De (on)houdbaarheid van de Arco-waarborg

Vorige week besliste het Grondwettelijk Hof om de twee hangende procedures over de Arco-waarborg samen te voegen, de debatten te heropenen, en dus nog geen uitspraak te doen voor de verkiezingen. ‘De waarborg blijft integraal overeind,’ stelde minister Koen Geens meteen, er aan toevoegend dat hij het ‘onwaarschijnlijk’ zou vinden dat een definitieve gerechtelijke beslissing de waarborg alsnog ongedaan zou maken.

Het tegendeel zou pas echt verbazen. Volgens Didier Reynders is het immers Koen Geens’ voormalige advocatenkantoor Eubelius dat de Koninklijke Besluiten voor de waarborgregeling opstelde, in opdracht van Arco. Tot voor de aanstelling van Koen Geens tot minister van Financiën was het ook Eubelius dat voor Arco de verdediging van de waarborgregeling in de diverse procedures op zich nam.

Een afkeuring van de waarborgregeling door de Raad van State of de Europese Commissie lijkt Koen Geens dan wel onwaarschijnlijk, voor de meeste andere waarnemers is dat hoegenaamd niet het geval. Zo steken zowel Deminor als Geert Lenssens behoorlijk wat middelen in onderzoek en juridisch advies voor de gedupeerde Arco-coöperanten, met als doel het recupereren van die mensen hun spaargeld. Dat doe je niet als je er van uitgaat dat de coöperanten sowieso hun geld terugkrijgen via een ander kanaal, namelijk de belastingbetaler. ‘Put your money where your mouth is’, denken ze daar in schoon Vlaams.

Een gewaarschuwd man is er twee waard

Een en ander had de regering-Leterme ook al kunnen weten toen ze de respectievelijke besluiten nam. Zo onthulde De Tijd op donderdag 7 juni 2012 dat de Nationale Bank in haar advies aan de regering over deze waarborgregeling al waarschuwde voor de (vooral Europese) bezwaren. Zo wees de Bank ook op de ‘negatieve selectie’ die in het systeem ingebakken zit. Aansluiten bij het waarborgfonds (en de bijhorende premie betalen) is immers vrijwillig. Daardoor zou je als coöperatieve goed gek moeten zijn om je aan te sluiten bij het stelsel (en de dure premie te betalen) als je overtuigd bent van het feit dat je nog in goede papieren zit. Pas als je in de problemen komt, sluit je aan en betaal je snel de premie. Wat men bij Arco ook effectief deed. Men kreeg als het ware een brandverzekering nadat men het huis zelf in brand had gestoken. Juridische bezwaren komen, naast ethische bezwaren, dan ook niet uit de lucht vallen. Overigens, op het moment van de installatie van de waarborg was er van een systemische crisis geen sprake meer: Arco had in haar communicatie aan de ministerraad al laten weten dat ze in vereffening zou gaan, en de coöperanten konden sinds eind september 2011 niet meer uittreden. De regering dreef toch haar zin door, en installeerde met de waarborg een mistgordijn voor de coöperanten om toch vooral de ACW-bonzen uit de wind te zetten.

Discriminatie

Concreet zijn er op dit moment drie procedures tegen de waarborg. Er is een procedure van de Vlaamse Federatie voor Beleggers en enkele Dexia-aandeelhouders bij de Nederlandstalige kamer van de Raad van State. Er is een tweede procedure van de gemeenten Schaarbeek en Sint-Agatha-Berchem en het pensioenfonds Ogeo Fund bij de Franstalige kamer van de Raad van State. In beide zaken ging de Raad van State in tegen het advies van de auditeur om de waarborg te vernietigen, en schoof ze de hete aardappel door aan de Grondwettelijk Hof dat moet oordelen of er sprake is van onrechtmatige discriminatie. Daarnaast is er nog de Europese Commissie die een onderzoek voert wegens mogelijke onrechtmatige staatssteun.

De eerste procedure voor de Nederlandstalige kamer is in wezen een procedure van rechtstreekse aandeelhouders Dexia die stellen dat er sprake is van onrechtmatige discriminatie. Arco-coöperanten zijn immers ook (al dan niet bewust) onrechtstreeks aandeelhouders van Dexia. Zij krijgen hun geld terug, maar de rechtstreekse aandeelhouders Dexia niet. Het is deze vraag, of er sprake is van discriminatie in strijd met de Grondwet, die deze week voorlag bij het Grondwettelijk Hof.

