Lofzang op de kolonist

‘Ik bied twee Wol voor één Baksteen.’ Als deze zin een belletje doet rinkelen, dan hebt u waarschijnlijk al kennis gemaakt met Kolonisten van Catan. Het Duitse bordspel draait om de ontwikkeling van het fictieve eiland Catan. Spelers moeten grondstoffen verzamelen (of ruilen) om wegen, schepen en steden te bouwen.

Het gezelschapsspel gaat tegenwoordig door het leven als ‘Catan’. De fabrikant ontkent dat de ‘Kolonisten’ moesten sneuvelen omwille van progressieve pudeur, maar erkent wel dat er verschillende klachten waren over de term. Dat bleek al genoeg om een relletje op sociale media te ontketenen.

Zelfs gezelschapsspelletjes liggen tegenwoordig gevoelig. Sinds ‘blank’ mordicus moet wijken voor ‘wit’, valt niet meer te ontkomen aan de nieuwe taalstrijd. Er zijn mensen die de hele publieke ruimte zouden willen zuiveren van elke blanke bijklank. Politieke correctheid is terug van nooit echt weggeweest.

Maar ‘Kolonisten’? Zou daar echt iets mis mee zijn?

Lang leve de kolonisten 

Kolonisten hebben een doorslaggevende rol gespeeld in het ontluiken en openbloeien van de menselijke beschaving. Je vindt kolonisten in alle culturen en doorheen de hele geschiedenis.

De grote Griekse cultuur is verspreid over Klein-Azië, de kusten van Afrika en het eiland Sicilië door kolonisten, die zo vorm gaven aan de Helleense wereld.

Eeuwenlang waren er Noorse nederzettingen in Groenland, dankzij Viking-kolonisten.

Nieuw-Zeeland was volledig onbewoond — er waren zelfs geen zoogdieren — tot Polynesische kolonisten er nederzettingen vestigden in de 13de eeuw.

Als Alaska vandaag een bevolkte staat van de VS is, dan is dat te danken aan de kolonisten die zich daar al sinds de 17de eeuw vestigen.

We zijn erin geslaagd om onherbergzame streken te bevolken, dankzij de kolonisten die als eerste naar de wildernis trokken om er een nederzetting te bouwen. Denk maar aan de Russische steppen of de meeste eilanden in de Stille Oceaan.

Als we veel geluk hebben, dan zullen kolonisten niet eens tot het verleden behoren. De eerste mensen die zich zullen vestigen op een planeet als Mars zullen ook ‘kolonisten’ zijn. De mensheid kan alleen maar hopen dat er in de toekomst een hele reeks van menselijke kolonies gesticht worden, steeds dieper in het universum.

Het verwoesten van ons verleden

Je kan misschien bezwaar maken tegen ‘koloniaal’, maar niet tegen ‘kolonist’. De tegenstanders van de term vermengen ‘kolonist’ bewust of onbewust met ‘koloniaal’, ‘conquistador’ of ‘kruisvaarder’. Sommige mensen zien in onze geschiedenis nu eenmaal alleen de zwarte bladzijden.

Terug naar het gezelschapsspel. Catan is niet eens een echte plek. Als speler koloniseer je een leeg land: er is geen sprake van een inheems volk, dat onderdrukt of verslagen moet worden. Het woord ‘Kolonisten’ was alleen bedoeld om een sfeer van jongensachtig avontuur op te roepen.  Alleen jammer dat we leven in een tijd waarin zelfs jongensachtig avontuur verdacht is geworden.

Het begint met ruzie over woorden, maar na een tijdje blijkt dat een heel deel van je verleden verdwenen is. Verdacht gemaakt en verbannen.