Waarom films steeds langer worden

Het lijkt alsof films steeds langer duren en romans voortdurend dikker worden, terwijl de recensies ervan net korter worden. Hoe komt dat?

Van 1931 (de geboorte van de gesproken film) tot de jaren ‘60 is de gemiddelde lengte van Blockbusters gestegen van 90 minuten tot 2 uur. De filmstudio’s moesten daarna de strijd aangaan met de televisie. Films in kleur, in CinemaScope en films die extra lang duren moesten de bioscoopervaring veel rijker maken dan zwart-wituitzendingen op dat kleine scherm. Het epos Ben Hur (1959) (222 minuten) kreeg 11 Oscars maar Cleopatra (1963) (248 minuten) flopte. Einde verhaal.

Multiplexes

De doorbraak van de multiplexen (een veelvoud aan zalen en schermen in één gebouw) versnelde in de jaren ‘70-‘80 niet alleen het einde van de dorpsbioscoop maar ook van de dubbelprogramma’s in de cinema.

Films langer dan 2 uur waren er voortaan taboe, want dat betekende een vertoning per dag minder en dus minder inkomsten. Toen dat evenwel onafwendbaar bleek, was Kinepolis een van de eerste bioscopen die bovenop de prijs van het gewone ticket een extra bedrag aanrekende als de film langer dan 2 uur duurde. Een eerste reactie — het inlassen van een plaspauze, in feite om nog meer snoep te kunnen verkopen — botste op nogal wat weerstand van de bioscoopganger.

Apple

Een pauze? Het was de Apple Studio (de filmproducent zelf dus) die dit jaar luid protesteerde toen bioscopen in de VS pauzes inlasten bij het vertonen van Killers of the Flower Moon van Martin Scorsese (bijna 3,5 uur lang). De gerenommeerde Amerikaanse cineast had de vrije hand gekregen van Apple, het rijkste bedrijf ter wereld.

Dat heeft wel een meesterlijke film opgeleverd met een atypische rolverdeling, opgenomen op authentieke locaties en voor een deel gesproken in de taal van de Native Americans, de Osage. Het is nog maar de vraag of een traditionele studio daarmee allemaal akkoord zou zijn gegaan.

Hoezo langer?

Uit onderzoek van de universiteit van Californië in 2016 bleek dat in het analoge tijdperk voor elke minuut in de uiteindelijke film er 40 minuten aan filmmateriaal was opgenomen: extra takes, andere camerastandpunten, enzovoort.

In deze digitale tijden loopt dat al snel op tot 200 minuten, een veelvoud. In het dvd-tijdperk werd uit dat restmateriaal niet zelden een director’s cut gedistilleerd. De film die in de bioscoop werd vertoond was de versie van de studio (en van het testpubliek), de director’s cut de film zoals de regisseur hem wou.

James Cameron

De filmredactie van de Nederlandse krant De Volkskrant deed onlangs zelf een onderzoek. Men beperkte zich tot de meest populaire films. Zo bleek dat in 2010 een doorsneefilm 104 minuten duurde en in 2023 al 116 minuten.

Er wordt beweerd dat het floppen vorig jaar van films zoals Tar (158 minuten), The Fabelmans (151 minuten) en Babylon (189 minuten) te maken had met de duur van de film. Al zal iemand zoals filmmaker James Cameron, de maker van Avatar: the Way of Water (192 minuten), dat tegenspreken. Drie (lange) films van hem staan vandaag immers in de top 5 van meest succesvolle films ooit.

Er is nu zelfs een app RunPee (ren en plas) die aangeeft waar precies in nieuwe films het beste moment zit voor een plaspauze. Want de Britse filmregisseur, Alfred Hitchcock, the master of suspense, wist jaren geleden al: ‘Er hoort een direct verband te bestaan tussen de lengte van een film en het uithoudingsvermogen van de blaas.’