8 november. Historische dag: Voeren eindelijk bij Vlaanderen

Ernst Kossmann (1922-2003)

2003   Overlijden in Groningen van Ernst Kossmann (81), historicus, hoogleraar geschiedenis aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij schreef onder meer (met zijn vrouw Johanna Kossmann-Putto) De Lage Landen. Geschiedenis van de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden (1987). In 1981 ontving hij de Joost van den Vondelprijs. Hij was een tweelingbroer van Alfred Kossmann (1922-1998), schrijver, dichter en journalist.

1962   De zes gemeenten van Voeren worden officieel Vlaams. Terzelfder tijd gaan aan het andere uiteinde van de taalgrens de West-Vlaamse gemeenten Komen en Moeskroen naar de provincie Henegouwen. Deze laatste overheveling leidt niet tot heftige polemieken. Blijkbaar weegt dit voor de Vlamingen minder zwaar. Anders gaat het er aan toe in Voeren.

De eerste reacties komen van plaatselijke Franstaligen. De protestmanifestaties vonden aanvankelijk plaats in naam van het Belgisch patriottisme. Zeer snel echter zet de Mouvement populaire wallon (MPW) zich helemaal voor het ‘probleem’ Voeren. De MPW begint onmiddellijk te mobiliseren tegen het lot van de Voerense gemeenten. De algemene context was die van verval van de economie in Wallonië en van de conclusies van het ‘rapport Sauvy’ (1962) omtrent de demografische achteruitgang van de Waalse regio. Deze wetenschappelijke studie slaat in als een bom. Bekijkt men de stemming van de parlementsleden inzake de vastlegging van de taalgrens, dan wordt duidelijk dat het om een stemming van een Vlaamse meerderheid tegen een Waalse minderheid ging.

Het perspectief van een permanente ‘minorisatie’ van Wallonië werd door deze stemming symbolisch uitgedrukt. De zes Voerense gemeenten van Wallonië ‘amputeren’ wordt gezien als een aantasting van Wallonië in zijn geheel. De Waalse beweging verlaat helemaal het democratische pad en accepteert niet dat een meerderheid beslist. De Voerense problematiek krijgt een enorme mobiliserende kracht.

In 1976 worden de Voerense gemeenten betrokken bij de algemene fusiebeweging. Vanaf 1 januari 1977 vormen de zes gemeenten maar één gemeente meer: Voeren. Voor zowel de Vlamingen als de francofonen is het uur van nieuwe acties aangebroken. Aan Franstalige zijde ontstaat de Action fouronnaise, die al snel door de meest radicale elementen wordt geleid. Ene José Happart komt op de voorgrond. Aan Vlaamse zijde beginnen de zogenaamde ‘wandelingen’ van onder meer het Taal Aktiekomitee (TAK) en de Vlaamse Militanten Orde (VMO). De incidenten werden talrijker. Op nationaal vlak blijft de kwestie hangende. In 1987 leidt ze nog tot de val van de regering Martens VI.

1958   Geboorte in Antwerpen van Gerolf Annemans, advocaat en Vlaams-nationaal politicus. Hij kwam in maart 1987 in de Kamer als volksvertegenwoordiger voor het Vlaams Blok.

1940   De Nederlandse onderzeeboot 022, met 39 bemanningsleden aan boord, keert niet terug na een patrouille en wordt als vermist beschouwd. Pas in 1993 zal het wrak door een Noors schip worden gevonden, 40 mijlen ten zuidwesten van de Noorse kust op een diepte van 180 meter. Op 2 november 1996 werd door de Nederlandse marine op de locatie van het wrak een herdenkingsceremonie gehouden ter ere van de overleden zeelui.

Pleuni Touw (°1938)

1938   Geboorte in Bergen op Zoom (Noord-Brabant) van Pleuni Touw, actrice, bekend van films als Zwaarmoedige verhalen, Filmpje!, Lieve jongens, Het debuut, Rufus, Mijn vriend, Black Rider, De vriendschap, De Dominee en de tv- series Villa des Roses, De glazen stad, De fabriek, Gemeentebelangen, Dokter Deen, enz. Ze was de eerste Nederlandse actrice die naakt op de Nederlandse televisie verscheen in de serie De stille kracht. Ze trouwde in 1975 met acteur Hugo Metsers.

