Marion stapt op

Het nieuws sloeg in als een donderslag bij heldere hemel. Marion Maréchal-Le Pen, kleindochter van én nichtje van, heeft plots aangekondigd geen kandidate meer te willen zijn bij de Franse parlementsverkiezingen in juni. Vijf jaar geleden werd ze op 22-jarige leeftijd in het departement Vaucluse voor het Front National verkozen tot jongste parlementslid van Frankrijk. Samen met de bekende strafpleiter Gilbert Collard, als onafhankelijke op een FN-lijst gekozen, verdedigde ze de voorbije legislatuur, met veel talent en panache, de ideeën van haar partij in de Assemblée nationale. In geen tijd vergaarde ze bij militanten en sympathisanten een enorm kapitaal aan sympathie en ook journalisten en politieke tegenstanders erkenden snel dat de jonge en knappe Marion geboren was voor de politiek. Haperde ze aanvankelijk nog eens in een interview of op het spreekgestoelte van het Palais Bourbon, in een ijltempo en zonder spindoctors in haar kielzog behoorde ze in geen tijd tot dat kransje van toppolitici naar wie geluisterd wordt door de media.

Marion Maréchal-Le Pen werd hét gezicht van het FN in de regio PACA (Provence-Alpes-Côté d’Azur), van oudsher een wingewest voor de partij met scores die de laatste jaren ver boven de dertig procent lagen. Die electorale sterkte heeft onder meer te maken met de aanwezigheid van de vele pieds-noirs in het zuiden, Fransen die generaties lang in Algerije woonden en hun hebben en houden moesten achterlaten toen het land in 1962 onafhankelijk werd. Tussen hen vele kleine zelfstandigen en hardwerkende ambachtslieden, katholiek, rechts en conservatief. Kortom, een electoraat dat gecharmeerd werd door de jonge blonde kleindochter van Jean-Marie Le Pen die ervoor uitkomt dat ze katholiek is, dat abortus in haar ogen niet zomaar moet terugbetaald worden door de sociale zekerheid, dat een wettelijk huwelijk tussen homo’s niet kan en dat de Europese Unie wel toe is aan grondige hervormingen, maar daarom niet afgeschaft moet worden. Marion denkt economisch liberaal en was dan ook helemaal niet gelukkig met de linkse en rabiaat anti-Europese koers waar Marine Le Pen, onder invloed van haar naaste adviseur Florian Philippot, voor opteerde bij de presidentsverkiezingen.

De kiezers in het noorden van Frankrijk, waar het FN ook ijzersterk staat en Marine in het grauwe Hénin-Beaumont haar persoonlijke machtsbasis vestigde, hebben sociologisch een heel ander profiel. Ook zij zijn ongelukkig met de gevolgen van de ongecontroleerde massa-immigratie – denk maar aan de beelden van de nog niet zo lang geleden ontruimde ‘jungle van Calais’ – maar hier gaat het om mensen die vroeger socialistisch en communistisch stemden. Deze slachtoffers van de desindustrialisering van Frankrijk keerden de PS de rug toe nadat links de arbeidersklasse in de steek liet voor ‘Europa’ en bijna uitsluitend nog focuste op een veeleer welgesteld stedelijk electoraat van bourgeois-bohémiens. Dat zijn de fameuze bobo’s die ook al weleens als la gauche caviar worden getypeerd. Met alle gevolgen van dien. De socialisten haalden op 23 april jl. geen 7 procent meer in de eerste ronde. De socialistische partij houdt op te bestaan, zo vatte voormalig premier Manuel Valls het bondig samen. Over wie de doodgravers zijn, zullen wellicht nog ellenlange analyses verschijnen. 

‘Haar mening doet er niet toe.’

Florian Philippot, intellectuele goeroe en ficheschrijver van Marine Le Pen, studeerde aan de prestigieuze mandarijnenschool ENA (Ecole nationale d’administration). Deze humorloze maar harde werker gaat er prat op nooit voor het FN te hebben gestemd tot hij de partij een goede vijf jaar geleden vervoegde. Hij beweert vroeger voor de zeer linkse gewezen socialistische minister Jean-Pierre Chevènement te hebben gemiliteerd, hoewel deze zich hier niets van herinnert. En hij overtuigde Marine Le Pen ervan sociaaleconomisch een uitgesproken linkse koers te gaan varen om zo die 54 procent van de Fransen te verleiden die in 2005 bij referendum tegen de Europese Grondwet hebben gestemd. Marine présidente? Dan zou Frankrijk uit de euro en de Europese Unie stappen. Dan zou de rampzalige 35-urenweek behouden blijven, dan zouden de mensen op zestig met pensioen kunnen blijven gaan, dan zou het minimumloon fors stijgen, dan zou een pak nieuwe ambtenaren worden aangeworven, dan zou het land met zijn schuld van 2200 miljard euro nog eens 160 miljard euro overheidsuitgaven meer in de economie hebben gepompt… Het lijkt erop dat deze standpunten heel wat kiezers angst hebben ingeboezemd.

