In memoriam Francis van den Eynde (1946-2021)

Tussen Francis de onstuimige, Brusselse jongen uit de Marollen, en Francis de bevlogen spreker in het Belgische parlement en de Gentse gemeenteraad liggen meer dan een halve eeuw onafgebroken engagement voor Vlaanderen, voor het hele Nederland en voor het Europa der volkeren.

Ik leerde Francis kennen in die eerste periode en zag hem door de jaren heen evolueren – en dezelfde blijven. We waren zelden van dezelfde verenigingen lid, behalve van de beginnende Volksunie en een jaar of zo van de Vlaamse Volkspartij (Lode Claes). Dat leverde bij iedere ontmoeting spetterende discussie op bij pot en pint. Pinten, meervoud, om eerlijk te zijn.

Vlaanderen is armer geworden

Omdat het brave Vlaanderen een taaie voorvechter minder heeft, iemand die inzet uitstraalde en inzet wàs. Het engagement van een Uilenspiegel, altijd fris bij de zaak, met open vizier en meer humor dan zijn tegenstanders vaak aankonden. Strijdend met de glimlach op de lippen, principieel, vasthoudend, maar nooit bits. Het meest heb ik genoten van zijn replieken in het Frans (hij was perfect tweetalig) die hij in het parlement adresseerde aan Onkelinx en de haren.

Niet bitsig, en nooit persoonlijk, maar altijd wel ad rem. Toen hij in de Gentse gemeenteraad voor de zoveelste keer ‘de collaboratie’ voor de voeten kreeg geworpen, vroeg hij eerst waarom het stadsbestuur een straatnaam en een standbeeld voor Lieven Bauwens (1769-1822) in stand hield. Vraagtekens op vele gezichten. Wel, herinnerde Francis er de gemeenteraadsleden aan, die Bauwens was een collaborateur met de Franse bezetter, oorlogsburgemeester van Gent, chouchou van Napoleon…

En verder verwonderde Francis – die zelf uit een ‘sneeuwwitte’ familie kwam – zich over het miserabel korte geheugen van een aantal groene, blauwe en rode collega’s die zich beter met de verwerking van hun eigen familiaal oorlogsverleden zouden bezighouden. Na de gemeenteraadszitting kwam in de wandelgangen, zoals dat heet, van elke genoemde fractie minstens één lid hem bedanken omdat hij hun naam niet had genoemd.

Zo maakte Francis vrienden of toch minstens respectvolle tegenstanders – door zelf het voorbeeld te geven. Klinkt schools, maar het werkte. Hij werd daarbij geholpen door zijn fenomenaal geheugen en zijn schatkamer aan historische anekdotes. En zijn vele reizen, letterlijk de wereld rond. Ik had hem graag gehoord over Myanmar, waar hij natuurlijk geweest was en had rondgeneusd, maar dat heeft niet mogen zijn.

Toen ik in 2018 na een kleine tien jaar Frankrijk naar Vlaanderen terugkeerde, en wel naar het mij grotendeels onbekende Gent, bood Francis zich aan als ‘natuurlijk aanlooppunt’ (zijn woorden). Hij leerde me Gent (ver)kennen en liefhebben. Samen stichtten we de Bond der Brabanders in Ballingschap (BBB) met twee leden, hij de voorzitter, ik de secretaris. Iedere eerste maandag van de maand hielden we een statutaire vergadering in het Vrijdaggevoel op de Vrijdagmarkt. Van de wijnkaart tot de wereldvrede, niets bleef onbesproken, alles werd ter stemming gebracht. Het meeste heb ik genoten van zijn Ierse verhalen. Ik denk niet dat Vlaanderen een betere Ierlandkenner heeft gehad. Daar woont trouwens zijn oudste zoon, getrouwd met een Ierse: ‘Het enige buitenland aan wie ik een kind wilde afstaan’…

Vlaanderen is rijker geworden

Francis behoorde tot die unieke soort mensen die de wereld, en vooral Vlaanderen, mooier en beter achterlaten dan ze haar hebben gevonden. Dat dit mogelijk was, is de bij uitstek troostende gedacht die Francis ons nalaat.

Ieder overlijden roept vragen op, vragen waarvan we ons afvragen of ze wel mogen worden gesteld: zijn wij, de levenden, niet de doden die op deze wereld even met vakantie zijn? Hoe dan ook, Vlaanderen is een voorbeeld rijker geworden van, wij zijn met z’n allen een herinnering rijker geworden aan een unieke man, waarvan de eerlijke warmte en de diepe bezieling ons allemaal helpen verder te leven en te ijveren.

Francis maakte letterlijk waar wat de goden, bij monde van Walter Flex, hem hadden opgedragen:

Wat niemand durft, moet jij wagen,
Wat niemand uitspreekt, zeg het vrank en luid,
Wat niemand betwist, moet jij bevragen,
Wat niemand aanvat, voer jij best uit.

Als niemand toezegt, kan men op jou bouwen
Als niemand scepsis toont, dan jij meteen,
Als allen twijfelen, durf te vertrouwen,
Als allen meelopen, blijf dan stil alleen.

Waar allen loven, wacht liefst even,
Waar allen spotten, hou je mond mooi dicht,
Waar allen gierig blijken, durf gul te geven,
Waar alles donker is, ontsteek het licht!

Hem op het lijf geschreven.

Zijn lieve vrouw en vier kinderen bieden wij onze genegen deelneming aan, met een advies dat van Francis zelf komt: ‘Koester je herinneringen, ze zijn het enige dat niemand je ooit kan afpakken’.

Vaarwel Francis, jij ontwapenend eerlijke vriend, vaarwel. En dank voor alles.