitterschap van Achilles Mussche in december 1961 het Manifest van Vlaamse Socialisten verspreidt met de bedoeling de socialistische partij in een meer Vlaamsgezinde richting te sturen. Verder oefent de ontgoochelde Merecy nauwelijks invloed uit op het beleid van de socialistische partij. Alle energie die hij nog heeft, steekt Renaat Merecy nu in de (geslaagde) uitbouw van ‘zijn’ normaalschool.

Huig Hofman (1901-1980)

1980   Overlijden in Antwerpen van Huig Hofman (79), Vlaams onderwijzer. Vanaf zijn jeugd is Hofman actief in de padvinderij. Hij sticht de op Frederik van Eeden geïnspireerde leefgemeenschap De Spar en in september 1932 te Antwerpen de pluralistische volksdans- en muziekvereniging De Vedelaar. Mede onder zijn impuls wordt in 1935 het Vlaams Instituut voor Volkskunst (VIVO) opgericht. In 1936 wordt hij bestuurslid van de Vlaamse Jeugdherbergcentrale (VJHC). Als het VIVO in 1938 de Vlaams-nationale richting inslaat, neemt Hofman ontslag en richt de Volksdanscentrale voor Vlaanderen (VDCV) op, waarvan hij tot 1975 voorzitter blijft.

Tijdens de bezetting trekt hij zich terug uit de VJHC, treedt toe tot het verzet en wordt lid van het communistische Onafhankelijkheidsfront. Na de bevrijding wordt Hofman voorzitter van de VJHC, tot 1953. Zijn belangrijkste betrachting was volksdans te laten aanvaarden als een waardevol onderdeel van de Vlaamse cultuur en niet als een folkloristische eigenaardigheid.

1963   Bijeenkomst in Parijs van het centraal comité van de Franse Communistische Partij (PCF). Verwijzend naar de encycliek Pacem in Terris, op 11 april uitgegeven door paus Johannes XXIII, verklaart secretaris-generaal Maurice Thorez: ‘Het lijkt erop dat het voor christelijke arbeiders geoorloofd wordt om op de Communistische Partij te stemmen’.

1957   Minister van Koloniën, Auguste Buisseret, benoemt een commissie om een ontwerpdecreet op het taalgebruik in bestuurszaken voor te bereiden.

1944   De Belgische regering in Londense ballingschap zet de epuratie in gang. Ze wil alle gemeenten, provincies, ministeries en parastatalen grondig zuiveren van ‘onwaardigen’. Een eerste besluitwet – zonder parlementaire goedkeuring – vernietigt zowat alle bestuursdaden die de secretarissen-generaal en hun ondergeschikten na 16 mei 1940 hebben gesteld. Deze wet betreft ook de benoemingen en promoties. Met één pennentrek verdwijnen daarmee – zonder proces – duizenden leden van het politiek en het ambtelijk personeel uit het staatsapparaat.

De besluitwet van 8 mei 1944 regelt de epuratie van de politieke mandatarissen en de ambtenaren wier aanwerving al van voor de oorlog dateert. De gevolgen van deze democratisch niet gelegitimeerde besluitwet zijn enorm: hij had betrekking op de bekleders van alle burgerlijke of militaire openbare ambten, met inbegrip van de magistraten van het openbaar ministerie, de leden der Bestendige Deputaties, de schepenen, de leden van de commissies van de openbare onderstand, de parastatalen en het personeel van alle instellingen die op de een of andere manier aan de controle van de staat onderworpen zijn en van de provinciale en gemeentelijke instellingen van openbaar nut.

1941   Marcel Péguy, zoon van de in 1914 gesneuvelde katholieke auteur Charles Péguy, publiceert in het weekblad La Gerbe een pleidooi voor collaboratie met nazi-Duitsland: ‘”Waarom staat Duitsland erop om met ons samen te werken?” zullen de wantrouwigen ons vragen. Ik antwoord: omdat Duitsland zich gedraagt als een grote christelijke natie […] De Duitsers willen vrede sluiten als christenen […] Het enige wat ons nog rest is ons mea culpa te doen en God te danken dat christenen bereid zijn ons de hand te reiken voor de vestiging van een nieuwe christelijke orde in onze oude wereld’.

1878   De Kamer geeft haar goedkeuring op de nieuwe Wet op het gebruik van het Nederlands in bestuurszaken, eenparig nog wel. Het wetsvoorstel kwam van de Antwerpse volksvertegenwoordiger Jan de Laet (1815-1891) van de Meetingpartij. De nieuwe wet legt het gebruik van het Nederlands op aan de overheden van de provincies en gemeenten bij hun openbare verordeningen en hun briefwisseling met Vlaamse bewoners. Maar iedere burger behoudt in Vlaanderen het recht om in het Frans bediend te worden… Toch is het weer een stapje voorwaarts.

Ferdinand Piercot (1797-1877)

1875   België komt in de greep van een gewelddadig antiklerikalisme. Een processie in Luik geeft aanleiding tot opstootjes. Er vallen klappen en de ommegang wordt prompt verboden door de liberale burgemeester Ferdinand Piercot. Die wist waar hij mee bezig was, want hij was advocaat en gewezen minister van Binnenlandse Zaken. De katholieken gaan er dwars tegen in en onder de leiding van bisschop Théodore de Montpellier himself trekt de processie toch uit op 18 november. Ze geraken niet ver. Op bevel van de burgemeester wordt de weg versperd door een politiecommissaris met de nodige manschappen. De bisschop laat het niet tot handgemeen komen en trekt zich terug. Wel doet hij de burgemeester een proces aan, maar dat verliest hij.

In Vlaanderen gaat het dezelfde weg op. Een bedevaart naar Oostakker wordt op 17 mei uiteengeknuppeld. De krant La Flandre Libérale had hiervoor al dagenlang de gemoederen opgejaagd: ‘Les pélerins et les gens qui croient aux miracles, ne sont bons qu’à être rossés’ (‘Pelgrims en mensen die in mirakels geloven, zijn alleen goed om afgeranseld te worden’).

Edward Gibbon (1737-1794)

1850   Oprichting van de Algemene Lijfrentekas (de latere ASLK), waarbij eenieder vrijwillig een ouderdomsrente kon opbouwen.

1737   Geboorte in Putney (Surrey) van de Britse historicus Edward Gibbon, auteur in 1782-1788 van het beroemd gebleven werk The History of the Decline and Fall of the Roman Empire (De geschiedenis van het verval en de ondergang van het Romeinse Rijk).

1654   De Vrede van Westminster wordt ondertekend, einde van de Eerste Engels-Nederlandse Oorlog.