Euraziatische Unie van start

Op 18 november 2011 ondertekenden de presidenten van Wit-Rusland, Kazachstan en Rusland een overeenkomst, met als doelstelling de oprichting van de Europees-Aziatische Unie in 2015. Die bevat onder andere een routekaart voor de toekomstige integratie en de vestiging van een Euraziatische Commissie (naar het model van de Europese Commissie) en de Euraziatische Economische Ruimte, die op 1 januari 2012 startte. Zij benadrukt vooral de economische integratie en de toekomstige gemeenschappe-lijke markt, en minder de politieke integratie. De drie presidenten ondertekenden op 29 mei 2014 in de Kazachse hoofdstad Astana, een akkoord waarin staat dat op 1 januari 2015 de Euraziatische Unie officieel in werking treedt. Alhoewel president Poetin de EAU graag ook een militaire en politieke dimensie had willen geven, slaat het akkoord op louter economische samenwerking. In een tv-programma na de ondertekening liet president Noersoeltan Nazerbayev daaromtrent geen twijfel bestaan : ‘De unie is economisch is en raakt niet aan de soevereiniteit van de deelnemende landen’. De Unie moet de opvolger worden van de douane-unie tussen de drie landen en de onderlinge samenwerking versterken. Armenië en Kirgizië zouden voornemens zijn later dit jaar nog toe te treden.

Alles bij elkaar voorlopig, een voor president Poetin oprichting in mineur van de Euraziatische Unie dus. Niet alleen ontbreken de belangrijkste voorheen kandidaat-leden Georgië en Oekraïne maar bovendien ook de door hem gewenste militaire en politieke dimensie. Oekraïne wordt voorlopig geen lid, al toonde de onlangs verkozen pro – Westerse president Petro Porosjenko zich eerder al voorstander van een toetreding. Inmiddels heeft zijn land, samen met Georgië en Moldavië, op 27 juni 2014 in Brussel wel een vrijhandelsakkoord met de EU ondertekend. Rusland heeft daarop nog dezelfde dag de invoer verboden van vlees uit Moldavië, het armste Europees land. Een van de excuses was mogelijk voorkomen van varkenstyfus. Het parlement had net het akkoord met de EU geratificeerd dat normaal van kracht wordt op 1 oktober 2014 kort voor de verkiezingen in november. Indien de communisten winnen kunnen zij in theorie het akkoord herroepen. Volgens recente polls kunnen zij echter slechts op 30 % van de stemmen rekenen .Het aantal stemmen voor de pro-Europese coalitie stijgt daarentegen mede doordat de EU de visumplicht heeft opgeheven. Over een jaar wil Moldavië zijn kandidatuur als lidstaat van de EU indienen. Een probleem daarbij is Transnistrië een gebied dat zich eind vorige eeuw van Moldavië afscheurde en waar tot vandaag zowat 2.500 Russische soldaten zijn gelegerd. De Russische vicepremier,Dimitry Rozogin, had reeds een ontmoeting met vertegenwoordigers van het opstandige gebied waar Lenin nog op zijn sokkel staat. Na afloop verklaarde hij dat het handelsakkoord met de EU ingaat tegen de grondrechten van Transnistrië dat kan rekenen op de steun van Rusland om deze moeilijke periode door te komen. De buitenlandministers van Duitsland,Frankrijk, Rusland en Oekraïne kwamen op 2 februari 2014 in Berlijn samen. Zij plannen een nieuwe samenkomst op 5 juli 2014 met als doel de oprichting van een contactgroep met daarin ook enkele rebellenleiders.

Vooralsnog schijnt Rusland vast te houden aan het principe dat het gerechtigd is de Russisch sprekers in Oekraïne te beschermen. Het is maar de vraag of de EU alleen in staat is te verhinderen dat Poetin er in slaagt vroegere Sovjetstaten tegen hun zin op te nemen in een nieuwe USSR met een ander jasje. De verdeeldheid onder de EU-lidstaten is groot. Elke lidstaat laat zijn handelsbelangen met Rusland voorgaan op het belang van de Unie en haar eigenn toekomst. Tot nog toe wist de NAVO en dus grotendeels de VSA, Poetin,wat in te tomen. Of dat ook zo blijft is een open vraag. De VSA zijn als grootmacht niet meer wat zij ooit waren en het feit dat volgens recent Amerikaans academisch onderzoek 33% van de Amerikanen Barack Obama de slechtste president sedert Wereldoorlog II vindt, stemt niet hoopvol.

(c) Reporters