DIRV, op eenzame hoogte

Imec is het meest stralende symbool van de Derde Industriële Revolutie in Vlaanderen, de DIRV van minister-president Gaston Geens en zijn jonge, en veel te vroeg overleden, kabinetsmedewerker Kris Rogiers. De wereldbedrijven Intel, Panasonic, Samsung, Philips, en vele andere zijn betrokken bij het onderzoek van Imec. In Vlaanderen heeft Imec samengewerkt met 500 ondernemingen. Het onderzoekscentrum telt meer dan 2000 medewerkers, waaronder 670 industriële residenten en gastonderzoekers. Over 2012 bedroeg het budget van Imec: 320 miljoen euro.

Wat de Vlaamse regering Peeters opdist als Vlaanderen in Actie – een zogenaamde navolger van de DIRV – blijft een kartonnen reus: blablabla, af en toe een conferentie, een actietje hier en een actietje daar. ViA mist een ziel, een samenhang, een vent die de actie symboliseert bij de burgers.

Mijn boeiendste jaren bij het economische weekblad Trends begonnen in 1982, de start van de Derde Industriële Revolutie in Vlaanderen. De Vlaamse socialisten waren er van bij het begin bij en zeker onder hun Vlaamse minister, Norbert de Batselier – die later zijn pensioen oppoetste door een lucratieve partijpolitieke benoeming bij de Nationale Bank – om dit CVP-initiatief belachelijk te maken en later de nek om te draaien. Gerard Van Acker, een volbloed socialistische intellectueel uit de familie van eerste minister Achille Van Acker en burgemeester Frank Van Acker, kabinetsmedewerker, ex-Gimv-directeur-generaal, architect van de biotechnologie in Vlaanderen, gestruikeld bij het Limburgse KS over zogenaamde vervalsingen van raadsverslagen, kan er van meepraten hoe hij en een handvol geestesgenoten bloot stonden binnen de partij aan achterdocht, roddels, onbegrip, naijver. Als de sp.a een partijtje van niks blijft is het onder meer door haar ziekelijke hang om ondernemers als schurft te beschouwen.

De DIRV heeft twee vaders: Gaston Geens en Kris Rogiers. Die laatste bracht eerst als VEV-medewerker, later als VEV-gedetacheerde bij CVP-ministers van de eerste Vlaamse regeringen, de ideeën en de hoofdlijnen samen van een economische mobilisering. De DIRV was een modernisering van de Vlaamse economie door Flanders Technology, de T-Dagen (technologiedagen), de kiemen voor centrums van uitmuntendheid als Imec. De DIRV sprak alle lagen van de bevolking aan. Ik zie de autobussen met leden van de KAV, met leerlingen van technische scholen, met senioren en syndicalisten nog rollen naar het Internationaal Congrescentrum van Gent. Alle kranten volgden, maakten extra katernen, brachten verslag uit over de nieuwe technieken, de starters die zich toonden, de lezingen met internationale sprekers in Gent. Het hing in de lucht. Men begreep: hier wordt een nieuwe tijd geboren worden onder je eigen ogen.

Kris Rogiers dacht niet alleen aan techniek en wetenschap. Maanden heeft hij gewerkt om naast Flanders Technology een groots en tweejaarlijks cultuurfeest op poten te krijgen. Aangezocht om dat cultuurfeest te leiden was Ann Van den Heede, die later, nadat de vakbonden en de politici gesteund door de vakbonden bleken geen geld te willen besteden aan deze ‘frivoliteit’, directeur werd van de sociëteit voor de Vlaming van de bovenlaag, De Warande aan het Brusselse park.

Trends heeft zich nooit ten dienste gesteld van een politicus, een partij, een drukkingsgroep. Mij leek het echter zeer verantwoord om de kaart van de DIRV ten volle te spelen door omslagverhalen, portretten, interviews die inpikten op wat Geens en Rogiers beoogden. Dat betekende geen nabootsing of instemming met al wat de minister-president wilde.
Balou, twaalf jaar, is een van mijn negen kleinkinderen. De jongen is dol op Technopolis in Mechelen, een kind van Flanders Technology. Naast de toiletten, of all places, staat een toonkast met de bekende handreiking van de mensenhand en de robothand, een idee van reclamemaker en marketeer Karlo Zobell. Wekelijks passeren honderden nieuwsgierigen de toonkast en weinigen nemen de tijd om het plaatje naast de twee handen te lezen: ‘Deze handen staan symbool voor de positieve houding van Vlaanderen ten over staan van de technologie. In 1988 werd de vzw Flanders Technology International opgericht. Zij organiseert wetenschapsweken, wetenschapsfeesten en stichtte Technopolis.’

Flanders Technology werd door een minderheid van bedrijven enthousiast ondersteund, de meerderheid maakte een schraapzuchtige rekening; inderdaad, de omzet werd er niet door omhoog gekrikt, inderdaad een leuke stand kost geld, inderdaad daar ging de kostbare tijd van kaderleden en technici, inderdaad werd er verondersteld door de Vlaamse regering dat de hoofddirectie zich zou laten zien op de opening en de sleutelmomenten, enzovoort.
Wat zeer onderschat werd en iets typisch Vlaams is, de propaganda, de bezieling, de hoop op een goede toekomst die Gent gedurende een week doordrong waren onbetaalbaar, het was puur sociaal kapitaal dat daar werd gezaaid. ’t Zal wel nooit leiden tot een studie, alhoewel dit mogelijk is, maar het blijft mijn vaste overtuiging dat FTI en de waaier van initiatieven die er mee samenhing geleid heeft tot honderden roepingen in de technologie, in de wetenschappen, in de risicokapitaalsector in Vlaanderen. Wij werden anders en beter in die jaren tachtig. Het is dus een schande dat een studie van de jaloerse Norbert de Batselier FTI om hals gebracht heeft. Uiteraard moesten na de enkele edities onderdelen worden opgefrist, oriënteringen worden bijgesteld, maar het elan van FTI was eveneens meteen gebroken. Voor miljoenen euro goodwill zijn er in de Schelde weggespoeld door de Dendermondse nijdigaard.

Foto: © FTI