De paaspeiling en de Vlaamse regering

Elke drie maanden lanceren DPG en RTL-Le Soir een nationale politieke peiling en deze versie wordt net voor de Vlaamse paasvakantie gepubliceerd. Er is gepeild door Ipsos tussen 20 en 27 maart. Het is de laatste peiling die nog aanleiding zou kunnen geven voor vervroegde federale verkiezingen voor de zomer van 2023. Maar men mag aannemen, na de federale begrotingscontrole, dat de rit wordt uitgereden en dat er dus drie verkiezingen op één dag volgen in mei 2024. Het voordeel is een goedkopere factuur voor de partijen, doch met het grootse risico dat men drie maal op één dag kan verliezen. En begin dat maar eens goed te maken, vijf maanden later bij de lokale verkiezingen van oktober 2024.

Het hiernavolgende is de omzetting van deze peiling naar de verdeling van de zetels voor het Europees Parlement (EP) en het Vlaams Parlement, beiden worden samen herkozen in mei 2024.

Ter herinnering, deze paaspeiling geeft het volgende resultaat:

• Vlaams Belang: 25%,
• N-VA: 21,6%,
• Vooruit: 15,5%,
• CD&V: 11,8%,
• Open Vld: 9,2%,
• PAB: 8%
• Groen: 7,4%

Het probleem van deze peilingen is dat ze niet per provinciaal kiesgebied verlopen, waardoor het niet exact mogelijk is om de zetels te berekenen. Een andere opmerking blijft de onder- en over peiling van sommige partijen. Meestal zijn het Vlaams Belang en de communisten te laag gepeild. Het tegenovergestelde gebeurt meestal bij Groen en de socialisten. En vergeet niet dat de race naar ‘super Sunday’ mei 2024 – in politieke termen – nog een intergalactisch tijdperk veraf is.

Het kieslandschap geeft dus twee partijen boven de 20% en die zitten in elkaars statistische afwijking (3,1%). Want de bovengrens van 3,1% kruist de ondergrens van de andere en vice versa. Ook bevestigt deze peiling de rangorde in Vlaanderen van de laatste maanden: Vlaams Belang is de grootste, gevolgd door N-VA.

Vooruit zit wat alleen en daar kruist de bovengrens van de afwijking nipt de ondergrens van N-VA. Maar het verschil tussen de nummers twee en drie blijft groot. Deze partij levert wat in en hier stelt zich de vraag of de socialisten over hun hoogtepunt zitten. Het verschil tussen de socialisten en CD&V wordt kleiner en die beide partijen kruisen elkaar ook met de toepassing van de afwijking. Vooruit staat wel los van de drie partijen onder de 10% die op hun beurt wel CD&V kruisen met de afwijkingen. Een andere cruciale vraag is: wat zijn de redenen van de winst voor CD&V? De christendemocraten winnen ruim 2% in vergelijking met de vorige peiling maar gaan nog steeds achteruit ten aanzien van 2019.

Opmerkelijk is dat er nog drie partijen onder de 10% zitten. Op dat vlak wijkt deze paaspeiling niet echt af van de vorige edities en bewijst deze nog eens de versplintering van het politiek landschap. Nog opmerkelijk: de drie traditionele partijen halen in Vlaanderen samen nog 36,5% van de stemmen. Met Groen erbij komt Vivaldi uit op 43,9%. Daartegenover staat dat de twee Vlaams-nationalistische partijen samen 46,6% behalen. Maar in Wallonië komen de drie traditionele partijen nog uit op 55% en de Vivaldisten op 56,8% van de stemmen.

Deze peiling wijst ook nog eens op de groeiende linkse electorale groei in Franstalig België versus het rechtse stemgedrag in Vlaanderen.

Vivaldi behoudt een meerderheid op federaal vlak, met dank aan de Franstaligen. Maar daar is niets ongrondwettelijks aan. Wel wordt de optelsom van de communisten en het VB een som van ongeveer 50 zetels in de Kamer. Met andere woorden: de visvijver om een federale coalitie te maken wordt serieus kleiner.

