Identiteit en overleving in Zuid-Afrika

De hulporganisatie Solidariteit Beweging komt op voor Afrikaners, de nieuwe gemarginaliseerden in Zuid-Afrika. Na de afschaffing van de apartheid in 1994 zou de pluralistische Zuid-Afrikaanse Grondwet in culturele minderheidsrechten voorzien en met de ANC-SACP-coalitie een racismevrij Zuid-Afrika bouwen. Dat bleek ijdele hoop, want de ‘Regenboognatie’ stelde allerlei nieuwe rassenwetten in die de Afrikaners en hun taal en cultuur discrimineerden. Verder heersen er corruptie en verval van politiek en overheid. De Solidariteit Beweging biedt een alternatief: waar de regering de Afrikaners benadeelt, daar schiet Solidariteit hun te hulp. Maakt u kennis met saamstaan: solidariteit op z’n Afrikaans.      

De christendemocratische Solidariteit Beweging komt voort uit de in 1902 opgerichte Mynwerkersunie en bestaat thans uit achttien instellingen, waaronder de vakbond Solidariteit zelf, de landelijke nieuwsdienst Maroela Media, de radiozender Pretoria FM, de armenzorginstelling Helpende Hand, de burgerrechtenorganisatie AfriForum, de bekende, oude overkoepelende taal- en cultuurorganisatie FAK, de universiteit Akademia, de uitgeverij Kraal Uitgewers en diverse financiële volksinstellingen. Zij handelen vanuit het constante gevoel van saamstaan (solidariteit) met de eigen mensen in nood, versterkt door een gedeelde, christelijke Afrikaneridentiteit. Daarnaast onderhoudt de organisatie goede contacten met andere organisaties die zich eveneens voor de Afrikaners inzetten, zoals de partij Vryheidsfront Plus, de Afrikaanse Taal- en Kultuurvereniging (ATKV), en vormt een steeds hechtere alliantie met de Orania Beweging van het Afrikanerdorp Orania.

Heruitvinding

Na 1994 hebben de gemoderniseerde, verstatelijkte Afrikaners zichzelf wel opnieuw moeten uitvinden, want zoals zij vroeger door de staat werden onderhouden, onderhouden zij nu een staat die hen achterstelt. De gevolgen zijn catastrofaal voor de Afrikanertaal en -cultuur. Samenleving, cultuur en onderwijs raken grondig verengelst, Afrikaanse en Nederlandse straat- en plaatsnamen verdwijnen, standbeelden worden verwijderd of omgedoopt en steeds meer Afrikaners worden tot de bedelstaf veroordeeld omdat zij wegens hun huidskleur op de arbeidsmarkt gediscrimineerd worden. Draagkrachtigen emigreren naar Engelstalige landen zoals Australië terwijl de Bruinmense (Afrikaanstalige kleurlingen, dus geen zwarten) steeds verder verarmen.

Afrikaner actie

Solidariteit is de laatste tien jaar enorm gegroeid, mede dankzij acties tegen discriminatie – eufemistisch regstellende aksie genoemd. De beweging telt thans 350.000 leden, waarvan de vakbond er 150.000 heeft. Met mannen als Dirk Hermann, Kallie Kriel, Willie Spies, Flip Buys en Jaco Kleynhans (nu directeur van de Orania Beweging) bindt ze in rechtbanken, het parlement, kranten, op radio en tv en op straat vaak succesvol de strijd aan tegen deze ‘omgekeerde Apartheid’ en de aanval op Afrikanerbelangen. Ze staat ook Bruinmense bij als zij verwikkeld zijn in geschillen met de overheid.

Niet alleen politiek maar ook cultureel boekt Solidariteit successen: onlangs tikte de opperrechter de gemeente Tshwane (Pretoria) op de vingers nadat AfriForum had aangetoond dat de gemeente vele ‘kwetsende’ Afrikaanse en Nederlandse straatnamen (zoals Kerkstraat en Andriesstraat)onrechtmatig had omgedoopt tot antiapartheidsstrijdersnamen.

Alle Afrikaanstalige en tweetalige universiteiten zijn immers verengelst en het aantal Afrikaanstalige scholen is alleen al tussen 2010 en 2015 met 350 stuks afgenomen. In de provincie Limpopo (oorspronkelijk Noord-Transvaal geheten) is er nog maar één Afrikaanstalige school over. Vele scholen volgen. Om toch onderwijs in het Afrikaans mogelijk te maken, heeft Solidariteit de beroepsgerichte hogeschool Sol-Tech, alsook de universiteit Akademia opgericht. Minister Nzimande heeft echter al aangekondigd al aan dat hij Akademia zal dwingen haar deuren te sluiten. Zijn argument: Afrikaanstalig onderwijs zou anderstaligen ‘uitsluiten’. De minister is echter niet in zijn voornemen geslaagd.

Solidariteit is geen politieke partij, gaat geen allianties aan met politieke partijen, geeft geen stemadviezen, maar beïnvloedt met haar lobby- en pressie-acties gericht op politieke partijen en ministeries wel de politiek van het land. Deze onafhankelijke positie biedt haar de ruimte om op te treden als belangenbehartiger voor haar leden en de gemeenschappen waartoe die behoren. Ze is de Zuid-Afrikaanse staat dan ook een luis in de pels. De staat gedraagt zich steeds totalitairder en onverdraagzamer tegenover oude, etnische minderheden. In haar pogingen de zwarte meerderheid aan zich te binden wil de regering macht behouden ten koste van de belangen van andere volkeren. Zolang er nog instellingen zijn als Solidariteit, die de regering wijzen op naleving van het pluralisme van de Grondwet, staat de Grondwet regelmatig dergelijke regeringsambities in de weg.

Imago

Er staat meer op het spel: de reputatie van het Nieuwe Zuid-Afrika. Het land gaat door een economische en maatschappelijke crisis die gemakshalve de Apartheid en uiteindelijk de Afrikaners aangerekend wordt. Maar hoe groter het succes van Solidariteit, hoe slechter het imago van het Nieuwe Zuid-Afrika. Binnen deze toenemend falende staat ontwikkelt Solidariteit zich noodgedwongen tot een staat binnen de staat, toenemend met eigen voorzieningen, economie en gemeenschapsstructuren. Dit verdient aanbeveling, want door zich naar het voorbeeld van Solidariteit te organiseren zouden ook andere kleinere gemeenschappen zich kunnen versterken en de steeds grauwer wordende Regenboognatie ontlasten – teneinde niet in haar verdere verval te worden meegezogen.