Het is een publiek geheim dat Marion Maréchal-Le Pen en Philippot moeilijk door dezelfde deur kunnen. Philippot weigerde haar de laatste tijd zelfs bij naam te noemen en had het op televisie over ‘deze persoon wier mening er niet toe doet in onze partij.’ Zoals Mitterrand meende dat zijn hond een betere opvolger voor hem zou zijn dan Michel Rocard, zo moet Philippot ongeveer over Marion denken. En Marine Le Pen naar verluidt ook. De lijn-Philippot heeft er nu voor gezorgd dat Marine Le Pen in de tweede ronde geen 34 procent haalde en – laat ons er geen doekjes om winden – een zwaar ontgoochelend resultaat neerzette. In de perceptie althans, en dat is wat telt in de politiek, ook al blijven elf miljoen FN-kiezers een nooit geziene prestatie. Maar ik heb de indruk dat zelfkritiek een gave is die noch Marine noch Philippot gegeven is. Het plotse ontslag van Marion Maréchal-Le Pen zal op korte en middellange termijn dan ook grote en negatieve gevolgen hebben voor de partij. 

Enkel ‘persoonlijke redenen’?

De kleindochter van de partijstichter haalt ‘persoonlijke redenen’ aan als uitleg bij haar plotse vertrek en neemt ook ontslag als fractieleidster uit de Conseil Régional in PACA. Is dit de lokroep van Venetië, zoals Alain Juppé het formuleerde toen hij na zijn eerste-ministerschap er in 1997 even de brui aan wilde geven om meer van het leven te gaan genieten? Deels misschien en alle respect als Marion meer tijd wil vrijmaken voor haar driejarig dochtertje, maar deze tentation de Venise geeft mij toch eerder de indruk een rationele politieke beslissing te zijn.

Ik verklaar mij nader. Marion Maréchal-Le Pen heeft de exclusiviteit van haar vertrek voorbehouden aan de rechtse internettelevisiezender TV-Libertés waar Martial Bild de dienst uitmaakt. Martial Bild, die als jongerenvoorzitter van het FN exact dertig jaar geleden nog kwam spreken op een congres van het Vlaams Blok, behoort tot de stilaan zeer omvangrijke schare van ontgoochelde ex-kaderleden van het Front die misnoegd zelf vertrokken of door Marine Le Pen de laan werden uitgestuurd. Als je dan TV-Libertés uitkiest om je ontslag te motiveren, kan dat tellen als statement. Vergis ik mij niet – en ik vergis mij niet! – dan heeft Marion Maréchal-Le Pen daar in de studio off the record ook duidelijk gemaakt dat niet alleen persoonlijke redenen aan de basis van haar ontslag liggen.

Het FN ligt al een tijdje juridisch héél zwaar onder vuur met de affaire van de nepassistenten in het Europees Parlement, de dubieuze financiering van elke verkiezingscampagne sinds 2012, het omstreden gebruik van overheidsgeld en wat Marine Le Pen zelf betreft dan nog eens het vermoeden dat ze haar privé-patrimonium belastingtechnisch zwaar onderwaardeerde om aan de belasting op grote fortuinen te ontsnappen. Dat kan haar op vijf jaar onverkiesbaarheid komen te staan. De financiën van het FN zijn één grote puinhoop waaraan de onderzoeksrechters de volgende maanden een vette kluif zullen hebben. Marion weet dat ook en als onbesproken figuur wil ze zich maar wat graag ver houden van deze smeulende tijdbom.

Luister goed naar dit interview met TV-Libertés dat op YouTube te bekijken is. Marion wil naar eigen zeggen ervaring opdoen in de privésector… maar voegt er onmiddellijk aan toe dat dit niet het einde van haar politieke carrière betekent. We zullen haar nog terugzien, denk ik. Maar dan op plaats nummer één.