De eerste schooldag

Mijn eerste schooldag was in een dorpje in Burkina Faso. Ik was toen vijf jaar oud. Dat bleek twee jaar te vroeg om naar school te gaan, maar dankzij mijn goede resultaten, en omdat mijn papa daar lesgaf, mocht ik blijven. Wij, de kleintjes van het eerste leerjaar, zaten op de koude cementvloer in een met krijt getekend cirkel waarin onze voornamen geschreven waren. Ik vond het magisch om te leren lezen en vrienden te maken. Het was de mooiste plek ooit.

Kouka

Mijn eerste vriendin heette Kouka. Een sterk meisje, iets ouder dan mij. Ik keek op naar haar. Letterlijk. Toen de jongens gewelddadig werden (dat waren ze vaak, want meisjes moesten gehoorzamen), nam Kouka me in bescherming. Ik voelde me veilig en groot met haar arm rond mijn schouders. Op mijn zevende verhuisden mijn ouders naar een andere streek waar mijn vader in een andere school ging werken.

Kouka heb ik nooit meer gezien. Na de basisschool werd ze uitgehuwelijkt. ‘Kouka gaat trouwen. Haar vader heeft een man voor haar gevonden.’ Dit klonk als een veroordeling omdat ze een meisje was. Ik vroeg soms naar Kouka. Jaren later kon ik ze via via opsporen in het zuiden van het land waar ze met haar man en zijn andere vrouwen woonde. Ik spraak ze kort telefonisch. Ze was verworden tot een schichtig persoon, zonder ook maar een sprankje levenslust. Eerder angstig dan standvastig. Ze was niet langer het sterke vrolijke vastberaden meisje van weleer. Iets was weggeëbd… cette âme de gagnante, cette volonté qui l’animait. Het was nu aan mij om mijn arm rond haar schouders te leggen en stoer naar de daders te kijken, zoals ze dat toen deed. Maar ik kon ze niet beschermen, ik had geen macht en geen toegang tot haar. Ik wist ook niet hoe.

Er zijn miljoenen Kouka’s.

Onderwijs, onderwijs, onderwijs

Het is een ongelofelijk groot privilege om naar school te mogen gaan, vrij en onbevangen open te staan om kennis te vergaren, om later kansen te grijpen. Je ziet de nieuwsgierigheid en de verwondering in de ogen van de kinderen. Dat moeten we koesteren.

Miljoenen kinderen, voornamelijk meisjes, hebben deze kans vandaag de dag nog niet. Of ze worden te vroeg uit de klas geplukt, voor wat een abrupt einde betekent van hun kindertijd.

Gisteren las ik op de sociale media het verhaal van een jong Oegandees meisje. Het liet me een groot deel van de nacht niet los. Ze spijbelt voor het klimaat omdat ze geïnspireerd is door Greta Thunberg. Ze noemt zichzelf de allereerste Afrikaanse klimaatspijbelaar en tweet vanuit Oeganda. Ik hoop dat de eerste Afrikaanse klimaatspijbelaar niet veel volgers krijgt en zou eigenlijk in gesprek met haar willen gaan, om ze te overtuigen om vastberaden naar school te gaan en ná de schooluren voor het klimaat te betogen. Om later werk te vinden en – waarom niet – ooit het land te leiden. 6% van de Afrikaanse bevolking is jonger dan 25 jaar. Er staat een hele generatie klaar om de problemen aan te pakken. De oplossingen komen er niet door klakkeloos de voorbeelden van het Westen over te nemen, maar door onderwijs, meer onderwijs. Daar begint alles.

Meisjes

Toen ik haar leeftijd had, heb ik betoogd voor iets anders: voor de democratie in Burkina Faso en voor de vrijheid van meningsuiting en van de pers. Wel niet tijdens de schooluren: mijn vader was nogal streng en terecht.

Ik vind de klimaatzaak uiteraard zeer belangrijk. Maar onderwijs voor meisjes vind ik even belangrijk. Red de meisjes en je helpt om de planeet te redden. Misschien vraag je je af hoe?

Overbevolking is een van de grote oorzaken van klimaatopwarming. Hoe meer opgeleid de vrouwen zijn, hoe minder weerloos ze zijn, hoe beter ze zelf kunnen beslissen hoeveel kinderen ze krijgen, hoe gezonder ze leven. Ze kunnen ook met kennis bijdragen aan de vooruitgang.

Als zoveel mogelijk mensen emanciperen, hebben ze een grotere impact op de wereld. Zij kunnen mee beslissen, ook over hun eigen intimiteit. Dankzij een onderwijs zonder segregatie en met ambitie. Waar leerkrachten gerespecteerd en gesteund worden.

Het hoeft geen betoog dat het via onderwijs is dat we vooruit kunnen gaan als mens en als samenleving.

Toen ik zo klein was wist ik dat ik in die klas moest zitten in mijn kleine cirkel en niet naast mijn moeder in de keuken vol rook van het hout waarmee ze kookte. Later zou ik ze dankzij onderwijs uit die keuken halen en zelf mijn eigen keuzes maken, mijn eigen centen verdienen. Vandaag kan ik, het meisje met blote voeten, dankzij onderwijs veel meer mensen helpen. Door mezelf te zijn en mijn werk te doen.

Aan alle kinderen. Veel succes op school. En ik hoop dat je een fijne eerste schooldag had!

Over emancipatie van meisjes/vrouwen schreef Assita Kanko recent het boek  Omdat je een meisje bent — uitgegeven door Doorbraak en in de Doorbraak webwinkel te koop.