Gemeenteraadsverkiezingen in Vlaanderen: een voorbeeld van pseudodemocratie.

De zieltjeskermis was weer volop aan de gang. Naarstig visten gephotoshopte karikaturen naar stemmen aan het electorale eendjeskraam. Voor de zesjaarlijkse papierslag en bordenoorlog moest de helft van het Amazonewoud er aan geloven. De tijd dat groenen hun affiches en folders op afgrijselijk recyclagepapier drukten ligt reeds ver achter ons. Het nieuwste journalistieke verwijt, is het voeren van vuile campagnes. Vooral rechtse partijen zouden zich daartoe verlagen. De realiteit daarvan ontsnapt me echter.

Als het spreken van de waarheid of het aan het licht brengen van verderfelijke feiten vuil is, dan werd ik verkeerd opgevoed. Als kiezers enkel mogen gevoed worden met campagneleugens, loze beloftes en eufemistische lofbetuigingen, zet je de deur wagenwijd open voor kiezersbedrog. Een Tomorrowland van volksverlakkerij waarbij iedereen dronken van leugens naar de pijpen van demagogen danst, is niet mijn visie op democratie. De waarheid heeft zijn rechten en het is niet omdat je ze onthult dat je daarom onder de douche moet.

Uw stem is waardevol voor politici, maar daarom heeft ze nog geen waarde

In zo’n 80 % van de steden en gemeenten is stemmen op 14 oktober overbodig. Daar hebben de politici voor u reeds uitgemaakt wie burgemeester of schepen wordt. Er werden meer burgemeester- en schepenvoordrachten getekend vóór dan na 14 oktober.

Coalitieakkoorden zijn van alle tijden. Vroeger liet men die akkoorden, vaak geaccompagneerd met een rijkelijke cheque, bewaren door een notaris. Die gaf deze tegen dubbele handtekening na de verkiezingen vrij. Wellicht kunnen we de staatsschuld oplossen met de cheques die nooit werden afgehaald en samen met hun akkoorden overal in Vlaanderen in kluizen van notarissen liggen. Maar ook wanneer de coalitieakkoorden niet bij een notaris in bewaring werden gegeven, waren ze waardeloos. Feit is dat deze akkoorden juridisch niet afdwingbaar zijn en eigenlijk tijdverlies. Toen had de kiezer wel degelijk nog een invloed op het al dan niet realiseren van een coalitieakkoord.

Een wijze regering?

Daar kwam in 2006 verandering in met het Gemeentedecreet. De Vlaamse regering besliste toen in al haar wijsheid om een verbod op te leggen op de ondertekening van meer dan één voordracht van een burgemeester, schepen of gemeenteraadsvoorzitter. Overtreding van dit verbod maakt voor alle akten van voordracht de handtekening ongeldig.

Een verkozene die meer dan één akte van voordracht ondertekent, raakt voor de duur van de zittingsperiode van de gemeenteraad niet meer benoemd of verkozen als burgemeester, schepen, voorzitter van de gemeenteraad, voorzitter van een gemeenteraadscommissie of lid van de raad voor maatschappelijk welzijn. Hij of zij kan de gemeente niet vertegenwoordigen of namens de gemeente een mandaat bekleden in gemeentelijke extern verzelfstandigde agentschappen of andere verenigingen, stichtingen of vennootschappen, en kan het OCMW niet vertegenwoordigen of namens het OCMW een mandaat bekleden in de ziekenhuizen.

Met andere woorden: wie twee voordrachten ondertekent, tekent het einde van zijn politieke carrière. Daarmee maakte de Vlaamse regering coalitieakkoorden juridisch bindend en afdwingbaar. Vroeger kon men een akkoord nog negeren en maakte de kiezer het onmogelijk. Maar nu kan niemand nog de scheiding aanvragen nadat een voordracht van burgemeester, schepen of voorzitter van de gemeenteraad het huwelijk bezegelde. En haalt je coalitie de meerderheid niet? Dan ben je gedwongen om samen deel uit te maken van de oppositie. Of een extra partner te zoeken voor een bredere coalitie.

Overbodige kiezers

Deze praktijk maakt de kiezer in 80% van onze steden en gemeenten overbodig. Het is een aanfluiting van de democratie. Ik heb zelf een voordracht gezien, getekend in 2014 in het bijzijn van een nationale partijvoorzitter. De decreetgever kan dit ondemocratisch misbruik makkelijk voorkomen. Zo kan ze per decreet beslissen dat een voordracht pas geldig is op een door de Vlaamse regering afgeleverd formulier. Wanneer ze dat formulier pas om 15u op de verkiezingsdag aan de gemeenten ter beschikking stelt, krijgen we opnieuw democratische verkiezingen.

De stembusgang op 14 oktober heeft nu enkel nog waarde voor de individuele politieke backbencher die vecht voor een zitje in de gemeenteraadszaal. Over wie aan de touwtjes trekt en vanuit de pluchen zetels in het college van burgemeester en schepenen over hun leefgemeenschap beslist, heeft de kiezer niets meer te zeggen. De kiezer mag nog beslissen over wie gedurende zes jaar tien magere zitpenningen per jaar ontvangt. De kip met de gouden eieren reikte men al op voorhand uit. Lang leve de (pseudo)democratie en zijn zakkenvullers.