Emoties en energiebeleid

Emoties, ik zou er mijn energiebeleid niet door laten leiden. Precies die emoties serveert Jan Jacobs ons in zijn stuk Windmolens en zonnepanelen? Niet nodig om het klimaat te redden, en maar goed ook. Als we het artikel samenvatten, dan zijn wind en zon slecht en duurder, inefficiënter en onbetrouwbaarder dan wat we nu hebben, zijnde kernenergie. Laten we ons bij de feiten houden.

Duurder?

Laat ons beginnen met duurder. Daarvoor moeten we de opsplitsing maken tussen bestaande kerncentrales en nieuwe kerncentrales. Het klopt dat de stroom uit bestaande kerncentrales goedkoop is. Ik trap een open deur in als ik aanhaal dat de kerncentrales versneld afgeschreven zijn vóór de vrijmaking van de energiemarkt. Maar de kosten voor afval en verzekering worden niet door de exploitanten van de kerncentrales, maar door de belastingbetaler, u en ik dus, gedragen. Oud nieuws. Maar daardoor is kernenergie uit bestaande centrales goedkoop, dat is juist.

Voor de kostprijs van nieuwe kernenergie verwijs ik naar de ‘strike price’ — de nucleairestroomcertificaten of het subsidie-infuus zo je wil — die in het Verenigd Koninkrijk betaald wordt voor stroom uit de nieuwe kerncentrale van Hinkley Point C. EDF ontvangt minimum £92,5 gegarandeerd per geproduceerd MWh elektriciteit gedurende 35 jaar. Vergelijk dat met £57,5/MWh gedurende 15 jaar voor de laatste veilingen van offshore wind in het Verenigd Koninkrijk. Nieuwe kernenergie is dus duurder dan nieuwe off-shore windenergie. We spreken over steun per MWh (megawattuur = 1000 kWh), dat is de geproduceerde energiehoeveelheid, niet het geïnstalleerde vermogen.

Inefficiënt?

Inefficiënt is een epitheton dat eerder past bij kerncentrales met hun schabouwelijke rendement. Rond de 30% van de energie uit de brandstofstaven wordt omgezet in elektriciteit. De rest is voor de vogels en de vissen via koelwater en koeltorens. We zouden die kerncentrales wel efficiënter kunnen maken. In het Zwitserse Beznau staat een kerncentrale van dezelfde generatie als onze kerncentrales waarvan de 70% restwarmte gebruikt wordt via een warmtenet om er huizen mee te verwarmen. En zo vermijden we verbruik van gas of mazout in verwarmingsketels en de bijhorende CO2-uitstoot.

Aan de andere kant ken ik nog wel inefficiënte technologieën om stroom te produceren. De modernste STEG-centrales (STEG = Stoom- en gasturbine) hebben een rendement van vooraan de 60%. Dat is nog altijd een hele hoop restwarmte voor de vogels… En als we het over inefficiëntie hebben, de omzetting van zonlicht in biomassa door fotosynthese gebeurt met een rendement van een paar percenten (3 tot 6%), slechter dan zonnepanelen. Dat is vooralsnog geen reden om die planten dan maar uit te roeien. En mocht een windturbine een rendement van 100% hebben, dan zou de windsnelheid net na de turbine 0 m/s bedragen, een fysische onmogelijkheid. Enfin, inefficiëntie is nooit een criterium geweest inzake stroomproductie, maar kerncentrales doen het niet zo goed.

Onbetrouwbaar?

Onbetrouwbaar dan. De zon is ongelooflijk betrouwbaar, kijk op de Druivelaar en je weet wanneer ze opkomt en wanneer ze ondergaat. Voor zowel zon als wind vind je op de website van stroomtransportnetbeheerder Elia prognoses, via het zogenaamde ‘dashboard’. En jawel, die prognoses kunnen wel eens fout zijn, zoals het weerbericht er ook wel eens naast zit. Meestal zijn ze echter verbazingwekkend accuraat.

Op datzelfde dashboard vind je ook productiegegevens van allerhande energievormen. Dit eigenste moment (van schrijven: 24/05/2018, 22u) wordt 2973 MW nucleair vermogen geleverd. Op een totaal geïnstalleerd vermogen van 5920 MW is dat 50% beschikbaarheid, bijna zo onbetrouwbaar als offshore wind. Doel 1 ligt ongepland uit, Doel 2 en 3 en Tihange 3 liggen gepland uit. 4 centrales zijn uit, 3 centrales online, het lijkt erop dat de kernuitstap al begonnen is. Ik durf het woord betrouwbaar dan ook niet in één zin schrijven met kerncentrales. Merk op, op diezelfde avond leveren gascentrales 1675 MW. Wie denkt dat we nu pas gascentrales gaan bouwen om samen met wind en zon onze stroomvoorziening te dekken, die vergist zich. We hebben nu al gascentrales en we hebben ze nu al nodig om onbetrouwbare kerncentrales te vervangen… Trouwens, in die Zwitserse kerncentrale in Beznau hebben ze ook last van scheurtjes.

