De cinema is dood, leve de cinema!

Sedert half maart zijn de bioscopen dood, potdicht dus – op die enkele maanden in de zomer en in het najaar na dan. Maar toen was het van een film ‘genieten’ met een mondkapje. Niet dus. Het bioscoopbezoek zakte zienderogen.

En dan te bedenken dat de bioscopen begin maart aan een topseizoen bezig waren. En dat enkele belangrijke films – zowel wat kwaliteit betreft als veel kans op commercieel succes – op uitkomen stonden. De reclame was gemaakt, bepaalde films hadden hun schaduw al vooruitgeworpen. En niet vergeten: het najaar in het algemeen en de maand december in het bijzonder zijn traditiegetrouw de topmaanden voor de bioscoopsector.

Een perspectiefloos ‘wat nu?’

Er is echter nog altijd geen perspectief wat de heropening van de bioscopen betreft. En dat is heel jammer. Tal van releasedata stond al lang(er) vast, als gebeiteld in menige filmagenda! Daarmee (continu) schuiven is niet vanzelfsprekend.

Zo is de nieuwe, langverwachte James Bondfilm al tot tweemaal toe uitgesteld terwijl de titelsong van girl wonder Billie Eilish al in het voorjaar – de al jaren geplande datum voor de wereldpremière – zowat overal de hitlijsten had bestormd. Uiteraard als niet onbelangrijk onderdeel van een grootse, uitgekiende publiciteitscampagne.

Een populaire, herkenbare song wakkert altijd wel de appetijt van de filmliefhebber aan. Bijna elke titelsong van een 007-film is niet alleen een hit geworden maar zijn niet zelden ook tot klassiekers uitgegroeid. Intussen is de nieuwste James Bondfilm zelfs aan een streamingsplatform aangeboden, totaal ondenkbaar tot voor enkele maanden.

Feit is dat de hele filmkalender op dit ogenblik één grote chaos moet zijn: niet weten wanneer er in België zal mogen worden heropend terwijl al enkele nieuwe films in Nederland in de bioscoop zijn gepasseerd!? Talloze distributeurs in België en Nederland werken samen of hebben filialen in Nederland! En als het ogenblik van de heropening daar zal zijn: hoe moet je al deze nieuwe films mixen met al die (uitgestelde) ook nog betrekkelijk nieuwe films?

In Brussel komen normaliter gemiddeld elke week een tiental nieuwe films in de bioscoop uit, de niet-Nederlands ondertitelde (Franse) films meegerekend. Dan besef je meteen dat er nu al een lange, dichte file van films is ontstaan. Hoe al deze films puzzelen tot een aanvaardbaar aanbod? Begin er maar aan, heren en dames distributeurs en bioscoopexploitanten!

Dit en de andere (r)evolutie

Covid-19 en de lockdown(s) hebben een andere (r)evolutie nog versneld! Een forse aardbeving ging door bioscoopland toen filmproducent Warner Bros, een van de majors in Hollywood, plotseling (maar niet geheel onverwacht) aankondigde wat het volgend jaar zal doen. Het wil in 2021 tegelijk in de bioscoop én via zijn streamingkanaal HBO Max met z’n 9 miljoen abonnees zijn 17 films  uitbrengen waaronder Godzilla vs. Kong, Mortal Kombat en de nieuwste Matrix.

Deze films, blockbusters geheten omdat ze een bijna voorspelbare, commerciële potentie hebben, moeten het hebben van de ontvangsten van de eerste weken dat ze in de bioscoop te zien zijn. Vandaar dat ze wereldwijd op vrijwel hetzelfde moment – of het scheelt niet veel – in première gaan. Door het manoeuvre nu van Warner raakt de bioscoop zijn exclusiviteit kwijt en dus mogelijk eveneens een groot deel van zijn ontvangsten/inkomsten.

Van een bioscoopticket is grosso modo 50% voor de exploitant en 50% voor distributeur en producent, al kan dat soms oplopen tot om en bij de 70 % voor de distributeur. Het laat zich raden dat er behalve gefronste wenkbrauwen ook best hard werd gevloekt. 