De tweede procedure voor de Franstalige kamer is in mijn ogen sterker. Het pensioenfonds Ogeo Fund stelt immers dat er nauwelijks sprake is van verschillen tussen hun klanten, en Arco-coöperanten. Beiden hadden onrechtstreeks aandelen Dexia, maar de ene groep krijgt haar centen terug en de andere niet. Als men zou oordelen dat het aanvaardbaar is een onderscheid te maken tussen rechtstreekse aandeelhouders Dexia en onrechtstreekse aandeelhouders Dexia, is het al heel wat moeilijker om dat ook te stellen voor twee gelijkaardige soorten onrechtstreekse aandeelhouders Dexia.

In die zin is het dan ook begrijpelijk dat het Grondwettelijk Hof beide zaken samenvoegt: het zou maar al te gek zijn als de Nederlandstalige procedure zou uitwijzen dat de waarborgregeling OK is, en de Franstalige enkele maanden later zou stellen dat diezelfde regeling toch niet oké is op basis van hetzelfde artikel van de Grondwet. Mocht dergelijke positieve Nederlandstalige uitspraak vallen voor de verkiezingen, en een negatieve Franstalige na de verkiezingen, dan zouden de coöperanten zich pas helemaal bekocht voelen.

Maar feit is wel dat de onzekerheid voor hen blijft duren. En je kan je afvragen waarom die zaken al niet van in het begin samengevoegd werden. Sommigen verwijzen voor deze vertraging naar de samenstelling van het Grondwettelijk Hof (zes oud-parlementsleden en zes juristen, benoemd door het parlement, met als nieuwe voorzitter André Alen, oud-kabinetschef van Jean-Luc Dehaene en Wilfried Martens) maar algemeen gaat men er wel van uit dat het Grondwettelijk Hof zich boven de politiek stelt, mede dankzij de levenslange benoeming waardoor men behoorlijk onafhankelijk zou moeten kunnen functioneren.

Dioxine

Het komt de CD&V natuurlijk goed uit dat de waarborg niet voor de verkiezingen vernietigd wordt. Valt bij het Grondwettelijk Hof geen rechtstreekse invloed van de regering aan te tonen, dan is dat bij de procedure door de Europese Commissie is zonder meer het geval.

Zo bevestigde minister Geens mij in het parlement dat de Europese Commissie al in februari het dossier wou afronden en haar beslissing bekend zou maken. Daar stak minister Geens echter een stokje voor: met een typisch advocatentrucje (bijkomend bedenkelijk juridisch advies inbrengen over de schorsingsbeslissing van 2012) werd de beslissing over de verkiezingen heen getild. Dat de Europese Commissie niet kan lachen met de waarborgregeling, was al duidelijk uit de eerste communicatie over de waarborg. Maar op 20 maart onthulde De Tijd dat het zelfs zo ver gaat dat de Europese Commissie nu zelfs haar goedkeuring over de redding van Dexia in 2008 intrekt omwille van de koppeling van die redding door een kapitaalverhoging aan de waarborgregeling voor Arco. Je kan er gerust van uitgaan dat de Europese Commissie de waarborgregeling onrechtmatig zou verklaren, met wellicht zelfs een ferme boete voor zowel België als Arco erbovenop. Arco had immers dankzij de stempel ‘staatsgarantie’ een concurrentieel voordeel op andere coöperatieven die spaargeld probeerden aan te trekken maar die garantie niet hadden. Dat moet ook Koen Geens er toe aangezet hebben via zijn trucje de uitspraak over de verkiezingen heen te tillen. CD&V had alle belang bij een positieve uitspraak voor de verkiezingen, maar kon een negatieve uitspraak voor de verkiezingen missen als kiespijn. Het zou een waar dioxine-scenario betekend hebben voor de partij.

Weten dat de waarborgregeling onhoudbaar is, dat eigenlijk al weten van voor de installatie ervan en dat gaandeweg alleen maar bevestigd zien, maar toch de verkiezingen ingaan met de boodschap aan de coöperanten-kiezers dat die waarborgregeling ‘integraal overeind blijft’ en ‘vernietiging onwaarschijnlijk is’, daar bestaan namen voor.

En als je dan denkt dat diezelfde CD&V de kiezer/belastingbetaler/coöperant niet harder in het gezicht kan uitlachen, dan stelt minister Koen Geens doodleuk voor om Arco-topvrouw Francine Swiggers te herbenoemen als censor in de Nationale Bank. Of nog: CD&V-voorzitter Wouter Beke die dit weekend in De Tijd de ministerpost van Financiën (opnieuw) opeist. Faut le faire.

Peter Dedecker is uittredend Kamerlid voor N-VA en auteur van ‘Een zuil van zelfbediening. ACW, Arco & Dexia’ (Pelckmans).

Foto: (c) Reporters