Eén zinnetje over ‘onze ouderen’

Slechts één zinnetje over senioren bevat de startnota voor de onderhandelingen over een nieuwe Vlaamse regering. Terwijl 18 procent van de Vlamingen gepensioneerd is, of één op de vijf. Zij krijgen — net zoals de dieren, in dezelfde paragraaf overigens (!) — één zinnetje. En wat voor één: ‘Voor onze ouderen investeren we verder in kwaliteitsvolle en betaalbare woonzorgcentra met een striktere controle op de dagprijsverhogingen’.

Een flets zinnetje. Daaruit mag blijken dat het slechte beleid dat de voorbije jaren werd gevoerd wordt voortgezet. Er staat níets over de belangrijkste problemen uit de sector:

1 Nefaste commercialisering

De uitbaters van de commerciële rusthuizen hebben van de overheid indertijd uitbatingsnormen geëist die ieder jaar tot ’tweecijferige winsten’ konden leiden. De sector kreeg toen zijn zin. Met onbetaalbare dagprijzen voor gepensioneerde niet-ambtenaren tot gevolg. Met de gekende wantoestanden rond voeding (4 euro per dag is vaak het maximum), pampers, vastbinden, afbouw van activiteiten en personeelstekort… tot gevolg. Eigenlijk zijn dit schendingen van artikel 3 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, dat iedere mensonterende behandeling verbiedt.

De startnota wil de commercialisering blijkbaar uitbreiden en dat zal — mede door internationale handelsakkoorden zoals Ceta — leiden tot een verdere afbraak van de kwaliteit.

Zorg voor de allerzwaksten in de samenleving — en dat zijn (demente) rusthuisbewoners alleszins — is een openbare dienst. Hij mag niet gecommercialiseerd worden, hij mag niet opgeofferd worden aan het winstbejag.

2 Gebrek aan feitelijke controle

Momenteel gebeurt de controle op mogelijke misstanden grotendeels op papier. Pas na herhaalde klachten volgen controles ter plaatse en die worden meestal dan nog aangekondigd. Aangekondigde controles zijn geen controles, zoals men bij de praktijktesten voor racisme weet.

Het wordt dus hoog tijd dat de mensenrechtenorganisaties, de mutualiteiten en de seniorenverenigingen op elk moment van de dag een bezoekrecht krijgen om na te gaan hoe de senioren in rusthuizen worden behandeld. Want de Zorginspectie faalt op dit gebied.

Het wordt ook tijd dat mensenrechtenorganisaties, mutualiteiten en seniorenverenigingen het recht krijgen om een strafzaak op te starten tegen zorg’bedrijven’ die de mensenrechten niet respecteren. Want de parketten doen dat niet.

Zo’n klachtrecht voor organisaties bestaat momenteel al in sectoren waar het niet echt nodig is. Een extra klacht voor racisme door Unia of de Liga voor Mensenrechten is momenteel mogelijk naast de klacht van het slachtoffer zelf. Maar ze is niet echt nodig, want de slachtoffers zullen doorgaans niet dood zijn vooraleer hun klacht is afgehandeld. In de rusthuizensector — en in de zorgsector in het algemeen — is dit gevaar echter heel reëel. Daarom zijn een klacht- én bezoekrecht door onafhankelijke mensenrechtenorganisaties hier zeker op zijn plaats. Want nu blijven rusthuizen die een scheve schaats rijden ongestraft. En verandert er dus ook niets.

3 Personeel

We lezen in de startnota niets over bijkomende personeelsleden noch over hun vergoeding. Momenteel zijn er ruim tweeduizend zorgkundigen te weinig. Men importeert ze in sommige gevallen dan maar uit Oost-Europa en geeft ze een stoomcursus van twee weken, waarin ze zowel de taal als de zorgvaardigheden moeten leren. Meer tijd kan men er niet in steken, want dat vermindert de winst. Is dit verantwoord? Hoe zullen zwaar hulpbehoevenden degelijk kunnen communiceren over hun behoeften of pijnen? De nota had moeten vermelden hoeveel personeelsleden er zullen bijkomen in de zorgcentra.

En de nota had ook iets mogen zeggen over de verloning van de zorgkundigen, die momenteel veel te laag is. Een beginnend alleenstaande zorgkundige in een rusthuis verdient volgens een vergelijkende studie momenteel zo’n 400 euro netto minder dan een beginnend alleenstaande penitentiair beambte. En dat kan dus niet.

Kortom: de startnota behandelt ‘onze ouderen’ erg stiefmoederlijk. Het valt te vrezen dat het beleid de komende jaren niet van plan is om veel voor hen te verbeteren. De vorige Vlaamse (en federale) regering schafte al een aantal voordelen voor alle senioren af, deed de koopkracht van hun heel lage pensioentjes dalen door de indexsprong en liet de problemen in de rusthuizen voortduren. De komende Vlaamse regering is blijkbaar van plan om dit beleid voort te zetten.