Eerder had ook al een andere gigant, Disney, beslist twee van haar paradepaardjes Mulan, een live actionversie van de gelijknamige succesvolle animatiefilm, en de verbluffend mooie animatiefilm Soul uitsluitend op het streamingplatform Disney+ te plaatsen. Mits een extraatje voor de abonnees, dat wel.  Dus geen vertoningen in de bioscopen (meer) voorzien. Ook een film heeft een houdbaarheidsdatum!

Allicht gaat het hier om een eenmalige ‘geste’! De carrière van een film loopt over bioscoop (première), streaming (of VOD), dvd en tv. Daarin zijn nog altijd de inkomsten van de bioscoop veruit het belangrijkst. En fungeert de bioscooppremière op de eerste plaats om de titel en de film bij het grote publiek bekend te maken.

Streamingplatformen

Er is ook nog sprake van een andere omwenteling in de filmsector. Bekende filmregisseurs (Martin Scorsese, Woody Allen e.v.a.) zijn intussen – lang voor covid-19 – al gaan werken voor streamingplatforms zoals Netflix en Amazon. Deze platforms zitten constant om ‘content’ verlegen om hun talloze abonnees te plezieren. Die willen ze uit een zo divers mogelijk aanbod aan films laten kiezen, van unieke sportdocumentaires tot spraakmakende series.

Kwatongen beweren zelfs dat deze ‘filmspelers’ hun succesvolle opmars mee te danken hebben aan de opgelegde lockdowns en het sluiten van de bioscopen. Regeringen zijn dus indirect (?) mee verantwoordelijk voor het succes van de streamingdiensten (èn het on line-winkelen)En voor een ernstige verschuiving in de consumptie van films.

Films geproduceerd door deze streamingdiensten werden bijvoorbeeld al jaren door het Filmfestival van Cannes nog wel geselecteerd, maar bewust van de palmares geweerd omdat deze films niet langer in de bioscoop zouden worden vertoond. Het Festival van Venetië ontving deze films daarentegen met open armen en bekroonde ze zelfs. En wat deed de producent vervolgens: de films toch even in de bioscoop programmeren – een voorwaarde om mee te dingen naar een Oscar. Zo maakten ze kans op een commercieel zeer interessante Oscar. En met succes!

Zet en tegenzet?

De Belgische bioscoopketen Kinepolis nu, de grootste Belgische ‘speler’ in het Vlaamse bioscooplandschap, heeft al jaren een soort haat-liefdesrelatie met de grote Amerikaanse distributeurs. En met hun Europese filialen. Kinepolis vindt dat zij van het bioscoopticket veel te veel moeten afdragen aan distributeurs die amper wat ondernemen om de film in de publiciteit te brengen…

Kinepolis zit nooit om een of andere stunt verlegen. Zo programmeren ze al jaren opera’s en zenden ze belangrijke voetbalmatchen van de Rode Duivels uit. Nu hebben ze besloten om enkele films zoals Mank en The Midnight Sky over te kopen van … Netflix om ze in de bioscoop te kunnen vertonen. Ook enkele series zouden zo de weg zijn naar de bioscoop. Zet en tegenzet dus.

Hoe de kleinere bioscopen deze coronacrisis gaan (kunnen) overleven is nog een heel andere vraag! Wat bijvoorbeeld met een film zoals Drunk van Thomas Vinterberg, half december nog gelauwerd als beste Europese film van het voorbije jaar. Een geheid succes, maar kan je die nog in de bioscoop brengen, een half jaar na datum?

Zo zie je maar, hoe een piepklein virus de hele bioscoopprogrammatie op de helling kan zetten en/of een hele evolutie kan helpen versnellen. De bioscopen zijn dan weliswaar dicht maar achter de schermen – groot en klein – worden er plannen gesmeed. En zelfs duchtig gepokerd! Een gevecht om de gunst – en de centen – van de filmliefhebber!