Een halve eeuw Marokkanen

De vrouw van Mohamed Chakkar heet Hilde, mijn vrouw heet eveneens Hilde, en dat helpt. Mohamed is een Nieuwe Vlaming, ik ben een Oude Vlaming. Ik leerde hem kennen tijdens een interview dat ik afnam voor Trends en waarin hij honderduit vertelde over de Nieuwe Vlamingen. De stelling van Mohamed toen en nu luidt: ‘Zij moeten kiezen, je kan niet ten eeuwige dage leven met het hoofd in Marokko en de voeten in Antwerpen.’ Hij spiegelde zich, biechtte hij op, aan de Vlaamse Beweging en haar zelfredzaamheid als actiemodel voor de Federatie van Marokkaanse Verenigingen. Voor het gesubsidieerde en officiële hulpapparaat voor de ‘sukkelaars van de Maghreb’ had hij gezonde achterdocht. Bij het lange gesprek voor Trends kozen wij samen voor een foto van Mohamed gezeten voor een Rubens in het Museum voor Schone Kunsten. Ronduit een prachtig en symbolisch beeld.

Mohamed is na een baan in het onderwijs reeds jaren de dagelijkse leider van de Federatie van Marokkaanse Verenigingen of is het FMV? Bij de 140 verenigingen in Vlaanderen en Brussel die FMV overkoepelt zitten organisaties met zwarte Afrikanen, Soedanezen, Iraniërs, Irakezen. Kredietbank werd KBC en minder en minder mensen weten waarvoor dat letterwoord staat.

In een later gesprek voor Doorbraak dat ik met hem had, verschenen feiten en meningen die perfect passen bij de herdenking van 50 jaar Belgisch-Marokkaanse akkoorden over de ‘gastarbeiders’. De vader van Mohamed zat in de eerste golf, en hijzelf herinnert zich met plezier de hulp en de warmte die hij kreeg van zijn autochtone buren in Sint-Katelijne-Waver. Er ging geen examenperiode voorbij of hij mocht zijn rapport komen tonen en kreeg aanmoedigingen of een vingerwijzing. 

Antwerpen en Gent zijn de ankerplekken van FMV. Mohamed Chakkar in Doorbraak (2011): ‘Wij openden ook een kantoor van FMV in de Paleizenstraat in Brussel en tot onze verbazing en onze blijdschap was de eerste kwestie die de Brusselse inwijkelingen aansneden: wij willen Nederlands leren. Het oude verhaal over de Marokkanen in de hoofdstad die het Franstalige front omarmen en versterken is onjuist want zij weten verduiveld goed hoe België evolueert en respecteren de Vlamingen. Wij spreken daar steeds bij voorrang Nederlands en als het niet gaat Marokkaans of Frans.’ 

Mohamed Chakkar was voor drie jaar niet verbaasd over de zogenaamde Seefhoekrellen, waarin allochtone handelaren zich keerden tegen de dealers en de hangjongeren die de buurt verknoeiden (Een weetje, de school van Peter De Roover staat pal in de Seefhoek en is extreem gekleurd). Chakkar: ‘Het is niet nieuw dat de handelaren uit de immigratie getoond hebben genoeg te hebben van de drugs, de koeriers, de wetteloosheid. Dat kan de overige Antwerpenaren verbazen, maar het is zo menselijk als maar zijn kan. Iedereen die een zaak opbouwt, iedereen die streeft naar levenskwaliteit, iedereen die een mooie buurt wil keert zich tegen verval, criminaliteit en bendes, zowel een inwijkeling als iemand die in de vierde generatie woont in Antwerpen-Noord. Ik erger mij blauw aan de verbazing daarover van veel autochtonen. Straf is ook dat de overheid nooit in voldoende mate is gaan praten met de nieuwe middenstanders van de Seefhoek. Zij zijn nooit benaderd als ondernemer, wel in de eerste plaats als Marokkaan of Turk. De officiële houding, ondanks de woorden, blijf wij én zij, niet wij samen.’

En de toekomst van België?

Mohamed Chakkar: ‘Ik geloof om te beginnen niet in sprookjes over koninkrijken, ook niet over het koninkrijk België, want ik ben een volbloed republikein. Voor mij is belangrijk dat wij naar een structuur evolueren waar het noorden en het zuiden van België wel bij varen. Ik geloof in solidariteit tussen de mensen en de gemeenschappen, maar solidariteit mag niet afglijden naar profitariaat. Wat me wel zorgen baart bij de evolutie naar een confederatie is het nationalisme dat de kop opsteekt. Is nationalisme een methodiek, een hefboom van sociale strijd en van emancipatie, ontvoogding, dat vind ik het goed, maar het soort nationalisme dat neigt naar superioriteit en identitair denken wijs ik af want dat heeft in de geschiedenis alleen maar onheil gebracht. Ik ben goed, want ik ben Vlaming; ik ben goed, want ik ben Marokkaan, dat zit fout. Soms slaat de schrik mij om het hart als ik columns lees van Vlaams-nationalisten.’

Is minister Bourgeois, verantwoordelijk voor het inburgeringsbeleid, goed bezig?

