Komt de 45ste President van de VS uit Florida?

De Amerikaanse voorverkiezingen zijn gestart met als eindpunt een vierjarig verblijf in het Witte Huis, en het machtigste politieke ambt ter wereld. De federale grondwet schrijft een aantal formele voorwaarden voor, zoals: 35 jaar oud zijn op de dag van de eedaflegging, minstens 14 jaar op Amerikaans grondgebied gewoond hebben en geboren zijn als Amerikaans staatsburger. Daarnaast zijn er nog een aantal, je zou kunnen zeggen buiten-grondwettelijke voorwaarden, zoals: netwerken hebben in één van de twee grote politieke partijen, populair zijn en veel geld hebben.

De machtigste functie

Het presidentschap van de USA is een opmerkelijke functie. De president regeert vier jaar en die termijn kan éénmaal verlengd worden. Hij stelt zelf zijn regering samen en heeft om te besturen geen meerderheid in het Congres nodig. Zijn kabinetsleden en de volledige top van de federale administratie stelt hij aan door middel van het zogenaamde spoils system. Bovendien is de Amerikaanse president tegelijkertijd staatshoofd en regeringsleider, een in Europa onbekende formule. Daarnaast is hij Commander in chief van het best uitgeruste leger ter wereld en bezit hij de code van het nucleair geheim binnen het Strategic Command. Bovendien heeft hij de politieke leiding over de belangrijkste munt ter wereld, de dollar. Voor dit ambt wordt er electoraal gestreden door een dozijn kandidaten uit diverse partijen met voorop de twee traditionele formaties.

Democraten

Bij de democraten zijn er opvallend weinig kandidaten, drie namelijk. Dat wijst misschien op politieke bloedarmoede binnen deze partij. De oud-gouverneur van de staat Maryland, Martin O’Malley speelde geen rol van betekenis. Daarnaast is er de sociaaldemocratische kandidaat uit Vermont, senator Bernie Sanders (74 jaar). Hij is bepaald niet de kandidaat van het partij-establishment en hij maakt het Hillary Clinton behoorlijk moeilijk met zijn duidelijk linksere standpunten.

Hillary Clinton-Rodham (69 jaar) domineert al jaren mee de Amerikaanse politiek. Als gewezen first lady, gewezen federaal senator voor de staat New York ook, en gewezen Secretary of state kent ze de knepen van het vak. Ze woont in de belangrijke staat New York. Zij is dus een oude rot in het vak, en ongetwijfeld zullen oude schandalen (bijvoorbeeld Whitewater) opnieuw naar boven komen, en ook het privéleven van haar echtgenoot zal nog eens uitgebreid de revue passeren. Hillary moet vooral wat vriendelijker overkomen en de Amerikanen overtuigen dat een vrouw als staatshoofd een goede zaak zou kunnen zijn. Ondanks het feit dat Hillary Clinton onder Obama diende, is de politieke liefde tussen deze twee nooit groot geweest. Ongetwijfeld hebben de voorverkiezingen van 2008 en de slopende strijd om de democratische nominatie daar alles mee te maken. Na drie voorverkiezingen kan men moeilijk onder de indruk zijn van de resultaten van Hillary. Ze won met veel geluk de caucus in de landbouwstaat Iowa, maar ging zwaar onderuit in New Hampshire. Ook de overwinning in Nevada is klein te noemen met 53 procent. De nu aankomende primary is die van South Carolina en dat is de grootste staat van de vier. Maar het geheime wapen van haar is de steun van de partijbonzen en de zogenaamde superdelegates voor de Conventie, die worden aangewezen door het partij-establishment. Daardoor heeft Hillary Clinton zonder veel moeite al een pak afgevaardigden voor zich.

