Identiteit blijft vaste prik

Richard Hill woont in Brussel en houdt van zijn adoptieland. Veel beter dan veel van zijn kosmopolitische vrienden die de menselijke zoo bevolken die euro-Brussel is, kent hij de politieke problemen van het samenleven in het tweelandenland België. Uit dat gespannen, ruziënde samenleven leidt hij bredere inzichten af over de blijvende kenmerken van volkeren. Die inzichten heeft Hill samengebracht in een essay: A Question of Identity: Getting the Better of Globalization. Een lezenswaardig en te overwegen werkstuk in tijden waarin inVlaanderen meer mensen stemmen voor een partij die van zoet nationalisme en zachte identiteit haar bestaansreden maakt, de N-VA, of in Frankrijk Marine Le Pen en haar identitaire Front National veel landgenoten in de peilingen. Het ligt in dezelfde lijn als wat de gereputeerde Vlaamse onderzoeker van nationaliteit en identiteit Louis Vos onderstreept in afscheidsgesprekken bij zijn emeritaat als professor geschiedenis van de KU Leuven: alle democratische staten steunen op een nationale identiteit. Zonder gemeenschapsgevoelen, gedeelde verbeelding en respect voor de eigen identiteit is een democratische, vrije staat onmogelijk.

‘Hidden land’

Richard Hill houdt zich ver van getheoretiseer maar zet wat hij ziet droog op een rij, en die rij bevestigt dat de culturele eigenheid van landen en volkeren de ‘hidden hand’, de verborgen karakteristiek, is van het openbare leven. Ook in grote en onpersoonlijke bureaucratieën als de Europese Unie met een lading ambtenaren uit meer dan twintig lidstaten.

Richard Hill: ‘Met de hulp van nieuwe technologieën en de sociale media verandert de wereld zo snel dat het moeilijk is om die ommekeer te grijpen. Sms-berichten, tweets, flitsende videobeelden voeden basisbewegingen en dagen de bestaande orde uit. Maar ondanks die versnelling en het moderne geharrewar blijft de belangrijkheid van regionale en nationale culturele houdingen bestaan.’
Campanilismo, de trouw aan lokale identiteiten en communauteiten, is in Zuid-Europa vandaag onverminderd sterker dan de aanvaarding van bevelen van een onpersoonlijke en verre nationale regering, of superregering als EU-Brussel, stelt Hill. Het clientelismo in Italië, het enchufe in Spanje en het rousfeti in Griekenland wortelen in culturele attitudes die eeuwenlang gegroeid zijn en vijftig jaar euro-enthousiasme niet kunnen veranderen. Hill: ‘Duitsland blijft, dat zie je vandaag elk ogenblik in de discussie over de toekomst van de euro en het Griekse drama, trouw aan zijn culturele traditie van verantwoordelijkheidszin en tucht. Een socialistische slogan in de jaren twintig van de vorige eeuw in Duitsland luidde “Rot ist richtig aber Ordnung muss sein!” – rood is prima maar orde moet er zijn.’

Wortels

Eurovriend Hill heeft een boon voor België en voelt zich lekker bij de nationale rommeligheid van ons land: ‘Multicultureel België gaat ongestoord verder met zijn praktijk van pragmatisme door zijn problemen, en die van anderen te fiksen. Kijk naar de rol van Herman Van Rompuy vandaag. Britse, Franse, Tsjechische en Griekse eurocraten netwerken met hun eigen volk en trachten de zaakjes onderling te bedisselen. De Belgen gaan in tegenstelling daarmee aan de slag met iedereen en boeken resultaten. Voor hen moet de machine draaien.’
Over zijn landgenoten is Hill minder positief: ‘De Engelsen hebben een beperkte horizon en een groot talent voor zelfbegoocheling. Meer dan een eeuw geleden zei de historicus Thomas Carlyle in zijn boek The French Revolution: “Van het continentale ongemak dat bureaucratie heet, zie ik in Engeland geen mogelijkheid of geen spoor in de toekomst.” Vandaag is het Verenigd Koninkrijk een gecentraliseerd en zeer bureaucratisch land.’

Richard Hill bemerkt geen verslapping van de verborgen hand van de nationaal bepaalde eigenschappen van de volkeren van Europa. In de 21ste eeuw grijpen de mensen terug naar hun wortels, door de anarchie die veel mensen bemerken in de globalisering – dus de verplatting en vervreemding.

****
Richard Hill, A Question of Identity: Getting the Better of Globalization, Europublications, € 9,50, te bekomen langs www.europublications.com/europe/a-question-of-identity

Frans Crols