Benjamin Netanyahu maakt comeback in Israël

Israël trok op dinsdag 1 november nog eens naar de stembus voor de zevende keer in de laatste tien jaar: 2013, 2015, april en september 2019, 2020 , 2021 en 2022. Het land is naar de stembus geroepen omdat de anti-Likud regering geen meerderheid meer had in de Knesset.

Het Israëlisch parlement heeft 120 zetels en een meerderheid vereist dus 61 zitjes in het halfrond in Jeruzalem. De huidige regering in lopende zaken is er een van iedereen tegen Benjamin ‘Bibi’ Netanyahu, met uitzondering van de religieuze partijen, dus liberalen – socialisten – Groen Links – communisten, Arabische partijen etc. of liefst acht partijen. Deze regering is reeds de 36ste sinds het bestaan van Israël in 1948. Ingevolge de wet op de politieke partijen van 1992 kunnen alleen geregistreerde partijen meedoen aan de verkiezingen. De Israëlische republiek  heeft een  proportioneel landelijk systeem om de zetels te verdelen. Alleen is er een variërende  kiesdrempel over het hele landelijke kiesgebied, die deze maal rond 3,25% lag.

Schets

Israël telt zowat 9,5 miljoen inwoners en de toeristische industrie is erg belangrijk geworden met ongeveer 4,7 miljoen bezoekers per jaar. Het land telt een gerenommeerd onderwijssysteem, maar de invloed van de joodse godsdienst en de religieuze partijen op de maatschappij is een groot probleem in dit land. Israël heeft een belangrijke technologische sector en gigantische gasvoorraden voor zijn mediterrane kustlijn. Maar het land steunt vooral op zijn bijzonder goed getraind alsook uitgerust leger (IDF) met een dienstplicht van 32 maanden voor de mannen en 24 maanden voor de vrouwen.

Bovendien wordt de Israëlische veiligheid ook in grote mate gegarandeerd door zijn wereldberoemde inlichtingsdiensten zoals de Mossad en Shabak. Op basis van de IMF-ramingen voor 2022 inzake het bruto binnenlands product (bbp) staat Israël op de 28ste mondiale plaats met 527 miljard dollar. België staat op plaats 26, Nederland op 19 en Egypte op 33. Vooral de technologische industrie heeft dit land  in de top 30 van de bbp’s gebracht. Globaal bekeken is dit land er de laatste jaren veel rijker op geworden en dat ziet men ook in de stijgende waarde van de  nationale munt: de ‘Sjekel’.

Partijen

Israël telt een meer dan uitgebreid politiek partijlandschap. Hierna volgt een opsomming van deze partijen en kort voor wat ze staan.

Likud wordt al jaren geleid door Benjamin Netanyahu, ook wel ‘Bibi’ genoemd. Dit is de liberaal-conservatieve partij in dit land. In oorsprong was Netanyahu niet zozeer weggelegd voor de politiek. Dat was zijn oudere broer: Yonatan. Maar Yonatan sneuvelde bij de meest spectaculaire commandoraid aller tijden: Entebbe, in juli 1976. Vandaar dat de naam Netanyahu overal gekend is in het heilige land. Zijn naam wordt genoemd in veel corruptiedossiers, maar Bibi is ook de man die de fiscale hervorming heeft doorgedreven en dat was de bakermat van de economische opmars van dit land.

Historisch gezien is Likud de tegenhanger van de socialisten: Labor. Maar deze laatste partij is er de laatste tientallen jaren zwaar op achteruit gegaan. De arbeiderspartij heeft het land vanaf de onafhankelijkheid bestuurd tot in de jaren ’70 en later nog in coalities met Golda Meir, Rabin, Perez, Barak enzovoort. Maar Labor is een kleine partij geworden met nog een tweederangspositie in de Israëlische politiek.

Links van de socialisten staat Meretz of het groen-links van Israël. Eigenlijk is Meretz ook de meest seculiere partij van het land. Hadash-Ta’al is de communistische partij, die voor een ’tweestatenoplossing’ is. Recentere partijen in de Israëlische politiek zijn Yesh Atid van de gewezen tv-ster Lapid. Dit is een relatief liberale partij, die de trekker was van de huidige regeringsploeg. National Unity is het kartel van Blue & White, van gewezen IDF-stafchef Benny Gantz, en New Hope. Het verschil tussen beiden is dat de groep-Gantz eerder staat voor een sociaal-liberale koers en de andere voor een nationalistische liberale lijn.

