Conflict rondom de Kazerne Dossin

Negen leden van de Wetenschappelijke Raad van Kazerne Dossin – Museum, Memoriaal en Documentatiecentrum over Holocaust en Mensenrechten hebben afgelopen maandagavond ontslag genomen en daar is nu nog een tiende lid bij gekomen. Zij hebben deze stap gezet uit onvrede over het beleid van de Raad van Bestuur van Kazerne Dossin. Vooral de weigering om aan Brigitte Herremans de vredesprijs van Pax Christi in Kazerne Dossin te laten uitreiken vond men onaanvaardbaar.

Antisemitisme

Toch was het minder evident om aan deze mensenrechtenactiviste een prijs uit te reiken op de plaats waar 25.000 Joden uit België zijn gedeporteerd om in vernietigingskampen te worden vermoord. Haar visie op het conflict tussen Israël en de Palestijnen is omstreden en het feit dat zij zich tegen de internationaal erkende definitie van antisemitisme keert, zoals die is opgesteld door de International Holocaust Remembrance Alliance (IHRA), pleitte er niet voor om haar juist op deze bijzondere plek te eren. Deze definitie is immers een effectief wapen gebleken in de strijd tegen het antisemitisme. Niettemin wijst Brigitte Herremans haar af, omdat zij het er niet mee eens is dat ‘het uiten van disproportionele kritiek op de staat Israël’ als antisemitisme wordt gezien.

Endlösung

De keuze voor deze Joodse gedenkplaats om uitgerekend daar de vredesprijs aan Brigitte Herremans uit te reiken was in feite een poging van Pax Christi om de actuele situatie van de Palestijnse bevolking in de bezette gebieden te koppelen aan wat tijdens de Sjoa (Holocaust) is gebeurd. Men stelt zo de Palestijnen voor als beklagenswaardige slachtoffers van de Joodse staat, waarbij het lot van de Joden tijdens het Derde Rijk ter vergelijking wordt aangevoerd. Wat de Joden eertijds moesten lijden, lijden nu de Palestijnen – alsof Israël een plan zou hebben ontwikkeld om het Palestijnse volk uit te roeien, zoals eens de nazi’s met hun Endlösung…

Conflictimport

Het was daarom een wijs besluit van het Dagelijks Bestuur van Kazerne Dossin om Pax Christi niet de kans te geven het Midden-Oostenconflict te importeren in een herinneringscentrum aan de Sjoa, zodat de prijsuitreiking elders moest plaatsvinden op neutraal terrein. De situatie hier in Vlaanderen is al ingewikkeld genoeg – neem bijvoorbeeld de anti-Joodse karikaturen tijdens het afgelopen carnaval in Aalst, maar ook de weigering van moslim leerlingen om een voet in dit Mechelse museum te zetten, omdat het Joods zou zijn. Het zou geen goede zaak zijn geweest om deze verder te compliceren met een controversiële prijsuitreiking.

Het zou inderdaad beter zijn geweest wanneer men dit besluit niet pas op het laatste nippertje had genomen, zoals nu is geschied. De Raad van Bestuur heeft zich daarvoor ook verontschuldigd, niet voor de weigering op zich. En dit laatste was nu juist de reden waarom deze tien leden van de Wetenschappelijke Raad zijn opgestapt.

Het conflict, dat nu door hun vertrek helaas op de spits is gedreven, staat niet op zichzelf. Het achterliggende probleem, dat bijvoorbeeld ook rondom het Herinneringscentrum Kamp Westerbork in Nederland vorig jaar voor de nodige commotie heeft gezorgd, is dat men actuele problematiek wil koppelen aan het herdenken van de slachtoffers van de Sjoa. Aangezien de Sjoa een unieke gebeurtenis is – niet vergelijkbaar met enige andere genocide – zal een dergelijke koppeling onvermijdelijk voor problemen zorgen. Wie iedereen wil gedenken, gedenkt in feite niemand.

Afstand

Een memoriaal vraagt bovendien om historische distantie, mensenrechten juist om een actuele politieke keuze. Het zou daarom beter zijn om dit cruciale verschil in de doelstelling van Kazerne Dossin – Museum, Memoriaal en Documentatiecentrum over Holocaust en Mensenrechten beter te verdisconteren. De koppeling van verleden en heden vereist een zeer zorgvuldige aanpak, waarbij de herinnering aan de Joodse slachtoffers altijd voorop moet staan. Alleen door zeer terughoudend om te gaan met gevoelige kwesties als het conflict tussen Israël en de Palestijnen kan de nodige sereniteit voor deze Joodse herdenkingsplek worden gegarandeerd. Een prijsuitreiking, zoals beoogd door Pax Christi, paste niet binnen deze aanpak.