Kiezen voor Nederland of voor Europa?

In de weken voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer leken de eurosceptici volgens de opiniepeilers een stevige invloed te zullen hebben op de uitslag. Meer bepaald de SP van Emile Roemer leek de wind in de anti-Europese zeilen te hebben maar bleef uiteindelijk toch ter plaatse trappelen. En de PVV van Wilders beloofde het in de peilingen niet echt lekker te doen maar werd uiteindelijk door de kiezer nog een groter verlies aangewreven dan eerst gedacht. Emile (SP) stelde bij hoog en bij laag dat hij Europese boetes niet zou betalen als Nederland volgens de Brusselse regels een te hoog begrotingstekort zou hebben. ‘Over my dead body’, zo luidde het. En Wilders drukte het in zijn eigen stijl nog plastischer uit maar toch lustten de kiezers dit anti-Europese discours niet. Gedaan met de grofgebekte oneliners richting Europa die Wilders in de aanloop naar 12 september met graagte ten beste gaf. ‘Thatcher had meer ballen dan u drieën bij elkaar’, riep Wilders tegen Diederik Samsom (PvdA), Alexander Pechtold (D66) en Mark Rutte (VVD) in het laatste televisiedebat. Het leverde Wilders zeker geen extra stemmen op, zo bleek achteraf.

Pro Europa?

Ook in het buitenland werd de stem voor VVD en PvdA en eerder tegen PVV en SP geïnterpreteerd als een keuze pro-Europa. ‘De partijen pro Europa haalden in Nederland een ruime meerderheid’, luidde het in Der Spiegel. De Britse BBC had het dan weer over de pragmatische Nederlanders. Toch is het maar de vraag of de keuze van de Nederlandse stemgerechtigde nu alleen een keuze betekent voor meer stabliteit en rust of dat het ook een stem pro Europa zou kunnen betekenen. Hoe de Nederlanders met Europa zullen omgaan, zal blijken tijdens de komende regeerperiode maar of het anti-Europese sentiment met deze verkiezingen volledig monddood is geen uitgemaakte zaak. In Nederland zijn er ook nog stemmen die Europa met de regelmaat van een klok op de korrel nemen en die niet onmiddellijk in één of ander politiek kamp onder te brengen zijn. Zo is er bijvoorbeeld columnist Thierry Baudet, jurist, historicus en schrijver die onder andere in zijn columns in de NRC Europa regelmatig een kleedje past. ‘De Europese leiders die de open markt en de euro invoerden, wisten dat dit zou leiden tot een crisis die alleen met een federale staat kon worden opgelost’, zo betoogt hij in één van zijn columns. ‘Toen de open markt, de open grenzen en de gedeelde munt werden ingevoerd, wisten alle beslissers precies wat dit op termijn zou betekenen. Een politieke unie. Een federale staat. Maar ze wisten ook dat de bevolkingen er nooit in mee zouden gaan. Daarom zeiden ze het niet. Het moest eerst crisis worden – en dan konden ze doorpakken.’ Het is minder grof gebekt dan Wilders en hij neemt uiteraard ook niet deel aan verkiezingen maar uitspraken als deze laten niets aan duidelijkheid over en verschijnen niet in obscure publicaties maar in de columns die Baudet in kwaliteitskrant NRC Handelsblad lanceert. Ook andere gezaghebbende media zoals de Financial Times kopten na de verkiezingen dat de overwinning van VVD en PvdA niet betekent dat de Nederlanders plots hun enthousiasme voor Nederland zouden hebben hervonden. ‘Het feit dat de twee winnaars van de verkiezingen ver uitkwamen boven de voorspelde verwachtingen was ingegeven door het strategisch stemmen van de kiezer. Zowel aan de linker- als aan de rechterkant lieten de kiezers hun favoriete kleine partijen figuurlijk links liggen in de hoop om de grootste partij aan hun kant over de top te tillen’, zo luidde het. En het resultaat is dat beide niet-natuurlijke partners, VVD en PvdA, nu tot elkaar veroordeeld lijken. Het antwoord op de vraag of ze met een eenduidig beleid de al geruime tijd smeulende kritiek op Europa zullen kunnen doen verstommen, zal blijken.