Europees Parlement

Voor de Europese verkiezingen is Vlaanderen één groot kiesgebied en wat geeft deze peiling ten aanzien van de 12 te verdelen zetels? Op basis van dit peilingsresultaat worden de 12 Europese parlementszetels als volgt verdeeld (tussen haakjes de uitslag van mei 2019 ):

– Vlaams Belang: 3 (3)

– N-VA: 3 (3)

– Vooruit: 2 (1)

– CD&V: 1 (2)

– Open Vld: 1 (2)

– Groen: 1 (1)

– PAB: 1 (0)

Het resultaat is dus dat er twee zetels verschuiven, wat resulteert in telkens één zetel winst voor de socialisten en de communisten. Het verlies wordt verdeeld over de christendemocraten en de liberalen. Het zou de allereerste keer zijn, sinds de rechtstreekse Europese parlementsverkiezingen van 1979, dat deze beide traditionele partijen elk maar één zetel zouden behalen. In ieder geval wijkt dit resultaat niet af van de vorige peilingen en dus gaat de Europese lijstvorming bij de kleinere partijen een helse opgave worden.

Vlaams Parlement

Als men deze peilingsresultaten zou omzetten naar de zetels in het Vlaams parlement, dan zou dat het volgende geven. Vooreerst, de 118 zetels verkozen in het Vlaams Gewest (tussen haakjes het zetelaantal van mei 2019):

• Vlaams Belang: 33 (23 )
• N-VA: 28 (33)
• Vooruit: 20 (12)
• CD&V: 13 (19)
• Openvld: 10 (15)
• Groen: 7 (12)
• PAB: 7 (4)

Het voorgaande houdt in dat het VB een massieve winnaar is te noemen en er is ook serieuze winst voor Vooruit en in mindere mate voor de communisten. Al de rest verliest zetels. Voor de gewestmateries is een meerderheid nodig van minstens 60 op 118 zetels.

Met de zes Vlaamse verkozenen in Brussel komt men op het totaal van 124 zetels in het Vlaams Parlement en die beslissen over de gemeenschapsmateries. Gezien het feit dat het uiterst moeilijk is om de Vlaamse Brusselaars te peilen wegens hun klein aantal, worden de behaalde zetels van 2019 overgenomen. Toen verkozen de Brusselse Vlamingen 2 N-VA-zetels, 2 voor Groen, 1 voor Vooruit en 1 voor Open Vld.

De optelsom van de gewestzetels en deze zes Brussels zetels geeft dan het volgende resultaat voor de 124 Vlaamse zetels (tussen haakjes het totaal aantal zetels per partij in 2019):

• Vlaams Belang: 33 (23) plus tien zetels
• N-VA: 30 (35) min vijf
• Vooruit 21 (13) plus acht
• CD&V: 13 (19) min zes
• Open Vld: 11 (16) min vijf
• Groen: 9 (14) min vijf
• PAB: 7 (4) plus drieWat is er nu naar meerderheden toe mogelijk of niet ?

Deze zetelverdeling geeft een meerderheid voor de volgende combinaties:

• N-VA met Vlaams Belang geeft 63 op 124 en 61 op 118 of een nipte meerderheid op basis van deze peiling. Dit zou ook een N-VA (met CD&V?) minderheidskabinet kunnen worden met oppositionele steun vanwege het VB.
• N-VA met Vooruit en CD&V: 64 op 124 en 61 op 118. Dit is de combinatie die er het beste uitkomt in zetels en als men uitgaat van een meerderheidskabinet. Voor het eerst geraakt deze coalitie er ook en dat door de winst van CD&V in deze peiling.
• N-VA met de drie traditionele partijen of een vierpartijencoalitie: 75 op 124 en 71 op 118 of een ruime meerderheid. Alleen stelt zich de vraag of hierop iemand zit te wachten.

Met andere woorden: N-VA is als quasi enige partij zeker van een Vlaamse regeringsdeelname. Op basis van de vorige berekeningen is het aan N-VA, als tweede politieke partij in Vlaanderen volgens deze peiling, om te kiezen tussen de eerste of de tweede keuze.

Deze peiling geeft geen meerderheid voor al de volgende combinaties:

• Links (Vooruit, PAB en Groen ): 37 op 124 en 34 op 118
• Links met CD&V: 50 op 124 en 47 op 118
• Traditionele driepartijencoalitie: 45 op 124 en 43 op 118
• Zweden (huidige regering Jambon): 54 op 124 en 51 op 118
• De vier Vivaldi partijen: 54 op 124 en 50 op 118
• Bourgondisch (N-VA, Open Vld en Vooruit): 62 op 124 en 58 op 118. Deze combinatie geraakt er nipt niet.

Daardoor bewijst deze peiling nog eens dat de Zweedse coalitie niet zal terugkeren. Tenslotte moet er ook op gewezen worden dat de uitslag voor het Vlaams Parlement gevolgen heeft voor de verdeling van de zitjes in de raad van bestuur van de VRT, de cultuurpactcommissie enzovoort. Bovendien worden er 29 verkozenen uit dit parlement naar de senaat gestuurd.