De druiven zijn te zuur, de prijs van de Brexit te hoog

Het was ongemeen heftig de voorbije dagen, zowel in het VK als in Europa., zowel bij voorstanders als tegenstanders van de Britse uittreding.  Veel frustraties en ergernissen kwamen er opborrelen en bovendrijven, nog voor het referendum was al een dode gevallen. Toen 16 miljoen Britten in de EU bleken te willen blijven en 17,2 miljoen uit, was het hek pas goed van de dam. Nog geen 52 % voor een Brexit! Zelfs de Belgen schenen niet meer te weten dat zij in 1950 met bijna 58 % voor de terugkeer van de koning hadden gestemd. Drie doden en vier maanden later stapte Leopold van de troon. België is blijven bestaan, het V.K. dreigt nu wel uiteen te vallen. Het begint te dagen dat dit een te hoge prijs voor de Brexit is. Om naar haar zomerresidentie Balmoral te trekken zou de Queen het eigen land moeten verlaten – ondenkbaar!

Uitgelatenheid en verslagenheid , ‘Wat hebben we aangericht?’

Bij de helft van de Britten (ouderen, steuntrekkers, plattelanders…) heerste uitgelatenheid: zij hadden dank zij UKIP ‘hun land terug’ terwijl ze onder Thatcher alleen maar hun geld hadden teruggekregen van de EU. Bij de iets kleinere andere helft (jongeren, hoger opgeleiden, yuppies, ondernemers) heerste verslagenheid. Boris Johnson, zoon van gewezen Commissieambtenaar en ex-Europarlementariër Stanley mag dan wel de grootste kans hebben om David Cameron als premier op te volgen, hij zit als een Houdini gevangen in de ketenen van de Brexit, gedoemd om de collectieve zelfmoord te voltrekken. Vandaar de huiver om het mechanisme van artikel 50 van het verdrag van Lissabon in gang te zetten.

De EU-landen, alvast de zes stichterlanden willen een korte pijn. Ze willen niet de indruk wekken de stem van het volk te miskennen, al is die niet zo klaar en duidelijk. Ze zijn anderzijds beducht voor de aanstekelijkheid van het fenomeen dat op termijn het hele Europese project kan doen kapseizen. De Europamoeheid van de voorbije decennia is immers alom omgeslagen in regelrechte Europavijandigheid. Op een ogenblik dat China en India het Avondland aan het overvleugelen zijn, dat de VS in een groot avontuur dreigt te belanden, dat Rusland opnieuw voor ongerustheid zorgt en Europa zelf dreigt te bezwijken onder een vloedgolf van islamisering is het in vraag stellen van de EU wel het laatste waar de regeringen naar snakken.

Na enkele etmalen zal het gezond verstand weer de bovenhand halen. Zoals Bart De Wever terecht stelde is revanchistisch natrappen van de zijde van de Zes (en zeker van Franse zijde) niet het juiste antwoord. Men moet de Britten even de tijd gunnen terug bij zinnen te komen, het onherroepelijke is nog niet gebeurd, Downing street heeft de procedure nog niet in gang gezet, het Lagerhuis heeft de regering daar nog niet toe gemachtigd. De Brexit, die een historische vergissing zou zijn, zal volgens mijn aanvoelen niet voltrokken worden.

Europa heruitvinden

Maar zo goedkoop komen de Europese instellingen er niet van af. Ze zullen deemoedig moeten toegeven dat er iets grondig fout gelopen met de EU. Er zijn kapitale vergissingen begaan; er is blijk gegeven zowel van verregaande lichtzinnigheid en grootheidswaanzin, van mateloze spilzucht en onverantwoordelijkheid. Merkels ‘Wir schaffen das’ heeft de ergernis om Europa ten top gedreven. Er is nu een grondige bezinning nodig. Het hele project moet op de ontleedtafel. Dat gebeurde 40 jaar geleden al na het vorige Britse referendum, toen Leo Tindemans in opdracht van de Top van Parijs zijn rapport schreef over de Europese unie (1976). De Europese droom moet hertekend worden zodat de 500 miljoen Europeanen van Noord en Zuid, van Oost en West weer een bezielend toekomstproject krijgen aangeboden. Europa terug aan de burgers geven en de mensen doen beseffen dat Europa er voor hen is, dat moet de boodschap zijn. Die boodschap moet door jongeren, niet door oude ‘krokodillen’ worden uitgedragen.

Men kan echter niet, zoals sommigen nu bepleiten (onder het motto ‘Europa Ja, EU Neen’) , het hele Europese bord leegvegen en van nul herbeginnen. Men doet niet ongestraft 70 jaar Europese eenmakingsgeschiedenis teniet. Wel naar de mensen luisteren, alles tegen het licht houden, grondig saneren, uitwassen wegsnijden, niet links en rechts wat regeltjes bijsturen of wetgeving uitdunnen. Dan kunnen de mensen, aan beide zijden van het kanaal weer voor Europa gewonnen worden.

Foto: UKIP-chef Nigel Farage in overwinningsstemming. (c) Reporters