1895   De Duitse natuurkundige Wilhelm Röntgen (1845-1923) ontdekt de röntgenstraling, bij een proef tijdens onderzoek op de universiteit van Würzburg. Hij noemt de nieuwe straling ‘X-straling’, naar de onbekende variabele in de wiskunde. In 1901 krijgt hij de eerste Nobelprijs voor Natuurkunde.

1847   Geboorte in Clontarf (Dublin) van Bram Stoker, Iers schrijver van horror, gothic en mysterieuze romantische verhalen. Geestelijk vader van de vampier graaf Dracula. Hij schreef: Dracula, Dracula’s guest, The primrose path, The snake’s pass, Lady Athlyne, The garden of evil. Naast zijn schrijverschap was hij assistent van de acteur Henry Irving (1838-1905) en manager van diens Lyceum Theatre in London. Irving zou model hebben gestaan voor graaf Dracula, maar dat kan ook roddel zijn. Stoker overleed in 1912 op zijn 64ste.

De Pacificatiezaal in het stadhuis van Gent

1576   Ondertekening van de Pacificatie van Gent. Hiermee kwamen alle gewesten van de Nederlanden overeen zich te verenigen in een Generale Unie en gezamenlijk in opstand te komen tegen de Spaanse bezetter. Het is tevens een erkenning van de grote verdienste van prins Willem van Oranje in de strijd voor de eenheid en de vrijheid. In het stadhuis van Gent herinnert de ‘Pacificatiezaal’ aan de plaats waar de Pacificatie van Gent werd getekend.

1519   Langs een hoge pas tussen de vulkanen Iztaccihuatl en Popocatepetl bereikt Hernan Cortés de Azteekse hoofdstad Tenochtitlan. Tijdens hun plechtige intocht kijken de Spanjaarden zich de ogen uit. Op het meer peddelden duizenden kano’s, waarvan de grootste tot zestig man aan boord hadden. Later zullen ze Tenochtitlan, dat groter was dan eender welke stad in Europa, vergelijken met Venetië. Het ontgaat hun niet dat de stad sterk is verdedigd en dat ze massaal in de minderheid zijn. Aan Acachinanco wordt Cortés verwelkomd door de Azteekse vorst Motecuhzoma II. Dit moment wordt door sommigen gezien als de ‘echte ontdekking van de Nieuwe Wereld’ omdat hier twee hoogstaande beschavingen, die nog nooit eerder contact hadden gehad, elkaar voor het eerst ontmoeten.

1308   Op 8 november 1308 sterft in Keulen Johannes Duns Scotus, een franciscaner priester, theoloog en filosoof uit Schotland. Beroemd is zijn dialoog met die andere franciscaanse filosoof, de Engelsman Willem van Ockham (1285-1347).

Duns Scotus: ‘God bestaat!’
Ockham: ‘Weet je wel wat je zegt? God betekent “het bestaan”’, dus je zegt eigenlijk: “Het bestaan bestaat…’.
Duns Scotus: ‘Neen, ik bedoel, dat God wel moét bestaan, omdat God perfect is en daarmee het hoogst denkbare’.
Ockham: ‘Wat een onzin! Volgens mij is God alleen maar een begrip in je eigen hoofd!’
Duns Scotus: ‘Neen, want als het alleen maar een begrip in mijn eigen hoofd was, zou het niet het hoogst denkbare zijn. Iets wat in de werkelijkheid bestaat is groter dan iets wat alleen in mijn denken bestaat’.
Ockham: ‘Jouw redenering klopt niet. Ik ben heel goed in staat iets te denken dat groter is dan in werkelijkheid bestaat, bijvoorbeeld een (fictieve) ‘Ughumph’ en als ik ‘Ughumph’ denk is het alleen een begrip in mijn denken en niet in de werkelijkheid. En als er dan al een ‘Ughumph’ in de werkelijkheid zou bestaan, zou ik weer iets kunnen denken dat groter was. Ooit gedacht aan de schepper van God?’