Finland en de eeuwige Russische dreiging

Het land van de duizend meren is het minder gekende deel van Scandinavië. Maar Finland, of Suomi in het Fins, staat door zijn 1300 km lange grens met Rusland meer dan ooit op de eerste rij in deze nieuwe oorlogsperiode van de Europese geschiedenis.

Officieel is Finland een neutraal land, wat het resultaat is van de Tweede Wereldoorlog. Het waren trouwens de troepen van Stalin die in de winter 1939/40 Finland binnenvielen. Daardoor kan Finland ook geen beroep doen op het NAVO-verdrag.

Wel behoort het land tot de Europese Unie sinds 1995, is het sinds het begin lid van de eurozone en van de Schengenzone. Het land doet sinds 1956 mee aan tientallen VN-vredesoperaties en werkt ook mee aan het EDA (EU-defensieagentschap). Op budgettair is het een goed bestuurd land, met een schuld van 52% bbp en een tekort van juist geen 3% bbp. Een studiereis vanuit België naar Finland zou erg leerzaam kunnen zijn voor onze penningmeesters!

Peilingen

Momenteel kent Finland een vijfpartijencoalitie met een linkse inslag. Inderdaad, de sociaaldemocrate Sanna Marin leidt een regering van de SDP, de groenen, de linkse partij VAS, de centrumpartij KESK en de partij der Zweedstaligen (SFP). Begin van dit jaar waren er regionale verkiezingen in Finland en daar haalden deze vijf tezamen ruim 60% der stemmen. Maar de conservatieve KOK-partij kwam wel als eerste uit.

Op basis van de laatste peiling staan de partijen er als volgt voor ten aanzien van de parlementsverkiezingen van april 2023. De conservatieven staan op 26,1% (2019: 17%) en zijn daardoor de laatste maanden de winnaars uit de peilingen, met als leider de gewezen minister Petteri Orpo. Deze partij is daarmee de enige boven de 20%-grens! Daarna volgen de sociaaldemocraten van de eerste minister Sanna Marin, met 19% (2019: 17,7%). Op drie staan de Ware Finnen, de PS-partij, met 13,6% (2019: 17,5%). Deze anti-immigratiepartij heeft haar beste scores achter zich. De agrarische centrumpartij KESK staat op 12,3% (2019: 13,8%) en neemt het op voor het platteland, alsook voor de landbouwers.

Verdeeldheid

Daarna volgen diverse partijen onder de 10% van de stemmen. De groenen — de VHR-partij — scoren in de peilingen 8,5% (2019: 11,5%) en de regeringsdeelname is dus zeker geen succes! De communistische VAS-partij — Vasemmisto — blijft stabiel op 8,1% van de stemmen. Daarna volgt de SFP (Svenska Folkpartiet) met 4,2% (2019: 4,5%). Dit is de partij die het opneemt voor de Zweedstaligen in Finland. Deze groep van Zweedstalige wonen in het zuiden: in Osterbotten, bijvoorbeeld in de stad Vaasa (Vasa) en op de Åland-eilanden.

Immers, Finland is een land met taalfaciliteiten voor Zweedstaligen en Lappen. Zo is Helsinki de Finse naam en deze tweetalige stad heet in het Zweeds Helsingsfors. Maar het aantal Zweedstaligen neemt af, waardoor deze partij zich ook meer richt naar het liberale kiezerspubliek. De christendemocraten staan op 3% (2019: 3,9%) en de nieuwe liberale partij Liike Nyt op 2,6% (2019: 2,3%). Deze liberale partij is een recente afscheuring van de KOK-partij en is dus ook een partij die deels ook vist in dezelfde vijver als de SFP. Merkwaardig is wel dat deze afscheuring de KOK-partij geen windeieren legt.

We kunnen stellen dat het politiek landschap er erg verdeeld bij ligt, en dat zal er zeker niet op beteren. De huidige coalitie staat op 52,1% der stemmen in deze laatste peiling en dat is minus 3,6% in vergelijking met 2019. Maar de interne verhoudingen zijn gewijzigd en boven iedereen staat de KOK-partij.

