Er was al die Vives-studie

De bijzondere financieringswet (BFW) is weer hyper-actueel, na de gecontesteerde berekeningen van de kostprijs door de Vlaamse minister van begroting Philippe Muyters (N-VA). De politieke spelletjes krijgen de bovenhand, als je de reacties bekijkt. Doorbraak besprak al begin juli een studie van Vives hierover, die duidelijke taal sprak.

Naast die cijfermatige ontleding blijft er nog de politieke analyse van deze hervorming (die Vives vanuit zijn invalshoek ‘begrotingsfederalisme’ begrijpelijkerwijze niet maakt). Gegeven dat de hervorming van de Bijzondere Financeringswet (BFW) er één is oude de oude doos (van geven en nemen): wat zit in de hervorming qua voordelen voor Vlaanderen en wat zit erin qua voordelen voor de Franstaligen?

Winst/verlies

Winstpunten voor Vlaanderen zijn:

°   De uitbreiding van de belastingautonomie, gezien belastingautonomie aanzet tot zuiniger beleid, wat in België met de Vlamingen als grootste betaler vooral in het belang is van Vlaanderen.

°   Dat er voor het eerst in de geschiedenis van België stukken van de SZ naar de G&G worden gedecentraliseerd.

Winstpunten voor de Franstaligen zijn:

°   De herfinanciering van Brussel (niet te vergeten gekoppeld aan een splitsing van de kieskring BHV, welke een vraag van de Vlamingen was).

°   De herfinanciering van de federale overheid, gezien Franstalig België in verhouding meer te zeggen heeft over de federale overheid en meer geniet van federale uitgaven (inbegrepen SZ) dan Vlaanderen.

°   Dat beide herfinancieringen niet alleen vooral gebeuren op kosten van de Vlaamse belastingbetaler maar ook van de Vlaamse overheid (die er financieel het meest op achteruit gaat door deze hervorming).

Last but not least is het op vraag van de Franstaligen dat de uitbreiding van de belastingautonomie beperkt blijft tot een opcentiem, d.w.z. een eigen PB-belasting voor de gewesten waarbij de federale overheid belangrijke aspecten van die PB –zoals grondslag en progressiviteit – mag blijven bepalen. Een opcentiem is een vorm van belastingautonomie die minder doorgedreven is dan een echte gesplitste belasting of het volledig toekennen van een federale belastingsoort aan de G&G.

In deze zin is een hervorming van de BFW ook altijd een herverdeling van macht tussen de federale overheid en de G&G. Wie België wil splitsen, zal immers ook de federale belastingen moeten splitsen als essentieel bestanddeel van België. Napoleon wist al drommels goed dat je voor een land drie zaken nodig hebt: grondgebied, een leger en belastingen.

Bijvoorbeeld een volledige overheveling van de Vennootschapsbelasting zoals die in sommige eerdere voorstellen voor hervorming van de BFW voorkwam, is door de Franstaligen afgeblokt geworden. Eenzelfde redenering kan worden opgebouwd voor de SZ-uitgaven die door deze hervorming aan de Gemeenschappen werden toebedeeld. Het federale niveau heeft er angstvallig voor gezorgd dat deze met dotaties uit de SZ zullen worden gefinancierd, en niet met eigen sociale bijdragen te heffen door de Gemeenschappen.

Waarom er aan geprutst?

Blijft de vraag waarom CD&V tijdens de voorbije regeringsonderhandelingen per se een punt wou maken van het hervormen van de BFW. Men zou verwachten dat een partij goed gewapend is voor de oorlogen die het zelf heeft uitgekozen. Maar terwijl Dehaene volgens de overlevering de Franstaligen rolde door de BFW van 1988 zo ingewikkeld te maken dat zijn tegenstrevers ze slikten omdat ze haar niet begrepen, lijkt het omgekeerde te zijn gebeurd met de BFW versie 2011: de Franstaligen hebben de BFW in 2011 heronderhandeld en heronderhandeld (‘gemilquetiseerd’) tot de moe-onderhandelde Vlamingen er hun jongen niet meer in terugvonden en de kat in de zak dan maar mee naar huis namen. (Het beeld van Wouter Beke als Markske uit FC De Kampioenen blijft bij.)

Men zou kunnen stellen dat CD&V de BFW op tafel heeft gegooid vanuit ‘raison d’état’. Herman Van Rompuy zei in de campagne van 2010: ‘Door het federale niveau stokken in de wielen te steken, is de N-VA een bedreiging voor de pensioenen van honderdduizenden Vlamingen.’ Iemand moest toch opkomen voor het armlastige (zoals dat heet) federale niveau, inbegrepen de sociale zekerheid? Wetende dat de Franstaligen dat niet zouden doen, want als de ober met de rekening komt, beweren zij toch steevast dat hun portemonnee leeg is en iedereen gelooft hen ook steevast. (Wie waren ook al weer de échte doodgravers van België?)

Men zou ook kunnen stellen dat CD&V door de BFW op tafel te gooien de N-VA langs Vlaamse zijde wou voorbijsteken. Als het drieletterwoord BFW (niet te verwarren met  BHV) de Vlaamse kiezer al iets zegt, is dat dat één van de Belgische mechanismen is om geld naar de Franstaligen te versassen. Dus ‘de BFW op tafel gooien’ klinkt wel stoer. De traditionele partijen kunnen met de BFW-hervorming dan ook beweren dat de N-VA blaat, maar dat zij wol hebben geleverd. Dat lijkt het waarschijnlijkste scenario, dat de traditionele partijen de BFW hebben hervormd met de adem van de N-VA in de nek. Waarmee zij ironisch genoeg meteen bewijzen dat de N-VA wel zaken voor mekaar krijgt, en dat zij daarvoor zelfs niet tot een federale regering moet toetreden. Het had zowiezo al iets ergs surrealistisch: broekje Wouter ‘Markske’ Beke, met in zijn zog broekje kleine Croo, chiroleider Wouter Van Besien en absolùùt-niet-Vlaams-aandoende Caroline Gennez (gênant?) die zich einde september 2011 plots voor de camera’s wierpen als de Grootste Staatshervormers uit de Geschiedenis… (Tevergeefs kunnen we vrezen, want het origineel is altijd beter dan de kopie.)

De keuze van CD&V is tevens verbazend omdat de oude BFW financieel niet echt nadelig voor Vlaanderen was en ze financieel een verbetering was tegenover vorige versies. Maar verder: gezien het magere beestje dat de hervorming in meerdere opzichten voor de Vlamingen geworden is – en gezien de vette vis die ze in meerdere opzichten voor de Franstaligen werd – kunnen we net als inzake de gammele splitsing van BHV stellen: Leerling-tovenaars van CD&V, als in België iets niet grondig stuk is, probeer het dan aub niet te herstellen. Of zoals de Engelsen dat zoals gewoonlijk met minder woorden kunnen zeggen: ‘If it ain’t broken, don’t fix it.’ Voor de financieringswet was dat nu toevallig het geval.

<Vindt u dit artikel informatief? Misschien is het dan ook een goed idee om ons te steunen. Klik hier.>