Stilte rond het akkoord van Marrakesh

Theo Francken, Jan Jambon en Didier Reynders waren op 2 mei in Marrakesh. Ze vertegenwoordigden daar de Belgische regering op een top over immigratie waaraan een zestigtal Europese en Afrikaanse landen deelnamen. Als conclusie van de top werd een Politieke Verklaring van Marrakesh goedgekeurd, als onderdeel van het ‘Rabat-proces’, de zogenaamde dialoog over migratie en ontwikkeling.

Niemand in Vlaanderen heeft daar iets over gelezen in de krant, gezien op televisie of gehoord op de radio. Theo Francken, die normaal sneller tweet dan zijn schaduw, zweeg deze keer in alle talen. In die Verklaring van Marrakesh staan nochtans een aantal zeer interessante zaken.

Zo lezen we bijvoorbeeld dat het Rabat-proces (en dat is de kern van de zaak) ‘op een consistente manier het positieve potentieel van reguliere migratie heeft gepromoot, alsook de sleutelrol van de diaspora voor de landen van herkomst, -transit en -bestemming.’

Verder staat te lezen dat één van de zes gestelde prioriteiten bestaat in een ‘verhoogde aandacht voor de strijd tegen xenofobie, racisme en discriminatie’. Wie enigszins vertrouwd is met dat soort teksten, weet dat hiermee elke kritiek op het open-grenzenbeleid en de massa-immigratie wordt bedoeld, inclusief EU-aanbevelingen om de sociale media te censureren.

Een ‘wollig en louter politiek’ document

Theo Francken is geschrokken van de vele negatieve reacties op de sociale media. Op zijn Facebook-pagina schrijft hij: ‘De laatste dagen was er ophef over de verklaring van Marrakesh. Zo zou het om “een geheim verdrag” gaan “dat de poort naar Europa wagenwijd open zet”. Niets is minder waar. (…) Zoals steeds staat zo’n document bol van wollig diplomatiek taalgebruik. Dat is onvermijdelijk, want de Afrikaanse landen moeten immers over de streep getrokken worden om mee te ondertekenen. (…) Daarenboven betreft zo’n verklaring een louter politiek document. Er werden geen engagementen aangegaan voor de toekenning van meer visa, noch werden er nieuwe migratiekanalen geopend. Anders had ik daar evident mijn steun nooit aan verbonden.’

Nu de feiten.

Paden voor reguliere migratie aanmoedigen en versterken

‘De Rabat-partners erkennen de noodzaak om de paden naar reguliere migratie aan te moedigen en te versterken, gebaseerd op efficiënte systemen van burgerlijke registratie, en om de mobiliteit te promoten van bepaalde categorieën van reizigers (in het bijzonder zakenmannen en -vrouwen, jonge professionals of onderzoekers) tussen Europese en Noordelijke-, Westelijke en Centraal-Afrikaanse landen.’ (Domein 2, legale migratie en mobiliteit, p.5)

‘Doelstelling 3: Bevorder reguliere migratie en mobiliteit, in het bijzonder voor jongeren en vrouwen, tussen Europa en Noord-, West- en Midden-Afrika, en tussen deze regio’s.’ (p.5)

‘Doelstelling 4: Moedig het vergemakkelijken van de procedures voor de uitgifte van visa aan.’ (p.5)

Wie hield de pen vast?

Heeft de staatssecretaris voor asiel en immigratie zitten slapen toen de tekst werd goedgekeurd? Is zijn kennis van het Engels te beperkt om de betekenis van deze ‘louter politieke’ (sic) tekst correct in te schatten? Het lijkt onwaarschijnlijk, temeer omdat de Belgische regering het voorbije jaar het voorzitterschap over het Rabat-proces heeft waargenomen, en het dus niet onwaarschijnlijk is dat ze zelf de pen heeft vastgehouden bij het opstellen van de tekst.

Zoals gewoonlijk klopt Theo Francken zich op de borst over de ‘gespierder’ aanpak die hij zegt te willen voeren, maar ook daar valt in de tekst niets van te merken, integendeel zelfs. De ondertekenende landen dringen erop aan dat de Vluchtelingenconventie van Genève van 1951 en het ‘non-refoulement’-principe onverminderd van toepassing blijven (p.5 en 7). Wie de staatssecretaris hoort praten over ‘push-backs’ waarmee hij ‘refoulement’ bedoelt, moet in gedachten houden dat hij zelf teksten ondertekent die een dergelijke aanpak onmogelijk willen houden. Wat de totaal achterhaalde Vluchtelingenconventie van Genève betreft, heeft de N-VA al zoveel bochten van 180 graden gemaakt dat niemand nog weet wat het huidige standpunt is. Eén ding staat echter vast: Francken, Jambon en Reynders hebben zich er namens de Belgische regering toe verbonden het principe niet in vraag te stellen.

Dweilen met de kraan open

‘Wie denkt, of rondbazuint, dat Europa gewoon op zijn eentje het probleem van illegale migratie en illegaal verblijf kan oplossen, die dwaalt,’ schrijft Francken. ‘Enkel via een intensieve nabuurpolitiek kunnen we resultaten behalen.’ Klinkt goed, al is er niemand die dat zegt. Niemand beweert dat we niet met de Afrikaanse regeringen aan tafel moeten gaan zitten. De vraag is wat de Europese regeringen aan hun Afrikaanse tegenhangers moeten vertellen. Als je blijft toeteren dat (legale) immigratie per definitie een goede zaak is, dan weet je dat je in het beste geval kunt dweilen met de kraan open. Dan krijg je niet alleen nog meer legale, maar ook illegale immigratie naar Europa.

Het is ronduit verbijsterend dat er in die hele Verklaring van Marrakesh met geen woord wordt gerept over de bevolkingsexplosie die momenteel plaatsvindt in Afrika. Tegen 2050 wordt een verdubbeling van de bevolking verwacht. Dan betekent dat het Afrikaanse continent meer dan 2,5 miljard inwoners zou tellen. Een land als Nigeria alleen zou een half miljard inwoners hebben, even veel als heel de huidige Europese Unie. Deze demografische tijdbom zal catastrofale gevolgen hebben op menselijk en ecologisch vlak. De Afrikaanse landen kunnen onmogelijk hun economieën laten groeien zoals hun bevolking groeit. Dat betekent nog meer armoede en ellende, en een migratiedruk naar Europa die gigantisch zal worden.

Kloof tussen woord en daad

Dàt is wat besproken had moeten worden tijdens de top in Marrakesh, samen met maatregelen om de bevolking onder controle te houden. Maatregelen zonder dewelke er geen ontwikkelingshulp meer mag verleend worden. Nu heeft men er enkel voor gezorgd dat de immigratiestroom verder aanzwelt. Het is trouwens de reden waarom de Hongaarse regering geweigerd heeft de tekst te ondertekenen. Francken zwijgt wijselijk over die Hongaarse weigering. Het liefst van al had hij heel die verklaring onder de pet gehouden, want de reusachtige kloof tussen woord en daad wordt nog maar eens pijnlijk blootgelegd.

In een postscriptum doet de staatssecretaris een beetje lacherig over het ‘geheime’ karakter van de Verklaring van Marrakesh. De tekst is immers integraal te lezen op de website van de regering… De regering van Malta, weliswaar. En zeg nu zelf: welke Vlaming surft niet regelmatig naar de webstek van de Maltese regering?