Het swingt niet meer in Gent

COVID-19 legt de Gentse etterende zweren pijnlijk bloot. Schepen Van Braeckevelt (Groen) wil de zorgsector omvormen tot knekelveld. Hij vond er niets beter op dan het vakantiegeld van de verzorgers in de woonzorgcentra te confisqueren. De Gentse stadskas kan, met een financiële put die de één miljard euro nadert, de besparing van tien miljoen euro immers goed gebruiken. OCMW Gent zag de voorbije maand dan weer de vraag naar financiële steun met maar liefst 80 procent toenemen. Schepen Coddens (sp.a) weigert cijfers te geven over het aantal coronadoden in onze woonzorgcentra. We moeten hem op zijn woord geloven als hij zegt dat ‘we het vrij goed onder controle hebben.’ Het zwaar getroffen rusthuis Ter Rive zullen we dan maar buiten beschouwing laten.

Explosieve cocktail

Eind april kwam de explosieve cocktail van quarantaine, drugs, geweld, overlast en de vastenmaand in de Brugse Poort tot ontploffing. Er was een massale vechtpartij. Mensen zoeken naar een ventieltje om de druk wat af te laten. Er werden drugs en wapens in beslag genomen. Er verschenen open brieven waarin buurtbewoners het openlijk dealen, het lastigvallen van vrouwen en de afrekeningen in het drugsmilieu – op klaarlichte dag – hekelen. ‘Ik heb het gevoel dat het zelfverkondigde progressieve stadsbestuur ons vergeet.’ De ‘bezorgde buurtjongens’ schreven een open brief waarin ze vragen waarom er naar hen niet geluisterd wordt? En ze hebben gelijk! Gedepriveerde buurten slagen er niet om lokale besturen te mobiliseren.

Al jaren wordt er aan de alarmbel getrokken. Het stadsbestuur sluit al jaren de ogen voor deze etterende zweren die vroeg of laat zouden openbarsten. Al jaren zitten sluikstorten, diefstallen, aanrandingen en drugsoverlast in de lift. De helft van deze daders zijn minderjarigen. De Brugse poort is symptomatisch voor hoe er wordt omgegaan met de negentiende-eeuwse gordel.

Voormalig burgemeester Frank Beke (sp.a) schreef in Mijn Gent  dat het stadsvernieuwingsproject ‘Zuurstof Voor De Brugse Poort’ van de arbeiderswijk een levendige stadswijk wilde maken. Wat is er toch gebeurd met de volksverheffing van de zelfverklaarde progressieven? Hoe is het zover kunnen komen dat progressieven de repressiekaart moeten trekken?

Getto

De Brugse Poort huisvest het derde hoogste aantal de Gentse leefloners. De helft van de bewoners kan sinds de invoering van de LEZ zijn of haar woning niet meer bereiken. Er heerst een situatie van wetteloosheid en door het stadsbestuur georganiseerde gettovorming. De knip aan de Bargiebrug (cfr. circulatieplan) gaf de bewoners het gevoel dat ze werden afgesneden van de samenleving. Ze geloofden de loze verkiezingsbeloftes van burgemeester De Clercq om die knip aan te passen. Een buurtbewoner omschreef het als volgt: ‘leefbaarheid betekent ook veiligheid en bereikbaarheid. Het stadsbestuur is ons vergeten.’ De Gentse Imam Khalid Benhaddou zei in 2017 dat de vermaledijde knip de sociale controle volledig ondergraaft.

Uiteraard heeft de quarantaine de lont van het kruitvat aangestoken, maar dit is niet meer dan een kroniek van een aangekondigde uiteenrafeling van het sociaal weefsel. Delinquentie en overlast concentreren zich telkens in buurten die reeds getroffen zijn door andere vormen van stedelijke ongelijkheid. De comorbiditeit van samenlevingsproblemen zoals economische deprivatie, de concentratie van minderheidsgroeperingen, onveiligheidsgevoelens en de stadsvlucht vormen de sociaal-structurele voorwaarden die ervoor zorgen dat delinquentie een onderdeel wordt van de levenswandel.

Sociaal kapitaal

Dit is een uitdaging voor elke inwoner van de Fiere Stede. We moeten een geïntegreerde gemeenschap creëren met een gedeelde verantwoordelijkheid voor de Ander. Slogans zoals ‘goesting’ en ‘stad van willen en kunnen’ blijken lege begrippen die burgers minder bieden dan het gegroeide lokale systeem van rechten en plichten. Een gemeenschap is een groep mensen die op een bepaalde locatie wonen en leven, en onderling met elkaar verbonden zijn. Ze delen hetzelfde grondgebied, dezelfde taal en dezelfde sentimenten. Langs de lijnen van deze overeenkomsten groeit een gedeeld stelsel van waarden die als normatieve grondslag gelden. Dat wonen, werken en vrije tijd hoe langer hoe minder samenvallen met de woonbuurt kunnen we niet meer terugdraaien. Dat neemt niet weg dat we nog steeds moeten inzetten op het sociaal cement als antigif voor normerosie. Collectieve weerbaarheid maakt van overlast een gemeenschappelijk probleem.

Een inclusieve gemeenschap betekent ook dat we duidelijk maken wie niet tot de ‘club’ behoort. Inclusie zonder exclusie is namelijk zinledig. Je kan niemand insluiten in iets wat toch al voor iedereen open staat. Tunesische drugdealers zonder verblijfsdocumenten die de Brugse Poort terroriseren, horen er niet bij. Die paar rotte appels mogen de frisse fruitmand niet besmetten.

Zelfregulering

Vrijheid ontaardt in vrijblijvendheid wanneer het niet gecorrigeerd wordt door zelfbeperking en verantwoordelijkheid voor de sociale én ecologische omgeving. De Franse socioloog Emile Durkheim beschouwde integratie als de som van collectieve sociale krachten die individuen binden aan de samenleving en regulatie als de som van de collectieve vrijheidsbeperkende krachten die individuen binden aan de normen. Het verhaal van rechten en plichten betekent ook dat we niet langer meegaan in de cultivering van slachtofferschap. Racisme en kansarmoede volstaan niet langer om ermee weg te komen.

Deze zelfregulering ontstaat in de kerninstituties van de samenleving zoals cultuur, onderwijs, tewerkstelling en gezin. De ontbinding van deze instellingen zorgt volgens stadssocioloog Robert E. Park voor een toename in vervreemding en deviant gedrag.

Stad van willen en kunnen

Corona blaast de mistbanken van het stadsbestuur omver. In anderhalve maand zijn er in Gent, zonder de tijdelijke werklozen bij te tellen, 1.200 steuntrekkers bijgekomen. Deze stijging van tien procent situeert zich voornamelijk in de Brugse Poort, Sluizeken-Tolhuis-Ham, Rabot en Nieuw Gent. Het Mattheuseffect doet de rest.

We mogen deze buurten niet laten vallen. Geef ze een identiteit, geef ze een perspectief en geef ze verantwoordelijkheid. Installeer een cultuur van herstelrecht en gemeenschapsgerichte politiezorg. Maak komaf met de straffeloosheid en verhoog de detectie -en pakkans. Combineer dit met een doordachte ruimtelijke ordening en samenlevingsopbouw van onderuit. Mobiliseer de lokale informele controle en herstel de prosociale cultuur. En als het moet gebruiken we repressie als ultimum remedium. Het gaat niet goed in Gent en dat moeten we durven toegeven.