Generatie sandwich

De kredietcrisis van 2007 heeft de democratie zonder enige twijfel een grote dienst bewezen. Dankzij de algehele economische malaise die uit de financiële noodtoestand voortkwam, is het maatschappelijk debat zich uitvoerig gaan toespitsen op economische vraagstukken. Economen werden de jongste jaren, mede dankzij de rol van sociale media als Twitter, als het ware uit hun ivoren toren getrokken. Deze economen wijzen de actoren binnen het politieke veld regelmatig op hun verantwoordelijkheden. Dit is meer dan nodig.

Waar een aantal politici jaren terug al wezen op de gigantische uitdagingen die de vergrijzing met zich meebrengt, heerst vandaag bij tal van beleidsmakers een ontstellend negationisme. Een sociaaldemocraat als Johan Vande Lanotte, die nota bene het Zilverfonds mee uitwerkte, zei enkele maanden terug ‘de negatieve toon over de vergrijzing beu te zijn’. We hebben immers tijd genoeg, zo klinkt het. Hoe een leeg Zilverfonds er echter voor kan zorgen dat we meer in plaats van minder sociale ademruimte overhouden, is een compleet raadsel. In een dubbelinterview met Peter De Keyzer (BNP Paribas Fortis) hoorden we John Crombez hetzelfde riedeltje afspelen. Sterker nog, volgens de staatssecretaris is het niet de politiek die verblind blijkt. Het zijn de jongeren die kennelijk dwalen door van jongs af aan te willen sparen voor een eigen pensioen. De gotspe! In januari kregen we een zoveelste variant op hetzelfde thema te horen toen ABVV-topman Rudy De Leeuw ervoor pleitte om het fiscaal voordeel voor het pensioensparen af te schaffen.

Recent voltooide socioloog Mark Elchardus, in opdracht van de Socialistische Mutualiteit, een onderzoek waaruit blijkt dat ‘de Vlaming’ niet zit te wachten op een ontmanteling van de sociale welvaartsstaat. Bij VUB-professor Michel Maus hoorden we onlangs identieke kreten. Als vanzelfsprekend zit de vergrijzende bevolking hier niet op te wachten. Politici in campagnemodus weten dit maar al te goed. Deze beleidsmakers kunnen de realiteit voorlopig nog miskennen, maar op de langere termijn kunnen de consequenties van deze loochening niet langer onder het vloertapijt geveegd worden.

Naast de negationisten zijn er gelukkig nog intellectuelen en politici die de realiteit erkennen en mee willen denken in oplossende zin. Vele opiniemakers zien wel degelijk in dat er een sociale en economische tijdbom tikt. Helaas, al te vaak ligt de deus ex machina besloten in het louter doorschuiven van de gepeperde rekening. Zo wil nagenoeg iedereen dat de arbeidsmarkt flexibeler functioneert, maar dan wel pas wanneer de huidige generatie ouderen uitgestroomd is. Voorlopig wil iedereen nog genieten van verworven rechten die als evident en onaantastbaar worden beschouwd. Daar mag blijkbaar niet aan geraakt worden. Het beste bewijs hiervoor wordt keer op keer geleverd doordat de partijen in de federale regering massaal brugpensioen blijven goedkeuren, zoals onlangs nog bij Caterpillar.

Afgelopen weekend stelde econoom Joep Konings in DeTijd dat jonge afgestudeerden veel minder zouden moeten verdienen. Inkomens zouden tot onder het minimumloon moeten zakken. Dit zou de jeugdwerkloosheid doen afnemen. Hoogst waarschijnlijk is dit correct. Problematischer is echter dat volgens Konings dit lage loon ‘niet noodzakelijk de financiële toestand van de jongeren precair zal maken’. De Leuvense econoom stelt doodleuk dat er voldoende alternatieven zijn om een bestaansminimum aan jongeren te garanderen. Welke alternatieven dit precies zijn vernemen we nergens. Evenmin vinden we terug wat deze alternatieven de samenleving zullen kosten. Waarom trouwens enkel jongeren onder het minimumloon laten werken en niet de andere groepen in de maatschappij? De discussie draait vandaag echter niet alleen om het verlagen van het startersloon. Want wat lezen we aanhoudend? Ook vijftigplussers hun lonen blijken te hoog, en dus moet op langere termijn gestreefd worden naar een evenwichtiger c.q. constanter loon doorheen de complete loopbaan. Een pertinente analyse.

Wat stellen we niettemin vast als we alles eens bij elkander gaan optellen? De huidige generatie jongeren hun (1) starterslonen behoren aanzienlijk te dalen, (2) eens ze ouder worden moet hun inkomen sterk afgetopt worden wegens te duur, (3) daar bovenop mag deze jonge generatie de vergrijzing aflossen en zal ze grotendeels (4) voor haar eigen pensioen en gezondheidszorg moeten sparen. De generatie der babyboomers die de mond vol heeft over een hol begrip als ‘solidariteit’ heeft al die jaren vooral goed voor zichzelf gezorgd.

De babyboomgeneratie doet aan usurpatie door de jobs met vaste contracten te bezitten. Zij heeft het Zwitserleven tot norm verheven. Zij had in naoorlogse decennia de wind mee, bezit de rijkdom en verwacht dat het de jonge generatie zomaar lukt om binnen de huidige archaïsche structuren haar volwaardige plaats te veroveren. Onze welvaartsstaat kampte reeds met een performantiecrisis. Nog even en ze krijgt bovenal te maken met een legitimatiecrisis. Wensen wij te wachten tot de smeulende veenbrand een uitslaande brand wordt?

@Lurbai (twitter)

Foto: (c) Reporters