Mohamed Chakkar: ‘Ja, hij weet wat hij wil en laat zich niet verleiden tot een harde aanpak op zijn Nederlands, of zijn Deens, of zijn Noors. Alleen maar hard, hard, hard en al wat geen Vlaams bloed is, is ongewenst, zo is hij zeker niet. Voor Bourgeois was het inburgeringsbeleid wolliger en vager. Hij respecteert de nieuwkomers en dat schept bij die nieuwkomers goodwill voor hem en zijn beleid. Minder in zijn aanpak vind ik, dat hij te veel de nadruk legt op het individu. Een gemeenschap is een gemeenschap en het beklemtonen van het individualisme tot op de rand van het egoïsme is verkeerd. De vraag naar Nederlandse taallessen is groot, over alle generaties, mannen en vrouwen, en die moeten op een professionele manier gegeven worden met de nodige staf en het nodige didactisch materiaal. Er is plaats voor vrijwilligers, maar lukraak “Vloms” aanleren, dat heeft geen pas. Minister Bourgeois kan dat verbeteren.’

Zien de allochtonen een verschil tussen VB en N-VA?

Mohamed Chakkar: ‘Er wordt in kringen van Nieuwe Vlamingen zeker een onderscheid gemaakt tussen Vlaams Belang en N-VA. Bart De Wever is populair, zeker bij de jonge allochtonen, en men vraagt zich af, nu die partij groter geworden is en meer invloed kan uitoefenen, hoe hij ons zal aanpakken? Wordt het een Vlaams Belang Light, of een veralgemening van de lijn Bourgeois? In feite kent N-VA de allochtone gemeenschap veel te weinig. Nu is hun stramien: wij gaan de allochtonen eens zeggen dat zij zich moeten integreren. Benader de allochtone gemeenschap als burgers met wensen, verwachtingen, verplichtingen, perspectieven, ontgoochelingen. Bij de N-VA zijn er intelligente mensen die de sociologische processen in onze gemeenschappen zouden moeten begrijpen. De Marokkaanse cultuur, dat is voor eeuwig en altijd hetzelfde, de moslims, dat is voor eeuwig en altijd hetzelfde. Denk aan de processen van de katholieke ontkerkelijking, dergelijke evoluties werken ook bij ons. De omgeving waarin je leeft is zeer bepalend. Ga niet spreken met dé Marokkaanse gemeenschap want dan duw je die gemeenschap bestendig in de hoek van, jullie moeten een leider afvaardigen met wie wij, autochtone beleidmakers, kunnen spreken. Bij ons, zoals elders, heb je veel diversiteit binnen de diversiteit. Zonder dat proces te kennen, kan je geen goed beleid voeren.’

Inspireert de Berberrenaissance in Marokko, Algerije en Libië het denken hier over het nationalisme?

Mohamed Chakkar: ‘Ik ben vijftig procent Berber, maar spreek de taal niet. Het overgrote deel van de mensen met een Marokkaanse achtergrond, zeker de jonge generatie, volgt de Berberrenaissance niet, die kijkt naar Vlaanderen. Die ziet Vlaanderen als het land van keuze en gedraagt zich als burger van dat land. De media en de politiek in Marokko hechten hoe langer hoe meer belang aan de emancipatie van de Berbers, aan de erkenning en het aanleren van hun taal en cultuur. Wat in Marokko gebeurt zal hier alleen de belangstelling opwekken als Vlaanderen evolueert in de richting van Nederland. In Nederland worden de Marokkaanse Nederlanders gebruuskeerd, geschandaliseerd, weggejaagd en vertrekken er jaarlijks tot meer dan 2000, vaak met goede scholing, terug naar Marokko om daar de economie, de samenleving mee te helpen opbouwen. Zij geloven dat daar hun toekomst ligt, zelfs met het behoud van hun Nederlandse nationaliteit. In Nederland waren er in 2010 zestien pogingen om moskeeën in brand te steken. Niemand klaagt dat aan, wat lees je daarover in de Vlaamse kranten? Het anti-islamklimaat is zeer sterk aanwezig in de Nederlandse samenleving. Hier zijn er problemen, maar in vergelijking met Nederland gebeurt er in Vlaanderen weinig. Ik hoor ook Vlaams Belang niet zeggen dat moskeeën paleizen van haat zijn, in Nederland is dat bon ton.’

Verdedigt N-VA consequent het zelfbeschikkingsrecht van volkeren?

Mohamed Chakkar: ‘Neen. Eén van haar beginselen is inderdaad het recht van elk volk op zelfbeschikking, en dat bevalt mij in die partij, dat is ook mijn uitgangspunt. Als ik dan zie hoe N-VA, met uitzondering van Frieda Brepoels, sterker haar huik hangt naar het zionisme dan naar het onderdrukte Palestijnse volk, dat al zeventig jaar zijn recht op zelfbeschikking opeist, zeg ik, dit klopt niet. In de Palestijnse gebieden heerst de laatste apartheid op aarde en N-VA moet oppassen dat zij geen historische fout maakt. In dezelfde orde betreur ik de gretigheid waarmee N-VA de bombardementen in Libië heeft goedgekeurd in het parlement, dat staat haaks op haar “nooit meer oorlog”. Kijk naar de traditie van de IJzerbedevaart en van de IJzerwake. Waarom maakt N-VA hier niet het verschil? Bombarderen zonder begeleidende politiek, zonder ideeën, wat zal dat opleveren? N-VA moet het recht op zelfbeschikking door dik en dun verdedigen. Dat deed en doet de partij en haar voorganger, de Volksunie, toch voor de Koerden.’

Foto: © Reporters