Het Justitiepaleis, Belgisch surrealisme op het hoogste niveau

Stel je even voor dat Joseph Poelaert 140 jaar na zijn dood het gelijknamige plein komt opgewandeld en zijn ontwerp nogmaals kan aanschouwen. Bij leven was de heer, volgens Wikipedia, al niet populair bij de bewoners die massaal plaats moesten ruimen voor het Brusselse Justitiepaleis. Nu zou hij zien dat ook vandaag zijn gebouw maar stiefmoederlijk wordt behandeld. Het gigantische gebouw wordt al zo lang gerenoveerd dat nu de stellingen aan renovatie toe zijn, Belgisch surrealisme op het hoogste niveau. Het is zelfs zo ver gekomen dat de internationale organisatie World Monuments Fund (WMF) het bouwwerk in oktober 2015 heeft toegevoegd aan haar lijst van meest bedreigde gebouwen ter wereld, een twijfelachtige eer die meestal toekomt aan gebouwen in uiterst arme gebieden of in streken die vaak door natuurrampen worden getroffen.

Gruizelementen

Voorbije week raakten twee personen gewond toen archiefkasten omver vielen. Eén van hen zal zelfs enkele maanden werkonbekwaam zijn. Tijdens de nacht van dinsdag op woensdag stortte een deel van het plafond naar beneden bij de griffie van het Hof van Cassatie. Als dit op klaarlichte dag gebeurt, kan dat heel wat slechter aflopen. Bepaalde gerechtelijke diensten verhuisden uit veiligheidsoverwegingen al naar andere gebouwen die gehuurd worden, wat ook weer een kostelijke zaak is.

Maar, hoor ik u nu denken, N-VA is toch zelf bevoegd voor de Regie der Gebouwen? Dat klopt. Het is natuurlijk ingewikkelder dan dat. Een dergelijk gebouw moet onderdeel uitmaken van een groter plan waarbij de bestemming van het gebouw duidelijk wordt. Het gebouw zou het voorbeeld kunnen zijn van een architecturaal meesterwerk, één met zijn omgeving maar toch met een sleutelfunctie binnen Justitie. Een plaats waar magistraten en advocaten, studenten en beleidsmakers, burgers en Justitie, elkaar zouden kunnen ontmoeten in een moderne omgeving. Die omgeving moet bovendien beveiligd kunnen worden naar de normen van een modern gerechtsgebouw. Liefst gebeurt dit alles met respect voor de historische elementen van het gebouw. Over al deze aspecten kan de Regie der Gebouwen niet alleen beslissen, maar is ook samenwerking nodig met het Brussels Gewest, de stad Brussel en vooral met Justitie.

Dan toch iets

Hierover werden in het parlement inderdaad al resoluties ingediend, waarvan één ook de steun van N-VA mocht genieten. Hierbij vragen MR, Open Vld en N-VA aan de Regie der Gebouwen om het ingeslagen pad voort te zetten en te versnellen. Daarnaast moet de inventaris van de behoeften van de gerechtelijke diensten en van hun nood aan lokalen voltooid worden. Het probleem is vooral dat die inventaris van de gerechtelijke diensten er nog niet is. Zo kan de Regie der Gebouwen dus ook geen groter plan opmaken.

Het begint afgezaagd te worden, maar er had natuurlijk al veel eerder iets moeten gebeuren. Onderhoud moet preventief gebeuren, niet enkel reactief. Zoals met alles in België wordt pas gehandeld als het eigenlijk al te laat is. Na zware procedures heeft minister Jan Jambon (N-VA) in elk geval al een architectenbureau aangesteld dat verantwoordelijk is voor de renovatie van de buitenmuren. Ook heeft de Regie der Gebouwen al beveiligingswerken aangevat. Dit zijn stappen in de goede richting, maar er is nog een lange weg af te leggen. Het griffiepersoneel waagt ondertussen elke dag zijn leven in dit afbrokkelende gebouw.