De Blanckaerts

Als je in Frans-Vlaanderen passeert moet je beslist het dorpje Zegerskapel, gelegen op luttele kilometers van het bekende kasteel van Ekelsbeke, bezoeken. Daar heeft de vereniging Euvo het graf van de familie Blanckaert gerestaureerd. Aan de voet van het grafmonument, op een opvallende ligsteen, zie je de Vlaamse leeuw met de tekst ‘Hier rust een Vlaming’. Euvo staat voor de vereniging die, onder leiding van haar onvermoeibare voorzitter Karel Appelmans, inmiddels duizenden Nederlandstalige opschriften in Frans-Vlaanderen heeft geplaatst of gerestaureerd.

Hendrik Blanckaert

Hier rusten meerdere leden van de familie Blanckaert. De eerste voor wie het grafmonument werd opgericht is Hendrik Blanckaert (1827-1899). Hendrik werd als boerenzoon in Bambeke geboren. Van zijn vader nam hij niet alleen de boerenstiel over maar ook de passie voor familiekunde én voor de Vlaamse zaak. Zijn, voor een Fransman van toen, opvallend Vlaams bewustzijn werd in ere gehouden mede doordat de familie Blanckaert trots was op haar Vlaamse afstamming. Verschillende Blanckaerts sneuvelden in 1328 in de slag bij Kassel aan de zijde van Nicolaas Zannekin. Vandaar wellicht de oude familieleuze: ‘Een Blanckaert kan maar vrij leven, of sterven’.

Men weet van Hendrik Blanckaert dat hij bevriend was met de Gentse historicus Prof. Paul Fredericq, en ook met een andere Vlaamsgezinde liberale politicus, Julius Vuysteke. Terloops: wat is er vandaag geworden van de geestelijke erfenis van deze negentiende-eeuwse Vlaamsgezinde, of beter gezegd, heel-Nederlandse liberalen? Paul Fredericq koesterde een warm hart voor Frans-Vlaanderen. De naam van Hendrik Blanckaert pronk toen als lid van het toenmalig Willemsfonds en als de enige ‘Franse’ abonnee van de Gentse krant Het Volksbelang. Hendrik schreef wel eens over Frans-Vlaanderen voor deze krant en tekende zijn brieven met ‘uw gewezen stamgenoot, simpele Vlaamse boer’.

Generaal Boulanger

Een anoniem artikel van zijn hand, verschenen in Het Volksbelang van 7 januari 1870 viel op. Frankrijk was toen verwikkeld in een oorlog met Pruisen. In zijn brief meldt Blanckaert een ‘muiterij en desertie’ onder de miliciens uit Frans-Vlaanderen. Er is sprake van een muiterij van 300 gemobiliseerde miliciens uit Hazebroek die men heeft moeten ontwapenen en deporteren naar een strafkamp in het Normandische Cherbourg. In dezelfde krant werd ook gesuggereerd dat sommigen hoopten dat Frans-Vlaanderen, na de blitse overwinning van Pruisen in Sedan in september 1870, bij België zou worden gevoegd. Meer gegevens over deze opvallende episode ontbreken, spijtig genoeg. Daarom is de getuigenis van Hendrik Blanckaert een interessante piste voor verder historisch onderzoek.

In Het Volksbelang verslaat Hendrik Blanckaert later nog de Franse parlementsverkiezingen van 1897. Hij meldt dat de kandidaat Generaal Boulanger gebruik maakt én van Franse, én van Vlaamse aanplakbiljetten. In de vertaling, aldus Blanckaert, vertaalt Boulanger de woorden ‘Vive la République’ door ‘Leve het Vaderland’. Generaal Boulanger was een militaire held en gewezen minister van defensie. Zijn politieke ideeën leunden aan bij het monarchisme en het Frans nationalisme, gekoppeld aan een fanatieke vorm van anti-Duits revanchisme. In 1891 zou Boulanger, na te zijn beschuldigd van een poging tot staatsgreep, in ballingschap in Brussel zelfmoord plegen op het graf van zijn jonge minnares.

