De oogkleppen in het vluchtelingendebat

Hebt u deze week ook moeten denken aan de film Schindler’s List? Het debat over de vluchtelingenstroom deed een beetje denken aan die scène waarin het getto van Kraków wordt ontruimd. Niet omdat de lijken uit de Middellandse Zee enige parallel vertonen met de Endlösung (dat blijft echt absolute onzin, zelfs nu ze in Tsjechië nummers op de handen van vluchtelingen schrijven). Maar Oskar Schindler ziet de Shoah in zwart-wit, tot er plots een meisje rondloopt in een rood manteltje. Zij geeft de gruwel een gezicht. Zo werkt het écht: om tastbaar te zijn, moeten grote drama’s een concrete gestalte krijgen. Deze week gebeurde dat door de iconische foto van Aylan. Hij droeg ook iets rood. 

Motieven (meervoud)

De dood kreeg de gestalte van Aylan, maar de complexiteit van het asielvraagstuk kreeg het gezicht van Abdullah Kurdi. De vader van de verdronken peuter Aylan kan symbool staan voor de vele medemensen die de laatste maanden aanspoelen in Vlaanderen. Abdullah Kurdi werd gebroken en ontheemd door een verschrikkelijk conflict, wat van hem een vluchteling maakt. Na zijn vlucht kon hij jaren veilig leven in Turkije, waar de medische zorgen te duur waren voor zijn beperkte budget. Op zoek naar een betaalbare gezondheidsoplossing en een beter leven voor zijn kinderen, koos hij voor de open zee – wat van hem een economische gelukzoeker maakt. 

Abdullah Kurdi was vluchteling én gelukzoeker. Dat hij de grootst mogelijke voordelen opzocht, maakt hem niet minder slachtoffer van een barbaarse oorlog. Dat hij gemarteld werd door de onmensen van Islamitische Staat, doet niets af van het feit dat hij in Turkije een veilig onderkomen gevonden had. 

De vluchtelingen die vandaag in Vlaanderen opduiken, worden ook gedreven door diverse motieven. Dat 60% van hen erkend wordt als vluchteling, bewijst dat de meerderheid van de asielzoekers inderdaad op de vlucht ging voor moord en geweld. Dat het gros van de vluchtelingen na aankomst in Turkije, Griekenland of Italië verder bleef reizen, bewijst dat deze mensen meer willen dan alleen veiligheid: ze willen de grootst mogelijke voordelen. Hongarije is een vreedzaam land, maar er zijn minder jobkansen en er is bestaat geen gulle sociale zekerheid. Dus gaat de reis verder, naar Duitsland. Of België. 

Aasgieren (meervoud)

Ook in het vluchtelingendebat is de nuance ondertussen zoek. Dat vluchtelingen in Vlaanderen niet wit of zwart, maar net grijs en zeer menselijk zijn, lijkt een minderheidsopinie. Wie vluchtelingen wil zien in ál hun schakeringen, wordt overstemd door de lawaaimakers die ook dit debat zijn gaan overheersen. In de linkerhoek: handelaars in verontwaardiging en moralisme. In de rechterhoek: marktkramers van wantrouwen en eigenbaat. Het is ronduit weerzinwekkend hoe de twee kampen in de discussie op het verdronken kind Aylan zijn gesprongen om hun punt te kunnen herkauwen. 

De Opengrenzenclub is alleen maar geïnteresseerd in Aylan die dood op het strand ligt. Hoe Aylan daar gekomen is, interesseert hen niet. Hoe echt kan worden vermeden dat er nog meer Aylans aanspoelen, vinden ze geen debat waard. Liever blijven ze kamperen op de gezellige hoogvlakte van hun morele verontwaardiging. Je leek bij sommige mensen echt een soort wreed plezier te merken, omdat er eindelijk een dood kind was om de tegenstand mee plat te slaan. 

Het Fort Europaleger is geen haar beter. Met voelbare opluchting sprongen ze op het levensverhaal van Abdullah Kurdi, die werd  afgeschilderd als een hebzuchtige gelukszoeker en de moordenaar van zijn eigen kinderen. Of ze in die situatie niet gewoon hetzelfde zouden doen, durven die laffe criticasters niet eens overwegen. Of alle vluchtelingen dan echt in Turkije en Libanon moeten blijven, willen ze niet zeggen. Er zijn veel tegenstanders van de vluchtelingenstroom die maar blijven zwaaien met ‘alternatieven’, waarvan ze zelf ook weten dat ze niet haalbaar zijn. 

Oplossingen (meervoud)

Het valt op dat niemand nog consequent doordenkt. Iedereen probeert momentopnames uit te vergroten en op te dringen als universele waarheid. Een deel van Links Vlaanderen wil alleen maar leuteren over de miserie van de asielzoekers, niet over hoe we die miserie ten gronde moeten aanpakken. Een deel van Rechts Vlaanderen wil alleen maar zagen over de grote kosten die de vluchtelingen onze samenleving berokkenen, zonder iets te zeggen over de grote opportuniteiten die zich net zo goed aandienen. 

Links: stop met de klaagzang. Vluchtelingen verdienen meer dan ons medelijden: ze verdienen gerechtigheid en een nieuwe toekomst. Dat betekent concreet twee dingen. België zal opnieuw grote bedragen moeten investeren in een ernstige legermacht, die in staat is om in te grijpen in Syrië. Je kan niet blijven kletsen over ‘de oorzaken aanpakken’ en ‘structureel oplossen’ als je niet ook bereid bent om jachtvliegtuigen aan te kopen om IS mee te vernietigen. België zal ook moeten investeren in de inburgering van vluchtelingen. Ook daar moet Links enkele taboes lossen, want enkel door taal te verplichten en sociale voordelen voorwaardelijk te maken, kan je inburgering echt stimuleren.

Rechts: stop de retoriek. Vluchtelingen verdienen meer dan een analyse: ze verdienen concrete hulp en tastbare oplossingen. Bart De Wever kan nog zoveel interviews geven: het is aan regeringspartij N-VA om ook écht de handen uit de mouwen te steken. Voor het eerst en wellicht voor het laatst beheren Vlaams-nationalisten alle sleuteldepartementen ter zake: Asiel & Migratie, Defensie, Binnenlandse Zaken, Inburgering en Werk. N-VA heeft letterlijk alle instrumenten in handen om van deze crisis een opportuniteit te maken. Als N-VA nu lef en visie toont, dan kunnen de vluchtelingen van vandaag de Vlaamse modelburgers van morgen zijn. 

Verontwaardiging is makkelijk en goedkoop. Medelijden is paternalistisch. We hebben een week kostbare tijd verdaan aan een wedstrijdje Slimste of Warmste Mens Ter Wereld. Fatsoenrakkers van Links én van Rechts hebben nog maar eens hun eigen Grote Gelijk verdedigd. Een oplossing is geen stap dichterbij. Toen Oskar Schindler de gruwel voor zijn ogen zag, besloot hij zijn oogkleppen af te leggen. Wij doken nog dieper onze loopgraven in.