Hoe stoppen we het extreme gedachtegoed van Le Pen?

Het debat woedt nu volop in Frankrijk, maar eigenlijk in heel Europa. Met ondoordachte ballonnetjes holt centrumrechts de populisten nu achterna in de ijdele hoop een deel van hun electoraat terug te lokken. Zo zal het niet één stem heroveren, maar maakt het een stem van de centrumkiezer voor een extreme partij acceptabel. Centrumlinkse partijen slaan dan weer in een omgekeerde kramp op socio-economisch vlak. Waardoor ze het bedje spreiden voor de andere extremen: de neocommunisten van Syriza, Podemos en Jeremy Corbyn. Zo raakt het politieke centrum steeds dunner bevolkt. En krijgt de burger de indruk dat hij nu wel moet kiezen tussen één van beide extremen. Ze dreigen meegezogen te worden in een steeds sneller draaiende spiraal van polarisering, die Europa en de VS vandaag in haar greep houdt. De polarisering is het verst doorgeschoten in landen waar gematigde politici nog amper weerwerk bieden. Frankrijk vangt slechts enkele tienduizenden oorlogsvluchtelingen op, maar het FN wordt er de grootste partij. Duitsland vangt er één miljoen op, maar meer dan de helft van de Duitsers vindt nog steeds dat ze mensen op de vlucht voor oorlog moeten helpen. Merkel houdt vast aan haar principes. Hollande en Sarkozy daarentegen hollen het FN elk op hun manier achterna.

 

In heel Europa is het politieke centrum in ademnood. Het moet rechtstaan en standvastig zijn beginselen verdedigen: menselijkheid koppelen aan realisme, vrijheid promoten binnen de grenzen van de rechtsstaat, solidair zijn in ruil voor verantwoordelijkheid. Want gematigdheid staat helemaal niet gelijk met zwakheid. En een evenwichtig oordeel is niet gedoemd te verwateren tot een flou discours. De overgrote meerderheid van de Europeanen is gematigd in zijn opvattingen. Maar zij moeten overtuigd worden dat een centrumpolitiek hen de beste garantie biedt om het terrorisme, de vluchtelingen- en de economische crisis onder controle te krijgen. Dat is nog niet gelukt. Om het tij te keren, moeten de centrumkrachten beseffen dat de strijd niet enkel gewonnen wordt op het terrein, door terroristen tijdig te vatten, oorlogsvluchtelingen van illegale migranten te scheiden en de economische groei te herlanceren. Ook in het publieke debat moet het een krachtig antwoord geven op de drie grote vragen die vandaag de polarisering voeden:

 

Hakken we Europa in stukken of gaan we voor een sterker Europa? Na de Val van de Berlijnse Muur in 1989 heeft Europa stap voor stap haar nationale binnengrenzen weggewerkt, om nooit meer zulke verscheurende tweedeling te moeten beleven. Maar daarbij heeft het nagelaten de Europese buitengrenzen te versterken. Die fout moeten we nu recht zetten. We moeten de Griekse grenzen bewaken, en niet Griekenland uit de Schengen zone gooien. Want dat is een Grexit, maar dan langs de achterdeur. Welk land wordt dan de volgende? Hongarije? Groot-Brittannië? Europa dreigt zo als een dominospel uiteen te vallen. Als er geen Europese Unie was, waren de spanningen tussen de landen op de vluchtelingenroute nu al geëscaleerd in geweld! En wie gelooft nu dat in een geglobaliseerde wereld een land op zijn eentje nog in staat is zulke mensenmassa tegen te houden? Sinds de bouw in Hongarije van een ‘Berlijnse’ muur is de stroom enkel versneld. Ook het bouwen van een ‘muur rond de sociale zekerheid’ zal niet helpen, want als dat waar zou zijn dan zouden de vluchtelingen richting Frankrijk trekken en niet richting Duitsland. In Duitsland zijn er jobs, in Frankrijk niet. Dat is het verschil.

 

 

De middenklasse staat onder druk. Niet door de migranten, maar wel door de automatisering. Voor laag- en hooggeschoolden is het jobaanbod vandaag stabieler dan voor de middengeschoolden. We moeten ons economisch weefsel aanpassen om te voorkomen dat productiviteitswinsten door technologische vooruitgang afgeroomd worden door een toplaag. Het basisinkomen biedt hier geen soelaas. De middenklasse wil geen uitkering, maar wel participeren in een onderneming waar ze niet alleen een degelijk inkomen, maar ook eigenwaarde en een sociaal netwerk aan overhouden.

 

 

Diegenen die de Europese constructie uit elkaar willen trekken, doen dat zogezegd in naam van de verdediging van de Europese waarden tegen de islam. Centrumpartijen moeten blijven vechten voor de vrijheid om de eigen cultuur en religie vredevol te beleven, binnen de onkreukbare grenzen van Europese waarden zoals gelijkheid van man en vrouw, scheiding van kerk en staat en de vrije meningsuiting. Het terrorisme is niet het gevolg van de radicalisering van de islam, maar wel van de (onterechte) islamisering van het radicalisme. We moeten voorkomen dat jonge moslims voor een radicale keuze geplaatst worden tussen Europa of de islam. Want dat is een valse keuze. Een Europese islam is perfect verenigbaar met de westerse waarden, omdat ze in essentie universeel zijn.

 

We moeten de spiraal van polarisering doorbreken, vooraleer het te laat is. Het politieke centrum mag de verdediging van Europese waarden zoals democratie, gelijkheid, vrijheid en veiligheid niet laten kapen door partijen die net het omgekeerde propageren, namelijk de ontmanteling van onze enige échte bescherming tegen de schokgolven van de globalisering: een ondeelbare Europese Unie van waarden, van rechten en plichten.