‘Frankerijke en is onze Vaderland niet’

Als antwoord, en dus als protest op de affiche van Boulanger, verscheen toen een andere affiche met als ondubbelzinnige tekst ‘ Vlaemingen dat zijn wij en wij en zijn geen Franschen. Wij en hebben geen anderen Vaderland als Vlaenderen; en Frankerijke en is onze Vaderland niet, maer hij is eene zugepompe, die sichten 300 jaer onze zweet optrekt naer Parijs. Leve het Vaderland’. Let op het plastisch begrip ‘zugepompe’ om uit te drukken dat Parijs al het geld uit de provincies zuigt. Blanckaert voegt er nog aan toe dat de Franse politie zich haastte om deze affiche, die tot in de haven van Duinkerke toe werd verspreid en op schepen aangeplakt, te verwijderen.

Niet zoveel Vlamingen kunnen refereren naar sporen van een voorouder in het begin van de 14e eeuw, laat staan een voorouder die in de slag bij Kassel in 1328 aan de zijde van de volksheld Nicolaas Zannekin vocht. Bij de familie Blanckaert leeft de overlevering dat niet minder dan  zeven – sommige bronnen maken zelfs melding van dertien – Blanckaerts vochten en sneuvelden in de rangen van de Kerels van Vlaanderen tegen de tirannie van de Franse koning en Vlaamse leliaards. Als Vlaamse pedigree kan dat tellen! De familie Blanckaert mag ook verwijzen naar een andere verre verwant, admiraal Jan Blanckaert, die behoorde tot de Brugse edelen. Jan Blanckaert was admiraal van Vlaanderen tussen 1396 en 1432, kamerheer van Jan zonder Vrees, hertog van Bourgondië en kapitein van de Torre van Bourgondië in Sluis.

Justin (Styn) Blanckaert  

Hendrik had niet alleen beroemde voorvaders. Ook zijn zoon Justin (1863-1942) was actief in de Frans-Vlaamse beweging en zette de familietraditie verder. Justin werkte mee aan de Vlaamse tijdschriften Le Beffroi de Flandre, en behoorde in 1928 tot de oprichters van het Vlaams Verbond van Frankrijk onder leiding van Jean-Marie Gantois. Hij werd voorzitter van het verbond, nam de leiding op zich van de tijdschriften De Torrewachter en Le Lion de Flandre.

In die publicaties, alsook op de jaarlijkse congressen van zijn Verbond vindt men teksten van Justin over de meest uiteenlopende onderwerpen: de strijd om het onderwijs van het Nederlands; de redding van het Vlaams architecturaal patrimonium; het behoud van het marionettentheater, enz. Deze zeer verdienstelijke Frans-Vlaming, ook actief in zijn gemeente als schepen en voorzitter van de kerkraad, overleed tijdens de Tweede Wereldoorlog en werd eveneens in het familiegraf bijgezet. De ligsteen ‘hier rust een Vlaming’ werd naar aanleiding van zijn overlijden door zijn vrienden van het Vlaams Verbond van Frankrijk aangebracht.

Dr. Pieter Blanckaert

Pieter Blanckaert (1896-1944), zoon van Justin, zou zijn vader en grootvader waardig opvolgen. Na zijn studies geneeskunde in Parijs vestigde hij zich als geneesheer in de kustgemeente Ooie-aan-Zee (Oye-Plage), in de nabijheid van de stad Kales. Als geneesheer was hij sociaal bewogen en vroeg arme gezinnen geen honorarium voor zijn prestaties. Net als zijn vader werd hij bij diens overlijden voorzitter van het Vlaams Verbond van Frankrijk. Tijdens zijn mandaat stichtte hij, in het zog van het Verbond, de jeugdbeweging Zuid-Vlaamse Jeugd alsook het tijdschrift De Jonge Zuid-Vlaming. Hij maakte zich ook verdienstelijk door verschillende toponymische studies in het Boonse, de streek rond Bonen (Boulogne), en de kuststreek. Op weg naar een patiënt vond hij, in oktober 1944, vroegtijdig de dood toen zijn wagen over een landmijn reed. Nog een vierde Blanckaert (1923-), zoon van Pieter, en die eveneens Hendrik heette, werd leider van de Zuid-Vlaamse jeugd.

De naam Blanckaert komt men nog meer tegen, doorheen de geschiedenis van Vlaanderen. Fascinerend hoeveel verwanten en vertakkingen zo een familie heeft waarvan de stamboom tot aan de tijd van de Vlaamse graven teruggaat. Nog straffer: vandaag zijn er nog steeds Blanckaerts die zich inzetten voor de Vlaamse zaak. Zo is een Blanckaert, Patrick Blanckaert, de huidige voorzitter van de Frans-Vlaamse vereniging Michiel de Swaenkring. Welke Vlaamse stam kan nog zo een familiesaga voorleggen?