‘Als je dit overboord smijt, wat komt er dan in de plaats?’

Naar aanleiding van Pieter Bauwens’ onthulling dat N-VA en Open VLD een halvering van het aantal uren godsdienstonderwijs genegen zijn, richt Thomas, het platform voor Vlaams godsdienstonderwijs, deze open brief aan de N-VA-onderhandelaars voor onderwijs. Bij Thomas vindt u de open brief hier terug.

Op zondag 17 maart 2019 verklaarde Bart De Wever in ‘Alloo bij Bart De Wever’:

‘Ik ben katholiek grootgebracht, ik ga daar nooit afstand van nemen. En ik voed mijn kinderen ook katholiek op. (…) Ik vind: de waarden die het christendom aan de westerse cultuur heeft meegegeven, die zijn belangrijk. Ik koester die ook. Da’s onze moraalfilosofie. Als je die overboord smijt, moet je toch een beetje opletten: wat komt er dan in de plaats?’

… et dona ferentes

Vandaag zit partijvoorzitter Bart De Wever aan de onderhandelingstafel voor de vorming van een nieuwe regering. Ter discussie staat een voorstel waarmee Open VLD haar laïcistische agenda aan de regering wil opleggen: de reductie van de levensbeschouwelijke vakken van twee tot één uur, inclusief het vak godsdienst in het katholiek onderwijs. Het vrijgekomen uur zou dan ingevuld worden met het ‘neutrale’ vak LEF (Levensbeschouwing, Ethiek, Filosofie) of het uurrooster van een schoolweek zou met één lestijd verminderd worden.

Op zich is dit geen nieuw of verbazingwekkend discussiepunt. Alleen lijkt dit plots voor N-VA geen strijdpunt meer te zijn. Dit wijst erop dat we in Vlaanderen op een belangrijk kantelpunt gekomen zijn.

Als dit voorstel werkelijkheid zou worden, zal de N-VA aan haar katholieke achterban moeten uitleggen hoe ze tegelijk vindt dat het katholiek onderwijs niet meer katholiek genoeg is, en vervolgens de halvering van het vak godsdienst mee onderschrijft, en ook hoe ze met de introductie van het pluralistische vak LEF een punt van het politieke programma van Groen (‘met lef en hoop’) helpt realiseren.

N-VA verliest best ook niet uit het oog dat zo’n 33.000 ouders in het officieel onderwijs ervoor kiezen om hun kinderen katholieke godsdienst te laten volgen. Gaat de N-VA toelaten dat deze kinderen overgelaten worden aan de laïcistische ideologie van Open VLD?

Alle religies offeren om islam te raken

De N-VA heeft problemen met het islamonderwijs. Door dat niet expliciet te zeggen maar dat te verpakken in een antireligieus Verlichtingsdiscours treft ze ook de andere levensbeschouwelijke vakken, inclusief christendom en jodendom. Hoelang gaan gelovigen binnen de N-VA nog verdragen dat ze op deze manier weggezet worden?

Het huidige vak rooms-katholieke godsdienst, en in extenso alle levensbeschouwelijke vakken, realiseren nochtans een aantal belangrijke bekommernissen van de N-VA:

• Levensbeschouwelijke geletterdheid: aandacht voor de kennis van de katholieke (en andere) traditie(s). Het leerplan godsdienst werd in die zin recent volledig geactualiseerd: terwijl de N-VA vraagt om een canon, heeft het rooms-katholieke godsdienstonderricht reeds zo’n soort canon vastgelegd; moet dit nu terug naar de prullenmand?;
• Interlevensbeschouwelijke competenties: aandacht voor tolerantie, burgerschap en dialoog; inclusief de dialoog met de Verlichting (ook binnen het vak islamitische godsdienst!); ook over de levensbeschouwelijke vakken heen;
• Persoonsvorming: uitnodiging tot de vorming van de gehele mens, inclusief diens morele en spirituele dimensie, ontwikkelen van weerbare burgers, die over de eigen identiteit kunnen nadenken en spreken.Lesgeven over het christendom betekent ook lesgeven over Vlaanderen, waarmee dat christendom eeuwenlang is verweven geweest. Het is onmogelijk de geschiedenis van Vlaanderen te begrijpen zonder het christendom te kennen.

Nieuwe problemen

De reductie van het vak godsdienst tot één uur of de invoering van een neutraal vak LEF, creëert een reeks nieuwe problemen waar we N-VA graag op wijzen:

• Pedagogisch: op diepgaande wijze levensbeschouwelijke vorming realiseren is onmogelijk in één lestijd: dan wordt het vak een geïsoleerd feitenvakje of praatuurtje;
• Organisatorisch: planlast is nu reeds een uitdaging voor de levensbeschouwelijke vakken; leerkrachten met een volledige lesrooster zullen les moeten geven in 20 verschillende klassen en verschillende scholen, en daarbovenop komt dan nog de organisatie van een vak LEF dat opnieuw door een andere leerkracht gegeven en een andere inspectie gecontroleerd zal moeten worden (een besparing kan men dit moeilijk noemen);
• Ideologisch: ten overvloede is aangetoond dat LEF een eigen ideologische agenda heeft; het vak heeft op dit ogenblik géén leerplan, géén handboeken en er is geen wetenschappelijk bewijs dat dit tot meer tolerantie zal leiden in de samenleving. Wie zal aan het stuur zitten van deze nieuwe vorm van staatspedagogiek?

In het programma van Luk Alloo concludeerde Bart De Wever: ‘Als je dit overboord smijt, moet je toch een beetje opletten. Wat komt er dan in de plaats?’ Vandaar ons pleidooi om niet onbezonnen te werk te gaan of te menen dat dergelijke beslissingen onderwerp van een snelle politieke consensus kunnen zijn. Dergelijke fundamentele kwesties vragen wetenschappelijk onderzoek, een grondig maatschappelijk debat en een diepgaande bezinning over de vraag waar we met onze samenleving en cultuur op lange termijn naartoe willen.

De Thomas website lanceerde deze open brief als petitie.