De lijst van de relatief seculiere partijen eindigt met Ysrael Beiteinu van Lieberman. Dit is een conservatieve partij die vooral steunt op Russische inwijkelingen. Vooral de ruzies tussen Bibi en deze Lieberman zijn de voorbije jaren dominerend geweest in de Israëlische politiek. Deze partij was ook een van de leidende om een anti-Bibi-coalitie te maken. Het feit dat Israël geen sancties neemt tegenover Rusland voor de inval in Oekraïne, moet deels worden gezocht bij deze Lieberman.

Religieuze partijen

De religieuze partijen zijn met vier. De Shas is een sociaal- religieuze conservatieve partij. De UTJ (United Thora Judaism) wil een maatschappij op basis van de Thora . De RZP (Religion Zionist Party) is een nationalistische zionistische partij en Jewish Home is een orthodoxe partij die deels de opvolger is van Yamina. Deze vier religieuze partijen willen geen seculiere staat, maar wel veel voordelen voor de joodse erediensten en vrijstelling van legerdienst voor de Thora-studenten. Het feit dat er vier dergelijke partijen bestaan bewijst ook al de verdeeldheid van de orthodoxe groepen. Desalniettemin scoren deze vier partijen samen rond de 30 zetels.

Tenslotte zijn er de Arabische partijen met Balad, een seculiere linkse partij, en Raman, dat staat voor een Arabische staat met islamitische regels.

Uitslag

In totaal zijn er 4.550.000 stemmen uitgebracht en zijn er 40 partijen opgekomen. De partij Power to influence kwam als laatste uit met amper 138 stemmen over heel het land. Hierna volgt de uitslag van de verkiezingen met het aantal zetels (tussen haakjes) behaald in 2021.

Likud: 32 (29)

Yesh Atid: 24 (17)

National Unity: 12 (15)

Labor: 4 (7)

Shass: 11 (9)

Yisrael Beiteinu: 6 (7)

UTJ: 7 (7)

Jewish Home: 0 (4)

RZP: 15 (7)

Hadash-Ta’al: 4 (5)

Meretz: 0 (6)

Raman: 5 (4)

Balad: 0 (-)

De hoge opkomst bij deze verkiezingen, met een turn out van 71,3%, verklaart ook het goede resultaat van de religieuze partijen. Shass, UTJ en de RZP behalen samen 33 zetels. Vooral de opmars van het radicaal orthodoxe RZP met hun leiders Ben Gvir en Smotrich valt op. Shass boekt ook winst, maar de Thorapartij blijft status quo en de hernieuwde Jewish Home haalt maar 1,8% van de stemmen. Langs Arabische zijde is er de split tussen Balad en Hadash-Ta’al, waardoor er daar zetels zijn verloren gegaan.

Het probleem van de uittredende regering is ook dat ze enkel aan elkander gebonden zijn door één item: allen samen tegen Bibi. Maar de opname van de Arabische partij en Meretz in de regering-Lapid ligt zeer moeilijk bij het centrum en bij het rechtse electoraat in Israël. Ook de verdere neergang van Labor valt op. Lapid kan zijn partij nog op de kaart zetten, maar het kartel van Gantz is een electorale farce geworden.

En nu ?

President Herzog kan niet anders dan de leider van de grootste partij op pad te sturen om een coalitie te vormen, Netanyahu dus. Samen met de drie religieuze partijen heeft Likud 65 zetels in de Knesset. Dit is eigenlijk een werkbare meerderheid. Desalniettemin heeft Netanyahu problemen met die groep. Vooreerst loopt zijn eigen partij ook niet gek van een minder seculiere maatschappij, er is al ruzie in de groep RZP tussen Gvir en Smotrich. Ziet de leiding van het uiterst populaire IDF het zitten om onder een religieuze minister te vallen?. Eenzelfde opmerking geldt voor de post Binnenlandse Zaken waaronder de politie valt. Gaat deze nieuwe rechtse regering het recente akkoord met Libanon naleven dat er is gekomen met veel Amerikaanse steun?. Wat gaat Bibi doen tegenover de oorlog in Oekraïne en de Palestijnse gebieden? En dan spreken we nog niet over de budgettaire-economische uitdagingen voor de nieuwe bewindsploeg.

Maar de algemeen conclusie is: links is weggeveegd, de religieuze partijen hebben gewonnen, en Bibi neemt terug de macht in een politiek verdeeld Israël.