De schaamte voor links

Afgelopen week stapte Joost Zwagerman abrupt uit het leven. We zullen hem steevast herinneren als een kundig schrijver, een erudiete essayist, een begenadigd dichter, een lepe polemist en een joviale  presentator. Zwagerman besteedde veel aandacht aan de donkere kanten van het leven. De turbulente schrijver worstelde een flink deel van zijn leven met depressies. 

De afgelopen dagen werd het leven van de Nederlander zorgvuldig uitgevlooid en uitgebreid in de pers beschreven. Wat me tegen de borst stuitte, is dat één belangwekkend essay onbesproken bleef: De schaamte voor links (Querido, 2007). Waar Joost Zwagerman al eveneens een depressie van kreeg, was van links Nederland. De winnaar van de Gouden Ganzenveer opperde in 2007 dat links Nederland in opperste staat van verwarring was. In drie wezenlijke kwesties laat links het afweten: het normen-en-waardendebat, de multiculturele samenleving en de uitholling van het onderwijs. 

Volgens de auteur heeft links in elk van deze drie gevallen het initiatief uit handen gegeven, waardoor het in het defensief zit tegenover een alliantie van christenen en neoconservatieve krachten … een knipoogje naar de actuele situatie in Vlaanderen. Zijn aanklacht tegenover links was heel opmerkelijk en deed denken aan de opzienbarende bijdrage van Paul Scheffer in 2000 – Het multiculturele drama – die als eerste sociaaldemocraat intellectueel openlijk vragen stelde bij koers van de PvdA, de grootste Nederlandse partij op links en pleitbezorger van emancipatie en gelijkheid.

In 2007 liet Zwagerman in een interview in De Standaard optekenen: ‘Ik schaam me ervoor dat ik links ben’. Links had van het onderwijs een puinhoop gemaakt: ‘In Nederland is er een gedrocht uitgevonden: het Nieuwe Leren. Dat stelt dat onderwijs geen kennisoverdracht meer mag zijn, maar dat kinderen zelf, vanuit hun eigen belevingswereld, op zoek moeten gaan naar wat hen boeit en prikkelt. Het heeft tot rampzalige resultaten geleid… Je creëert een crèche voor veertienjarigen. Bovendien is het bijzonder asociaal. Een Marokkaans kind uit een achterstandswijk heeft een erg beperkte belevingswereld. Als het ook op school daar van uit moet gaan, stijgt het er nooit bovenuit. Het onderwijs moet elk kind net een zo breed mogelijke horizon bieden.”  Dat is de nagel op de kop.

Egomanie

Nederland lijdt aan ‘tirannieke egomanie’. De nood aan een ruim debat over waarden en normen leidt bij de linkse voorhoede tot ‘een orgie van neerbuigendheid’. Deze leegte zorgde voor een versplintering van het maatschappelijk weefsel, waardoor Nederland opgebouwd is uit ‘vele eilandjes die steeds vaker getto’s lijken te vormen’. Het gecultiveerde isolationisme.  Zwagerman haalt fors uit naar alle linkse partijen omdat ze al te lang hun ogen hebben gesloten voor evidente onrechtvaardigheden die onder meer voortkwamen uit de migratie. Het multiculturalisme, dat de linkse politici verdedigden, leidde tot onverschilligheid en zorgde voor een breuk tussen de partijleiders en haar kiezers. De samenleving viel verder uit elkaar. Links maakte deel uit van de wereld van ‘de beau monde’. De hogepriesters van ‘het vrije woord’ verketterden de critici van het doorgeslagen multiculturalisme. 

‘We leven in een tijd waar links hopeloos op de dool is. Daardoor komt links niet toe aan een van zijn belangrijkste sociaaldemocratische taakstellingen: het beschermen van de sociaal zwakkeren.’ Integendeel! Decennia van socialistisch bestuur in Brussel heeft van onze hoofdstad een sociaaleconomische puinhoop gemaakt, met werkloosheids- en armoedecijfers die aan olympische records doen denken.

Toch ziet Joost Zwagerman een toekomst voor links. De linkse partijen zullen daarvoor moeten samenwerken. ‘Zero tolerance’ tegenover criminaliteit moet daarbij hoog op de agenda staan. Zero tolerance ‘bevordert in de praktijk de sociale cohesie in buurten en beschermt de zwakkeren tegen de terroriserende probleemgevallen’. Hij pleit voor een grote linkse partij die zich niet langer laat leiden door cliëntelisme, opiniepeilingen en marktonderzoeken. Ook in Vlaanderen hebben heel wat socialistische kiezers afgehaakt omdat ze zich niet langer herkennen in het discours van hun leiders. Het pamflet van Zwagerman kan hen hierbij zeker van pas komen.