Regering

In het Finse parlement, de Eduskunta of Riksdag, hebben deze vijf partijen 116 van de 200 zetels. Maar met deze cijfers van de laatste peiling is het helemaal niet zeker of zij die zetelmeerderheid zullen behouden. De verdeeldheid is groots tussen de partijen. Zo wil de centrumpartij niet weten van een aanpak van de landbouwsector. Ook over de kernenergie zijn de partijen verdeeld. Deze staat garant voor 25% van de elektriciteit en recent is er een nieuwe kerncentrale geopend.

De groenen en de communisten staan hier lijnrecht tegenover de SFP, alsook de centrumpartij. Maar vooral het militair dossier zorgt voor de nodige spanningen. Inderdaad, wat moet er gebeuren met het neutrale statuut van het land en deze regering heeft het defensiebudget al verhoogd naar 5,1 miljard euro of 1,96% bbp. Het land kent een dienstplicht van twaalf maanden voor de mannen! Het beroepsleger van 21 500 mensen kan aangevuld worden met een reserve van liefst 900 duizend personen! Op een bevolkingsaantal van iets meer dan vijf miljoen is het mobilisatieniveau dus enorm hoog in dit land. Trouwens, Finland en Zweden worden al geruime tijd uitgenodigd op de NAVO-toppen!

NAVO

Vooreerst zal er wel uitgekeken worden naar de uitslag van de Zweedse verkiezingen in september aanstaande. Want als er een meerderheid wordt gevonden te Stockholm om toe te treden tot de NAVO, dan zal Finland ook moeten beslissen. De voorstanders voor een NAVO-toetreding vinden nogal wat steun in de peiling van 14 maart 2022 door de publieke omroep Yle, met als resultaat dat 62% voor het NAVO-lidmaatschap is, 16% tegen en 21% weet het niet.

De les is dus dat vele Finnen liever onder de garantie vallen van de artikels 5 en 6 uit het NAVO-verdrag. Gezien de geschiedenis zijn de Russische buren ook niet erg populair in Suomi. Opvallend is ook dat Finland liefst 64 F-35A-gevechtsvliegtuigen koopt voor zijn luchtmacht. Daarmee was het land het tweede Europese neutrale land, na Zwitserland, die dit toestel aankoopt. De Zweedse Gripen-gevechtsvliegtuigen werden niet overwogen. De regering liet ook weten, bij monde van defensieminister Kaikkonen (KESK), dat er geen militair bondgenootschap komt met Zweden. En dus wordt die mogelijkheid ook direct afgevoerd.

Tegen de NAVO zijn de groenen en de communisten. Voorstanders zijn overwegend de conservatieven, de liberalen en de christendemocraten. De SFP kijkt naar Zweden. De SDP, de KESK-centristen en de PS / Ware Finnen zijn verdeeld tussen het neutrale statuut en toch maar een stap naar de NAVO. Zij vrezen ook de reactie van Poetin.

President

Een apart politiek instituut is de Finse president. Dat is de conservatief Sauli Niinistö. Deze wordt, per zes jaar, rechtstreeks verkozen door het kiezerspubliek. De huidige president won in 2012 en 2018, telkens met 62% van de stemmen. Het Finse staatshoofd heeft de bevoegdheid over de diplomatie alsook het leger en heeft nogal wat andere bevoegdheden. Die zijn in belangrijke mate vergelijkbaar met die van de Franse President. Daardoor is de huidige linkse regering niet echt vrij om te handelen, want de Finse president is geen ceremoniële functie. Zo zou hij wel eens een referendum kunnen uitschrijven over dat NAVO-lidmaatschap.

Conclusie

De nationale verkiezingen van 2023 laten zich nu al voelen in Finland. Vooral de oorlog in Oekraïne en het daaraan gerelateerde NAVO-lidmaatschap staan bovenaan de politieke agenda. De regering en de oppositie zijn beiden verdeeld over dit item. Maar het volk heeft wel een duidelijk standpunt: weg met de neutraliteit en leve de NAVO! Daardoor lijkt een referendum de oplossing te worden om uit de politieke verdeeldheid te geraken. Maar boven alles staat de machtige president van Finland.