De vrouw in klavertjevier van actuele films

De vrouw staat centraal in tenminste vier bioscoopfilms met uiteenlopende thema’s. En ten slotte ook nog een woordje over de film van Chantal Akkerman die door filmcritici wereldwijd werd uitgeroepen tot de beste – de belangrijkste – film aller tijden.

Baby box

Voor gevoelige cinema moet je bij de Japanse grootmeester Hirokazu Kore-eda zijn. Voor zijn nieuwe film Broker (***, vanaf deze week in de bioscoop) week de filmmaker even uit naar Zuid-Korea. Zijn verhaal begint met een jonge vrouw die in de pletsende regen haar baby aan de family-church in Seoul komt neerleggen, niet in de voorziene baby box daar maar er net voor, buiten in open lucht. Een van de twee vrouwelijke politieagenten (van de moordbrigade) die haar zijn gevolgd, verzucht: ‘Waarom neem je een baby als je er toch niet voor wil zorgen!’

De baby wordt van een gewisse dood gered maar komt in handen van enkele kidnappers plus de jonge moeder die de baby alsnog tegen een fikse som willen verpatsen (aan een kinderloos echtpaar). Ironisch genoeg vormt het vijftal een soort van gezinnetje – altijd al het favoriete thema van Kore-eda. Het kwartet – er is ook nog een jongetje bij – groeit gaandeweg in hun rol als zorgzame oppassers. Kore-eda voegt aan deze zedenschets wat intelligente thrillerelementen toe zodat hij aan Broker een humaan slotakkoord weeft

Kindermoord

Ongemeen boeiend en van een grote spankracht is het rechtbankdrama van Alice Diop Saint Omer (****, momenteel in de bioscoop). De Française liet zich inspireren door waargebeurde feiten. Wat moet de studente Fabienne Kabou toch hebben bezield toen ze haar meisjesbaby van 15 maanden achterliet op het strand van Berck-sur-mer (Pas-de-Calais) bij wassende zee de 20ste november van het jaar 2013? Diop heeft het proces in Saint Omer feilloos weten te reconstrueren. Als een Kammerspiel. We komen de rechtbank amper uit.

De briljante Frans-Senegalese studente was ongewenst zwanger geraakt/gemaakt door de blanke Parijzenaar die haar onderdak had gegeven. De vader van het meisje had zijn financiële steun gestaakt toen zijn dochter haar studies in de rechten in Parijs had ingeruild voor een studie in de filosofie. Diop laat ons het hele proces – en de impact daarvan – volgen, gezien en beleefd door de ogen van een jonge schrijfster die over deze roemruchte zaak van kindermoord een boek voorbereidt. De meest onthutsende verklaring van de jonge vrouw op haar proces: ‘De 15 maanden met de baby was de meest ongelukkige periode van mijn leven!’

Abortus

Ook filmmaakster Phyllis Nagy reconstrueerde echt gebeurde feiten. Nogal triomfantelijk verhaalt zij in Call Jane (**, momenteel te zien in de bioscoop) hoe in de VS van de jaren ‘60 een collectief van vrouwen, opererend onder de roepnaam Call Jane – dankzij een telefoontje – talloze vrouwen heeft geholpen bij het clandestien uitvoeren van abortus. Een en ander wordt bijna laconiek verteld – als een avontuur – terwijl de ingreep voor elke vrouw niet zonder risico moet zijn geweest en een drama. Die onzekerheid, die angst enz. voel je op geen enkel moment. Alleen de verlossing is blijkbaar van belang?

Een orgasme aub! (1)

Een hoogst amusante, intelligente praatkomedie wordt geserveerd in Good Luck to You, Leo Grande in een regie van Sophie Hyde (***, momenteel te zien). Met een ronduit sublieme Emma Thompson als gepensioneerde lerares die na de dood van haar door en door saaie man eens echt van seks wil genieten in plaats van te moeten faken. Daarvoor doet ze een beroep op de diensten van sekswerker Leo Grande, van wie ze verwacht dat hij haar tot extase zal brengen: een orgasme aub!

Wat volgt is een hoogst timide, wat oudere vrouw die gegeneerd tot over haar oren haar diepste genotverlangens maar niet kan uitgesproken krijgen, elke van de vier rendez-vous opnieuw. Een hilarische zedenkomedie.

Orgasme (2)

Elke tien jaar bevraagt het oudst nog bestaande filmtijdschrift Sight & Sound, een uitgave van het British Film Institute, wereldwijd filmcritici naar de beste film aller tijden. Deze keer werd dat gevraagd aan 1600 recensenten, het dubbele aantal van vorige keer. Was het tot dan toe altijd haasje over geweest tussen Citizen Kane van Orson Welles en Vertigo van Alfred Hitchcock, deze keer blijkt die eer te zijn weggelegd voor Jeanne Dielman, de Belgische film van Chantal Akkerman die in de Top 100 prompt van plaats 28 naar 1 was gestegen.

Met Jeanne Dielman, 23 quail du Commerce, 1080 Bruxelles brak de 25-jarige Akkerman in 1975 internationaal door. De film was een even eenvoudige als geniale ode aan haar moeder die een concentratiekamp had overleefd. Voor haar geen grootse dingen meer, maar een leven van toewijding en zorg.

Drie uur en 21’ filmt Akkerman de dagelijkse beslommeringen van een doodgewone huisvrouw: van de was doen tot eten maken. Dat allemaal geregistreerd door een statische camera. Akkerman doet je op een heel andere manier naar de vrouw kijken, brengt haar terug naar de werkelijkheid, wars van elk escapisme.

Behalve huisvrouw is Jeanne Dielman ook prostituée. Elke dag 1 klant voor precies 20 minuten: de tijd dat de aardappelen op het vuur worden gezet tot het moment dat ze gaar zijn. Het verstilde leven van een huisvrouw als een oneindig, zich alsmaar herhalend ritueel. Tot de vrouw – een excellente Delphine Seyrig – bij een klant geheel onvoorzien een orgasme krijgt en hem van de weeromstuit vermoordt. Het leven dat zij gecontroleerd leefde, mocht op geen moment door emotie (dat orgasme) worden verstoord.

Niet helemaal ten onrechte omschrijft een andere (meer feministische) lezing de film als een aanklacht tegen de onderdrukking van de seksualiteit van de vrouw. Een late erkenning voor Chantal Akkerman. In 2015 enige tijd na het overlijden van haar moeder – op haar 65ste – zou zij zelf – levensmoe – een punt achter haar leven zetten.