Links gezaaid, rechts gebaard

Veel gevestigde media deden neerbuigend over de discussieavond van ‘De Nederlandse Leeuw’ onlangs in Rijswijk. Een feit kon niemand ontkennen: 2.000 aanwezigen. Meest jongeren, en velen uit ‘Generatie Z’ die net stemgerechtigd is. Hun held: professor Peterson van wie ik, eerlijk gezegd, nog nooit had gehoord. Amerikaans onderzoek laat zien dat Generatie Z politiek rechtser is dan haar ouders. Deze generatie duikt ook op in Nederland.

Generatie Z

Tijdens de presidentsverkiezingen van 2016 maakten politieke strategen in Amerika de fout kiezers uit Generatie Z – geboren tussen 1995 en 2010 – te zien als voortzetting van de ‘progressieve’ millennials. De recessie die begon in 2008 maakte Generatie Z voorzichtiger, spaarzamer en zelfredzamer. De Wright State University in Ohio deed onderzoek onder 1,200 ‘Generatie Z studenten’ aan 15 universiteiten. Deze jongeren zijn in meerderheid ‘fiscaal conservatief’ en ‘gematigd Republikein’.

De Democraten verloren tussen 2012 en 2016 circa 5% aan jonge kiezers; van 60% naar 55%. In sommige staten veel: Florida -16%, in Ohio en Pennsylvania -19% en in Wisconsin -20%. Staten waar Hillary Clinton makkelijk dacht te winnen. Trump won er, mede dankzij Generatie Z. Vooral zijn economisch beleid sprak deze kiezers aan.

Forbes schreef vorig jaar augustus dat de Democraten jonge kiezers ‘niet meer als vanzelfsprekend’ mogen beschouwen. ‘De Republikeinen staan sterk onder ouderen, maar dankzij een jonge generatie met een conservatief wereldbeeld hopen zij in 2020 weer te winnen’.

Start-up

De Huffington Post ziet veel verschillen tussen ‘millennials’ – geboren tussen beginjaren ‘80 en 1995 – en Generatie Z. De eerste kan zich een fax of cassetterecorder herinneren; de tweede is kind van het internettijdperk. Generatie Z is individualistischer, ondernemender en begint vroeg met een ‘start-up’. Internet vormt hun wereldbeeld. Ze hebben meer gemeen met generatiegenoten op andere continenten dan met andere generaties in eigen land. In 2020 vormt deze generatie een derde van de Amerikaanse bevolking. En dat heeft gevolgen bij de stembus.

Digitale revolte

Commentatoren deden schamper over de bezoekers van de debatavond in Rijswijk omdat ook zij mijlenver afstaan van deze generatie. De huidige debatcultuur is een product van de protestgeneratie die haar stempel drukte op bestuur, media en universitaire wereld. De lange mars door de instellingen produceerde de ge- en verboden van politieke correctheid. Progressieve generaties kunnen zich een ‘conservatieve jonge generatie’ niet voorstellen. Maar zij zaaiden links en baarden rechts. Omgekeerd leeft Generatie Z helemaal in een eigen digitale wereld. Het NOS-Journaal is ouderwets, Buitenhof gebabbel en Nieuwsuur nieuwsarm.

Deze generatie raakt in haar digitale wereldje gepolitiseerd door internetcensuur, zoals in Duitsland. Nederland en de Europese Unie bestrijden ook ‘nep nieuws’. De Bulgaarse EU-Commissaris, Mariya Gabriel, leidt de veldtocht. Onder voorzitterschap van de Nederlandse Madeleine de Cock Buning denkt een ‘EU-expertgroep tegen desinformatie’ over een ‘Europees Keurmerk’. De expertgroep bestaat grotendeels uit gevestigde media, internetoperatoren zoals Google, Facebook en Twitter die al vrijwillig ‘zelfregulering’ doorvoerden, universiteiten en grote uitgevers zoals Bertelsmann. Een Europese interneteenheid, agenten blijven geheim, speurt naar zogenoemd ‘nep nieuws’, bij voorkeur van Russische makelij. Zij roept burgers op ‘desinformatie’ te melden. Maar wie definieert ‘desinformatie’? Niet Generatie Z. Zij wordt nergens bij betrokken. De EU maakt zich ongemerkt tot vijand van deze jonge generatie. Een digitale revolte is bijna onvermijdelijk.

Trendsetters

Waar breekt deze generatie door in Nederland? Een interessante casus is Amsterdam volgende maand tijdens gemeenteraadsverkiezingen. Links is er Leitkultur, de VVD incluis. Lijfspreuk van de VVD-lijsttrekker luidt: ‘hoe meer asielzoekers hoe beter’. Daarmee ligt ‘rechts’ Amsterdam braak. Bovendien is Generatie Z al grootste categorie onder Amsterdamse jongeren: 36,9% is tussen de 18 en 24, mede dankzij de studentenpopulatie. Er is zowel politieke als electorale ruimte. Het is niet ondenkbaar als een ‘rechtse’ millennial zoals Thierry Baudet in dit gat duikt en Generatie Z, zelf nog wat jong voor passief kiesrecht, een stem geeft. Hoe harder het Amsterdams establishment op de uitdager inhakt, hoe sneller deze groeit.

Progressief Nederland moet zich dezelfde zorgen maken als de Democraten in Amerika. Traditioneel links (socialistisch en groen) krimpt. Het is al minder dan een derde in de Tweede Kamer. Links is in Nederland, en ook in Duitsland, nog nooit zo klein geweest, mede omdat Generatie Z ongemerkt het kiezerskorps is binnengetreden. Deze generatie is, volgens Forbes, ‘de meest conservatieve na de Tweede Wereldoorlog’. Generatie Z zet spoedig trends.

Deze tekst verscheen gisteren ook in De Volkskrant.