De Zweedse regeringsvorming: rechts kabinet in de maak

In Zweden worden de regeringsonderhandelingen verder gezet met het oog op de vorming van een rechts kabinet onder leiding van de conservatieven met de liberalen en de christendemocraten. De Zweedse Democraten zouden dan steun verlenen vanuit de oppositie.

Zweden is wel fier omdat Prof. Paabo van het Max Planck instittut te Leipzig, als grondlegger van de paleogenetica, de Nobelprijs Geneeskunde 2022 heeft gekregen. De Zweedse politie trad de laatste dagen ook in actie tegen het probleem van de bendes in het land. Die worden verantwoordelijk gesteld voor de vele schietpartijen. Bovendien is Zweden ook begaan met de mysterieuze aanslagen op de Nord Stream gaspijpleidingen in de Baltische zee. Want als de Russen deze kunnen treffen, dan stelt zich de vraag of de Noorse gasleidingen er ook zo onverdedigbaar bij liggen.

De Zweedse krant ‘Expressen’ vreest dat Poetin Russische spionnen naar Zweden heeft gestuurd, nog voor de Finse grenzen werden afgesloten. Volgens de krant zou de veiligheid van het drinkwater het doel zou kunnen zijn van geheim agenten. Vandaar dat de Russische oorlog een prioritaire rol speelt in de Zweedse politieke agenda.

Vorming

De Zweedse regeringsvorming gaat verder en de vier partijen hebben de Zweedse Democraten van Jimmie Akesson het voorzitterschap gegeven van acht van de zestien parlementaire commissies (o.a. Justitie, Economie, Arbeid, Buitenlandse Zaken). Maar de belangrijke commissie Financiën-Begroting-Monetaire zaken gaat naar de conservatieven. Daardoor kan de partij van Akesson wegen op de regeringsagenda en de parlementaire werkzaamheden. Gezien het groot aantal voorzitterschappen gaat men er vanuit dat Zweden terug naar een minderheidskabinet gaat van conservatieven (68 zetels), liberalen (16 zetels) en christendemocraten (19 zetels), samen goed voor 103 zetels in de ‘Riksdag’. Maar de Zweedse Democraten, met hun 73 verkozenen, maken daar vanuit de oppositie 176 zetels van.

Dit houdt ook in dat de drie partijen alle ministeriële ambten onder zich kunnen verdelen. Het huidige, in lopende zaken, minderheidskabinet van de sociaaldemocratische Andersson telt 24 ministers. Politiek Zweden kijkt ook uit naar de omvang van de nieuwe rechtse ploeg. Een goed beheer van de openbare financiën staat hoog op de agenda van de rechtse onderhandelaars.

De uitslag

Interessant is ook de analyse van de uitslag van de Zweedse verkiezingen en vooral het antwoord op de vraag wie stemde op welke partij. Bij de dames onder het electoraat prefereerde 34% de sociaaldemocraten, 17% de conservatieven, 16% de Zweedse Democraten, 8% de communisten en de centrumpartij, 6% stemde voor de christendemocraten of de groenen en 4% voor de liberalen. De Zweedse mannelijke kiezers stemden rechtser: 26% voor de sociaaldemocraten, 25% voor de Zweedse Democraten, 21% conservatief, 6% communistisch of centrumpartij, 5% voor de christendemocraten de liberalen en 4% voor de groenen.

Ten aanzien van de sociaaldemocraten is er liefst een verschil van 8% tussen de mannen en de vrouwen in het stemgedrag. Maar bij de Zweedse Democraten loopt dat op tot 9% (25% man versus 16% vrouw). De conservatieven hebben 4% meer mannelijke stemmen dan vrouwelijke. Dat verschil is ook merkbaar bij de kleinere partijen. Inderdaad, bij de vrouwen stemde 8% voor de communisten en de centristen, bij de heren was dat maar 6%. De groenen zijn ook populairder bij de vrouwen (6% versus 4%). Bij de christendemocraten en de liberalen ligt het percentage van de beide geslachten relatief dicht bij elkaar. Op basis van deze cijfers stemde slechts 43% van de dames voor het rechtse blok. Maar de mannelijke Zweedse kiezers prefereerden deze vier partijen met 56%.

Politiek geschenk

De vier rechtse partijen (Moderaterna, christendemocraten, liberalen en de Zweedse Democraten) behalen 3.212 duizend stemmen of 176 zetels in de ‘Riksdag’ tegenover 3.165 duizend stemmen voor de linkse groep (sociaaldemocraten, groenen, communisten en de ‘Centerpartiet’). Bij deze centrumpartij blijft het maar rommelen over de te volgen koers: met links naar de oppositie, regeren met rechts zonder de Zweedse Democraten of gewoon aan tafel gaan zitten met de huidige vier onderhandelaars? Een split in deze partij zou een geweldig politiek geschenk zijn voor de huidige vier onderhandelaars: Ulf Kristersson, Jimmie Akesson, Ebba Busch-Thor (christendemocraten) en Johan Pehrson (liberalen).

Ondertussen heeft Norlen (Moderaterna), de ‘Speaker of the House’, als begeleider van de regeringsvorming, erop aangedrongen om deze formatie snel te laten verlopen. Zijn boodschap aan zijn conservatieve leider Ulf Kristersson was gestoeld op de problemen waarmee Zweden te kampen heeft: de toetreding tot de NAVO, de oorlogssituatie en de energiekwestie.

Op basis van een studie van de krant ‘Dagens Nyheter’ en uitgevoerd door het onderzoeksbureau Ipsos blijkt dat de Zweedse kiezers de afgelopen campagne voor de ‘Riksdag’ maar een triestige bedoening vonden. Het was een lange en dure campagne en daar zullen de partij-marketeers zich eens over moeten buigen.

Als ULf Kristersson slaagt in zijn opzet inzake de regeringsvorming dan is de volgende afspraak met de kiezer in mei 2024 voor de Europese zetels. In ieder geval zijn de uitdagingen groot in het land van ABBA.