Besparen op alles! En de transfers dan?

Onder de titel ‘Begroting’ staat het daar te blinken in de krant (De Standaard, 25 februari 2015): 694. Om duidelijk en volledig te zijn: het gaat hier om €694 miljoen. Dat is het bedrag dat de Vlaamse regering de komende dagen en weken moet bijeen zoeken om de begroting in evenwicht te houden. Anders slaan de tegenvallende economische groei en de lage inflatie een gat van 694 miljoen euro in de Vlaamse begroting. Enkele dagen voordien had Vlaams minister-president Bourgeois in de studio van Terzake hierover niet rond de pot gedraaid: het zal binnenkort een keiharde budgetcontrole worden en de Vlaamse ministers zullen nog meer de vinger op de knip moeten houden, lees: besparen, bezuinigen, de kaasschaaf hanteren, de broeksriem aanhalen … Kortom meer dan hem of haar lief is, zal de Vlaamse burger in de nabije toekomst iedere euro in het gezinsbudget nog eens extra omdraaien voor hij of zij hem uitgeeft. Meer nog dan in 2014 zal in 2015 het woord ‘besparen’ zowel de sociaaleconomische als de politieke agenda in Vlaanderen beheersen. Of zeggen we beter overschaduwen? 

De uitzondering

Besparen, besparen, besparen, we moeten besparen op alles! Op alles? Neen, er is één uitzondering: de transfers van noord naar zuid, daarop wordt niet bespaard. Ook dit jaar bedraagt die ongeveer 12 miljard euro. Dat is 12 miljard euro die uit de Vlaamse economie wordt getrokken en vertrekt richting Brussel en Wallonië. Een transfer kunnen we omschrijven als het verschil tussen wat een deelgebied (Vlaanderen, Brussel, Wallonië) bijdraagt en wat het ontvangt in een bepaalde periode. Als een deelgebied meer krijgt dan het zelf bijdraagt, dan spreken we over een transfer. Er zijn vier kanalen waarin die transfers van Vlaanderen wegstromen: de sociale zekerheid (SZ), de federale begroting buiten de sociale zekerheid, de bijzondere financieringswet en de betaling van de intrestlasten op de federale staatsschuld. Dat zijn vier onderdelen waarin de Vlamingen meer betalen dan ze krijgen. Samen goed voor ‘ongeveer’ 12 miljard. Ongeveer, ja ongeveer, we weten immers niet precies hoe hoog die transfers zijn, want dat wordt niet bijgehouden. Die transfers staan niet als zodanig genoteerd, geleerde koppen met rekenprogramma’s berekenen die uit kilometers tabellen. Handig, zo kan de discussie altijd starten met het betwisten van de cijfers, zonder te moeten ingaan op de kern van de zaak. 

Die 12 miljard betekent heel wat voor het modale Vlaamse gezin of voor de modale Vlaamse burger. Herrekend naar het jaarlijks gezinsbudget (gezin met vier personen) nemen die transfers een serieuze hap van € 7400, voor de alleenstaande Vlaamse Jan met de pet verdwijnt op jaarbasis € 1850 euro uit zijn geldbuidel. In deze crisistijden, waarin meer en meer Vlaamse gezinnen het moeilijk krijgen om maandelijks de eindjes aan elkaar te knopen, stemt dat toch tot nadenken. Daarom plaatst de VVB een vraagteken bij het actuele transferbeleid. De Vlaamse Volksbeweging (VVB) vraagt zowel aan de federale als aan de Vlaamse regering om ook te besparen op die jaarlijkse transfer van 12 miljard euro. 

Onlangs verklaarde prof. dr. Eric Ponette (een van de leidende figuren binnen het Aktiekomitee voor een Vlaamse Sociale Zekerheid, AKVSZ) het volgende: ‘Die transfers zijn geen overschot dat we gemakkelijk kunnen missen, doch noodzakelijke middelen om het hoofd te kunnen bieden aan onze gekende problemen, onder meer in het onderwijs, in de gehandicaptenzorg, bij de vergrijzing, inzake mobiliteit, de concurrentiekracht van onze bedrijven en het milieu. Het is merkwaardig dat de Vlaamse politici weinig in die belangrijke geldtransfers geïnteresseerd lijken, ondanks het feit dat de Vlaamse regering zwaar moet besparen om haar begroting in evenwicht te krijgen, ondanks het feit dat die transfers de Waalse pijn weliswaar verzachten doch Wallonië op termijn niet uit de problemen helpen en ondanks de geringe loyaliteit van de Waalse politici tegenover Vlaanderen.’

Overgang

Aan wie daarop antwoordt dat zo’n houding getuigt van een koud collectief Vlaams egoïsme antwoordt de VVB dat het helemaal niet de bedoeling is om Wallonië aan de bedelstaf te krijgen. Wij pleiten niet voor een volledige stopzetting van de transfers van Vlaanderen naar Wallonië. Maar ten eerste moet dat transferbeleid transparant zijn, het moet ondubbelzinnig duidelijk zijn hoeveel geld er wordt getransfereerd. Ten tweede moet het transferbeleid resultaatgebonden zijn en geen geld om een systeem van afhankelijkheid in stand te houden. Ten derde moeten die transfers eindig zijn in de tijd.

Bovendien is het zonneklaar dat met het bedrag dat wordt bespaard op de transfers niet alle maatschappelijke noden in Vlaanderen voltooid verleden tijd zullen zijn. Maar vandaag enerzijds snijden in het Vlaamse kansarmoedebeleid, in het onderwijs en de wachtlijsten voor opname in zorginstellingen laten oplopen én anderzijds zo ’n onverantwoord transferbeleid van 12 miljard euro ongemoeid en onbespreekbaar laten, dat kan niet langer!! 

Tot slot nog dit: de VVB is vandaag nog steeds voorstander van een Vlaams Marshallplan voor Wallonië zoals zeventien jaar geleden door Anton Roosens werd voorgesteld. Maar de VVB eist samen met het AKVSZ en andere Vlaamse verenigingen en drukkingsgroepen dat er daadwerkelijk wordt bespaard op de contraproductieve en asociale Belgische transferpolitiek. Vlaamse Beweging is immers Sociale Beweging, zeker vandaag!

Guido Moons is ere-Voorzitter van de VVB en schreef deze tekst samen met en namens de VVB-werkgroep transfers 

Meer over de tranfsers? 

• www.akvsz.org voor hun jongste brochure over de transfers
• De artikels van specialist Herman Deweerdt Doorbraak
• VIVES, het Vlaams Instituut voor Economie en Samenleving van de KULeuven 
• Meervoud 197 van mei 2014.