Karrenvrachten geld

Samengevat, zon en wind zijn niet duurder, inefficiënter of onbetrouwbaarder dan kerncentrales. Bestaande kerncentrales leveren wel goedkope stroom, nog eventjes. Uitbater Engie wil namelijk boter bij de vis om zijn bestaande kerncentrales langer open te houden. De overheid moet bijpassen als de investeringen die nodig zijn om die oude centrales operationeel te houden niet terugverdiend kunnen worden door de verkoop van elektriciteit. Ik heb nog niemand gezien die het idee had om met een bestelwagen bankbiljetten naar de hoofdkantoren van EDF en Engie in Parijs te rijden om transfers aan te klagen.

Engie en EDF zijn naast eigenaars van de kerncentrales ook de nummers 1 en 2 inzake opgesteld vermogen aan windturbines. Deze grote spelers – linkse dromers zou ik ze niet noemen – zetten sterk in op windenergie. Engie heeft beslist om niet te investeren in nieuwe kerncentrales, EDF gaat wel verder (zie Hinkley Point C).

Wind is lucratief

Als we kijken naar producenten van windturbines, dan vinden we daar namen als GE, Siemens, Alstom, Mitsubishi Heavy Industries en dergelijke. Allemaal bedrijven met een verleden in stroomproductie op basis van fossiel of nucleair. Kijken we ook naar fenomenen als Total die groenestroomproducent Lampiris kocht of Shell die op groenestroomleverancier Eneco aast. Dergelijke grote bedrijven staan niet bekend als dromers die onrealistische businessplannen nastreven. Zou die energietransitie dan zo absurd en dwaas zijn? Siemens heeft recent zijn afdeling stoom- en gasturbines tijdelijk on hold gezet wegens ‘negatieve marktkrachten’, lees te weinig winst. En als je kijkt naar off-shore wind, dan is daar een serieuze markt weggelegd voor Vlaamse baggerbedrijven die hier koplopers zijn!

Als je kijkt naar de energiebronnen die in Vlaanderen voorhanden zijn, dan is er enkel wind en zon en wat golfslag. Kolen mogen onder de grond blijven als je CO2-uitstoot wil minimaliseren. Waterkracht heb je amper in een vlak land. Gas is er niet. Biomassa hebben we amper genoeg om wat fijn stof te produceren in onze kachels. En dat is het. We zullen het hiermee moeten doen en dat wordt een serieuze kluif voor onze ingenieurs!

Nuance aub

Wat mij stoort aan dit artikel is het emotionele zwart-wit denken. Het moet passen in een slogan. Zon en wind boe! Kernenergie hoera! Terwijl de feiten net iets genuanceerder zijn.

Een andere denkfout die in dit artikel gemaakt wordt, is de verenging van energie tot elektriciteit. Een gemiddeld Vlaams gezin verbruikt 3500 kWh elektriciteit per jaar, tegenover 23.260 kWh gas volgens de site van de VREG. Met uw auto rijdt u iets van een 15.000 tot 20.000 kilometer per jaar. Aan ongeveer 7 L gemiddeld per 100 km en 10 kWh per liter brandstof is dat 10.500 tot 14.000 kWh per jaar. Tot nader order rijdt onze auto op fossiele brandstof en ons huis kunnen we niet verwarmen met kernenergie. Dat stroomverbruik is dan ook maar een klein stukje van de energiepuzzel. We moeten ons totale energieverbruik verduurzamen, én dat van de industrie, én het transport van goederen met vrachtwagens, schepen en vliegtuigen, én onze voedselvoorziening. Dan volstaan geen holle slogans.

Maar die boodschap is te moeilijk voor Jan met de pet en er vallen geen verkiezingen mee te winnen… Stroomvoorziening wordt sowieso duurder, met of zonder zon/wind, zie de investeringsgarantie waarop Engie grijnzend staat te wachten of zie de kosten voor op til staande kerncentrales in Flamanville (Frankrijk), Olkiluoto (Finland) of Hinkley Point C (Verenigd Koninkrijk).

Het zou fijn zijn mochten politici denken in oplossingen in plaats van in boutades en gemeenplaatsen te blijven steken. Kom dus maar op met dat berekende plan, dan praten we verder!