Alexander, we kunnen ons geen rotte compromissen meer permitteren

Een half akkoord is beter dan geen akkoord, denkt Alexander De Croo (Open Vld). Hij vervalt daarmee in een bekende Belgische ziekte: het -rotte – compromis om het compromis. Dàt er een compromis is, is het enige dat telt. De inhoud doet er niet echt toe. Wij en onze kinderen en kleinkinderen zijn de pineut.

Gespeeld en verloren

De Croo heeft gespeeld en verloren. Het was eind mei 2022 en hij wou voor 21 juli een groot zomerakkoord. De premier noemde zeven werven: koopkracht en concurrentiekracht, Engie (de kerncentrales), de pensioenhervorming, de arbeidsdeal, opwaardering van gerecht en politie, defensie en tot slot de begroting.

Ronduit gênant was de vertoning met de pensioendeal. Na uren en dagen onderhandelen kwam er… een compromis. Daarmee is alles gezegd. Dat compromis werd afgekraakt door vriend en vijand. Arbeidseconoom Stijn Baert noemde het akkoord hier op Doorbraak ‘uitstelgedrag’. We kopen dus tijd die we niet meer hebben. Zelfs de coalitiepartners waren niet echt enthousiast. Van ‘de regering bestaat uit zeven partijen, die moeten allemaal akkoord zijn’ van Frank Vandenbroucke (Vooruit), tot een vernietigende Sammy Mahdi (CD&V) of George-Louis Bouchez (MR).

Hoerastemming bij Open Vld

Dat stak schril af tegen de optimistische tweets en toon bij de Open Vld-top. Daar heerste de hoera-stemming van een groot akkoord dat de loop van de geschiedenis zou veranderen. Gesteld tegenover de reacties van de coalitiepartners en experten, was dat pas echt gênant. De boodschap moest zijn dat het een goede deal was. Dat De Croo het land krachtdadig leidde. Je vraagt je af of er op de Melsenstraat echt niemand meer is met enige zin voor realiteit. Blijkbaar niet. Ze overtuigen zelfs hun eigen achterban niet meer.

Diezelfde week kwam er een brandbrief met de roep om een nieuw project voor Open Vld. Opvallend dat die brief kwam van mensen die werkten voor de partij of op kabinetten, tot zelfs leden van het partijbureau. Een beetje een eigenaardige communicatie hebben die liberalen.

Burgermanifesten

Als je die brief leest, kan je maar één ding besluiten. De analyse van de burgermanifesten van Guy Verhofstadt leeft nog bij de liberale partij, ergens. Misschien moeten de liberalen die burgermanifesten eens grondig herlezen. Die manifesten dateren van de jaren ’90 en ze gaven de liberalen electoraal de wind in de zeilen. Het probleem is natuurlijk dat de VLD en Verhofstadt, eens verkozen met en dankzij die analyse, compleet tegengesteld regeerden. Hun confederalisme werd unitair en alles wat in die burgemanifesten werd beweerd, werd afgestreden. Tot nu.

Open Vld moet zich de vraag stellen waarom ze van die boodschap zijn afgeweken. Want het is bijna exact die boodschap die later de N-VA heeft doen doorbreken. Open Vld wou daarop het verschil maken met die nieuwe politieke concurrent. In plaats van de nieuwe bondgenoot te omarmen en samen die analyse om te zetten in een beter beleid. Politiek maakt soms gekke sprongen.

Wij zijn de staat!

Door dat geflipflop (en dat rond de kerncentrales en de BTW-verlaging) is Open Vld een onbetrouwbare politieke factor geworden. Een soort CVP, als ze mee kunnen regeren slikken ze alles. Regeren is het doel, verpakt als ‘het land overeind houden in moeilijke omstandigheden’. Maar noch CVP/CD&V, noch Open Vld zijn electoraal rijk geworden van die staatsdragende politieke retoriek. Ze hebben daarbij elke duidelijke politieke identiteit verloren.

Wij, de burgers van dit land zitten met de gebakken peren van de politieke hoogmoed van Open Vld en bij uitbreiding de hele Vivaldiregering. De -zoveelste- regering die het ‘anders’ zou aanpakken. Bij de regeringsverklaring zei De Croo net niet -zoals Verhofstadt- dat deze regering van België een modelstaat zou maken. Maar het was duidelijk de bedoeling. Zeker Ecolo/Groen zag dat helemaal zitten. Wat kregen we daarvoor?

Minder, minder minder

We kregen een pensioendeal die de factuur van de vergrijzing niet verlaagt. Sterker nog, ze moeten de precieze impact op de cijfers nog eens berekenen. Je kan je dat toch niet voorstellen dat je als Belgische regering een pensioenakkoord sluit en niet hebt nagerekend wat de gevolgen voor de financiën van de toekomst zijn? In welk parallel universum leef je dan?

Wees niet bezorgd, ze leven in de Belgische realiteit. Deze regering is in de Belgische ziekte hervallen. Het compromis om het compromis, daar is het De Croo en Vivaldi in hun zomerdeal om te doen. Die deal werd eerst een agenda, maar het doel is hetzelfde: ‘tonen dat deze regering nog akkoorden kan maken’. Ze zijn er naar. Het zijn ‘rotte compromissen’, naar het woord van Jean-Pierre Rondas, compromissen die onze toekomst hypothekeren. Maar in België heerst vreugde, omdat ‘het compromis’ toch is gevonden. We gaan ten onder aan deze politiek van rotte compromissen.

Wie doet het licht uit?

Hetzelfde moeten we ons afvragen over het princiepsakkoord met Engie. Zal ook daar niet blijken dat het een rot compromis is? Zo eentje waarvan het rot begint bij de staart, het onderdeel dat we nu nog niet gezien hebben. Dat kleine zinnetje over wie de afbraak betaalt, bijvoorbeeld. Daar maak ik me zorgen over.

Toen De Croo eind mei op de proppen kwam met zijn idee van een zomerakkoord – wel heel lang op voorhand klonk toen unaniem in de pers – heeft hij zijn eigen graf gegraven. Soms helpt het om een deadline te stellen om een akkoord te forceren. Soms rijd je jezelf ermee in de vernieling. Iedereen aan tafel wist dat de premier zijn akkoord voor 21 juli wou. Dus moest hij toegeven. Moest hij een akkoord forceren, moest hij een rot compromis afsluiten.

Rotte compromissen

Rotte compromissen en de totale blokkering van de regering. Het is geen nieuws meer. Zelfs de koning zwijgt er over. Hij haalt fel uit als de regeringsvorming stokt, maar als het regeren stokt, dan zwijgt hij op 21 juli. Omdat hij natuurlijk aan het handje loopt van die geblokkeerde regering. Misschien moeten journalisten en burgers ook echt stoppen nog enig belang te hechten aan die toespraak. Het doet er echt niet toe wat hij zegt.

Steeds luider wordt gepraat over het einde van deze regering. Een mens mag het hopen, nog 2 jaar rotte compromissen, dat kan dit land niet aan. De rente stijgt, ook op de staatsschuld, de vergrijzingskost is niet onder controle, het pensioenstelsel rammelt, het belastingstelsel raakt maar niet hervormd, de recreatiedomeinen zijn onveilig, klimaattransitie zal ons miljarden kosten, stikstofmaatregelen zullen de voedselketen ontregelen, we moeten minder verbruiken want energie wordt onbetaalbaar en als dat nog niet genoeg is, is er nog de inflatie.

Die Belgische rotte compromissen, met het compromis als enige logica, het is een luxe die we ons niet meer kunnen permitteren. Wat de Open Vld ook moge beweren.