De republikeinen

De republikeinse partij heeft het omgekeerde probleem van de democraten, namelijk: veel te veel kandidaten om de presidentiele nominatie binnen te halen. Maar ook in de Grand Old Party heeft het establishment problemen, want de gedoodverfde kandidaat Jeb Bush (62 jaar, zoon van en broer van), heeft het opgegeven na South Carolina. Bush jr. heeft hetzelfde probleem als mevrouw Clinton-Rodham, namelijk een verleden. De ster in de huidige campagne is de miljardair en anti-establishment societyfiguur Donald Trump (69 jaar) uit NYC. Hij spreekt de mensen aan met zijn verstaanbare taal en zijn kritiek op Washington DC en hij betaalt zijn campagne volledig zelf. Trump vindt dat de Amerikaanse president zich best wat meer bezighoudt met het eigen land. Opvallend is dat Trump geen politieke ervaring kan voorleggen. Verder is er nog Ted Cruz (45 jaar), federaal senator voor Texas, die de Spaanstalige katholieke en/of conservatieve groep vertegenwoordigt. Marco Rubio ( 44 jaar ) is federaal senator voor Florida en ligt goed bij de latino’s, de katholieken en de uitgeweken Cubanen. Rubio is minder conservatief dan Cruz. Naast Trump, Cruz en Rubio is er de zwarte neurochirurg dr. Ben Carson. Opvallend is dat hij de enige zwarte kandidaat is om Obama op te volgen. Maar Carson (64 jaar) speelt geen rol meer, en dat geldt ook voor de katholieke gouverneur van de staat New Jersey Chris Christie (53 jaar) alsook voor de enige vrouwelijke kandidate bij de republikeinen, namelijk Carla Fiorina (61 jaar). Deze drie kunnen nog wel een rol spelen bij de vorming van republikeinse coalities. Een opvallende tweede plaats in New Hampshire werd er behaald door de gouverneur van Ohio, Kasich (63 jaar). Deze anglicaan uit het noorden wordt wel eens gezien als de ideale running mate van Marco Rubio. Bovendien is Kasich een liberale republikein, en hij zou ideaal passen in een duo met de conservatievere Rubio. Er moet ook op gewezen worden dat Ohio een belangrijke swing state is à la Florida. Na South Carolina stelt zich de vraag waar de stemmen van Bush naartoe zullen gaan (hij haalde 7 procent in South Carolina). De republikeinse partijleiding zal nu wel proberen om alles te verzamelen rond Rubio.

Strategie

Maar voor de beide partijen is de belangrijkste dag 1 maart met de 12 staten in de eerste Super Tuesday ( Alabama, Arkansas, Alaska, Colorado, Georgia, Massachusetts, Minnesota, Oklahoma, Texas, Tennessee, Vermont en Virginia ). De verkiezing 2016 zal ook maar voor 2/3 blanke stemmers kennen, waardoor de latino’s, en dit voor de eerste maal, als tweede electorale groep wel eens de doorslag konden geven. Op deze eerste maart zal Hillary Clinton het verschil moeten maken met Sanders. Hetzelfde geldt voor de republikeinen. Inderdaad, als Donald Trump ook op 1 maart blijft scoren, dan ligt voor hem de weg open naar de republikeinse nominatie.

Conclusie

Opvallend in deze voorverkiezing is dat de partijleidingen geen stevige greep hebben op de kiezers. Inderdaad maakt Sanders het de favoriet Clinton moeilijk en Trump triomfeert bij de republikeinen. De kiezers zoeken iets nieuws en het is duidelijk dat de kandidaten met een groot Washington-verleden niet in de smaak vallen. Voor voorspellingen zijn de laatst bruikbare verkiezingen nuttig, en dat waren die van de mid term van november 2014 voor het Congres, alsook de lokale verkiezingen in november 2015 in de swing state Florida ( 29 kiesmannen ). In beide gevallen ging de winst naar de republikeinen. Ten aanzien van Florida is Dade county met Miami doorslaggevend. Als men daar wint, haalt men die staat binnen en ligt de weg open naar Pennsylvania avenue nr. 1600 te Washington DC. En wie woont er in Miami? Senator Marco Rubio!

Prof. Herman Matthijs doceert aan de VUB en UGent o.a. de cursus over de Verenigde Staten.

Foto (c) Reporters