Hoeveel waarheid kunnen we aan?

De vooraanstaande cardioloog Pedro Brugada is verontwaardigd over de uitspraak van SP.a-voorzitter Bruno Tobback dat het ‘onzin’ is dat ‘een roker meer kost aan de sociale zekerheid’. Volgens Tobback betaalt een roker ‘zijn hele leven lang accijnzen en gaat vroeger dood’. Het zijn geen voor de hand liggende uitspraken in de mond van een politicus. Ze werden dan ook heel erg opgemerkt en deden veel wenkbrauwen fronsen.

Volgens Brugada is wat Tobback vertelde ‘klinkklare onzin’. ‘Dat hij mij eens zegt hoe het dan zit met de vele ziektes die je als roker krijgen. Longkanker, hart- en vaatproblemen… Die kosten toch ook geld?!’ Brugada heeft het verder over een ‘kaakslag voor organisaties als de Vlaamse Liga tegen Kanker of de Belgische Cardiologische Liga’.

‘Maar tegelijk moeten experten de SP.A-voorzitter wel “voor een stukje” gelijk geven’, noteert Het Nieuwsblad vandaag op de webstek. ‘Een stukje’? Uiteraard heeft Tobback gewoon gelijk. (Lees ook ‘roken is goed voor de financiële gezondheid van het land’.) Waarom spreekt een verstandig man als Brugada dan over ‘klinkklare onzin’?

Tobback heeft cijfermatig gelijk met zijn bewering dat een roker niet duur is voor de samenleving. Maar het kan wel ‘klinkklare onzin’ genoemd worden om mensen aan te zetten te gaan roken of het te blijven doen. Tobback heeft dat overigens niet gedaan. Slechte lezers en verstaanders (de grote meerderheid dus) kunnen dat er wel verkeerdelijk uit opmaken.

Brugada reageert eigenlijk paternalistisch. ‘Verzwijg die waarheid want de mensen zullen verkeerd omgaan met zo’n wetenschap’, klinkt door zijn opwinding. Achter dit kleine incidentje gaat een fundamentele vraag schuil, waarover een bom van een maatschappelijk-ideologisch-filosofisch-politiek debat kan gevoerd worden. Zijn burgers in staat om de waarheid te vernemen en in welke porties? ‘You can’t handle the truth’, zegt Jack Nicholson alias kolonel Jessup in die onvergetelijke cruciale passage uit A few good man.

Is het impliciet paternalisme wat Brugada motiveerde of botsen we op het gerelateerde fenomeen dat iemand zo overtuigd kan zijn van een bepaalde waarde dat die zich afsluit voor alle mogelijke tegenargumenten? Zelfs een buitengewoon verstandige mens als dokter Brugada is daar niet immuun voor. Erg rationeel zijn de meeste mensen niet over zaken waar ze zich sterk voor engageren. Verbaast het dan dat er zo naast elkaar wordt getwist, onder meer op sociale media en discussiefora maar ook in debatten tussen hoog intelligente mensen?

Ach, laten we dat potje maar gedekt, want misschien kunnen we die waarheid helemaal niet aan.

<Vindt u dit artikel informatief? Misschien is het dan ook een goed idee om ons te steunen. Klik hier.>