Energieprijzen: wat iedereen kan zien als je het maar wil zien

Het is net na middernacht donderdag 11 november 2021. De Belgische stroomproductie op dat moment bedraagt ruim 8.000 MW. Bijna 5.000 MW wordt door kerncentrales opgewekt. Ongeveer 3.000 MW door gascentrales. Door de verbranding van gas dus, waarvan de prijzen momenteel de pan uit swingen.

Het is windstil en alle windmolens ter land en ter zee samen, met een theoretische piek in de productiecapaciteit van bijna 5.000 MW, produceren welgeteld 128 MW. Alle zonnepanelen ten lande, met een theoretische piek in de productiecapaciteit van ook bijna 5.000 MW, produceren 0 MW (want het is nacht).

Uitzonderlijke situatie?

Een uitzonderlijke situatie zo ‘s nachts? Ok, laat ons eens kijken naar diezelfde donderdag 11 november 2021 op de middag. Oeps, een bewolkte dag in Vlaanderen met gelukkig wat zon in het zuidoosten van België: alle zonnepanelen samen produceren een 500 MW op de middag. Om 15 uur is dat al gehalveerd en om 16 uur nog eens gehalveerd tot amper 180 MW. Het wordt al snel donker in november en om 17 uur is de bijdrage van zonnepanelen al zowat compleet stil gevallen. De wind is ondertussen blijkbaar helemaal gaan liggen en de productie door windenergie verschrompelt tot een magere 31 MW, minder dan 2% van de theoretische maximum productiecapaciteit van het windmolenareaal.

Gelukkig produceren de Belgische kerncentrales in november 2021 nog continu 5.000 MW (83% van de maximale productiecapaciteit omdat Tihange 1 met 1.000 MW van 21/10 tot 2/12 afgeschakeld is wegens onderhoud).

Sprong in de tijd

Laat ons even een sprong maken in de tijd naar 11 november 2031. We nemen als uitgangspunt een dag met identieke weersomstandigheden als dezelfde dag 10 jaar eerder: weinig wind en grauw. Alle nucleaire centrales zijn nu onherroepelijk uitgeschakeld en de ontmanteling is volop bezig. Er zijn nog heel wat zonnepanelen bijgelegd en de theoretische piek productiecapaciteit is dus sterk toegenomen. Maar hun bijdrage blijft ook nu laag door het grauwe weer. Ook zijn er nog heel wat windmolens bijgeplaatst, maar het is windstil en hun bijdrage is dus ook nu marginaal.

Omdat de vorige novemberdagen eerder grauw en bewolkt waren, zijn alle (thuis)batterijen al lang leeg. Bij een constant gebleven verbruik moet er dus 8.000 MW gevonden worden. Door de verbranding van gas? Omdat Nederland ondertussen gestopt is met de uitvoer van gas moeten we daarvoor vooral vertrouwen op Russisch gas… en de grillen van Poetin. Of door de invoer van elektriciteit? Elektriciteit opgewekt in Franse en Britse kerncentrales. Van een Pyrrusoverwinning gesproken…

Maar het verbruik zal niet constant blijven. Het verbruik zal zelfs sterk stijgen. Want honderduizenden elektrische wagens moeten opgeladen worden. En honderdduizenden elektrische warmtepompen zullen aan het draaien zijn. De vraag zou wel eens de 10.000 MW ruim kunnen overschrijden.

Poetin leidt de dans

En Poetin leidt ondertussen de dans. Oekraïne wordt geannexeerd. Gaat Europa reageren met de winter voor de deur? Gaan Europese politici hun Stalingrad riskeren? Natuurlijk niet. Oekraïne wordt dus geannexeerd, de wolven huilen en de karavaan trekt verder. Maar wat als Poetin gesterkt door dit succes overmoedig wordt en zijn oog laat vallen op bijvoorbeeld de Baltische staten? Voor Europa dringt de keuze zich op: Chamberlain of Churchill… De kerncentrales zijn dan wel dicht, maar de nucleaire dreiging is ineens eminenter dan ooit. Ik val in herhaling: van een Pyrrusoverwinning gesproken…

De cijfers in het bovenstaande stuk zijn cijfers die openbaar en voor iedereen controleerbaar op de site van netbeheerder Elia terug te vinden zijn (www.elia.be/nl/grid-data/productie). Deze tekst is geschreven op 11 november 2021 aan de hand van de cijfers van die dag.