Meerderheid in Vlaams Parlement impotent om institutioneel toekomstproject voor Vlaanderen uit te tekenen

 ‘De berg heeft een muis gebaard.’ Dat concludeert het Vlaams Belang na de afronding van Werkgroep Institutionele Zaken in het Vlaams Parlement. Vlaams Volksvertegenwoordiger Klaas Slootmans, die voor het Vlaams Belang de werkzaamheden opvolgde, heeft het in deze Vrije Tribune over ‘een jammerlijk gemiste kans en een totaal onvermogen om een institutioneel toekomstproject voor Vlaanderen uit te tekenen.’

Het Vlaams regeerakkoord dat in 2019 tussen N-VA, cd&v en Open VLD werd afgesloten, was bijzonder teleurstellend op het vlak van het streven naar verdere autonomie voor Vlaanderen. De door de N-VA aangestuurde regering Jambon gaf niet thuis wanneer het gaat welke communautaire ambitie dan ook. De hete aardappel werd doorgeschoven naar het Vlaams Parlement dat uitgenodigd werd ‘om een grondige reflectie op te starten over de gewenste staatsinrichting’.

Dat verzoek resulteerde op 11 juli 2020 in de oproep van Vlaams parlementsvoorzitter Homans (N-VA) om ‘als Vlaams Parlement het heft in eigen handen te nemen en de vijf Vlaamse resoluties vanonder het stof te halen.’ Om daar werk van te maken werd eind 2020 een Werkgroep Institutionele Zaken in de steigers gezet.

Politieke wiskunde voor minder Vlaamse autonomie

Dat dit een werkgroep werd bestaande uit zeven leden, en geen commissie zoals gebruikelijk, was geen toeval. Enkel in een gremium bestaande uit zeven leden konden N-VA en de traditionele partijen volgens het stelsel van de evenredige vertegenwoordiging een meerderheid van de mandaten bezetten. In alle andere zetelcombinaties zouden N-VA en Vlaams Belang ofwel een meerderheid ofwel de helft van de zetels hebben ingenomen en de werking ervan naar hun hand hebben kunnen zetten. ‘Politieke wiskunde voor minder Vlaamse autonomie’ noemde professor Maddens het in maart 2021 op deze webstek. En of de professor daarmee gelijk heeft gekregen! Eigenlijk was het lot toen al bezegeld. Hoeft het overigens gezegd dat deze gang van zaken ook N-VA, als meerderheidspartij, goed uitkwam?

Deze Werkgroep verrichte nochtans nuttig werk. Van 22 februari 2021 tot en met 28 maart 2022 – meer dan een jaar dus – werden 32 hoorzittingen gehouden met zowat 100 deskundigen, constitutionalisten, politicologen, economen en filosofen over de institutionele, fiscale en bevoegdheidsrechtelijke aspecten en de daarmee gepaard gaande institutionele vraagstukken. Die hoorzittingen waren uiterst leerrijk, leverden ernstig werk af, legden vaak de vinger op de zere wonde en getuigden vooral van de nood aan institutionele hervormingen.

Vanaf april 2022 was het moment aangebroken om tot politieke besluiten te komen. Plots zweefde er echter gedurende maanden een waas van geheimzinnigheid over de Werkgroep. Vanuit de meerderheidspartijen kwamen nu regelmatig tegenstrijdige geluiden naar buiten. Nu eens was er sprake van een eindtekst, dan weer niet. Geplande vergaderingen werden meermaals zonder veel uitleg afgelast of uitgesteld. Slechts één zaak was wel duidelijk: de oppositie was voortaan niet meer welkom bij de werkzaamheden.

Uiteindelijk kwamen de meerderheidspartijen ter elfder ure met een slottekst, een conceptnota. Dat het een conceptnota is geworden en geen resolutie, is beslist geen toeval: zo’n nota kan immers niet worden geamendeerd, ligt niet ter stemming en wordt zelfs niet besproken in de plenaire vergadering. Het is een vrijblijvend geschrift zonder wezenlijke finaliteit. Het lijkt wel alsof de auteurs ervan beschaamd zijn over hun werkstuk. Daar is overigens alle reden toe.

De Vlaamse meerderheid danst op het ritme van Vivaldi

Het werkstuk is immers uitermate teleurstellend, beschamend zelfs. Het zwijgt in alle talen over zowel de hervorming van het huidige staatsmodel, de noodzakelijke herschikking van bevoegdheden, als de benodigde fiscale autonomie, wat nochtans de opdracht van de werkgroep was. In de plaats daarvan formuleren de meerderheidspartijen een paar aanbevelingen over asymmetrisch beleid op federaal niveau en recycleren zij enkele aandachtspunten uit het Vlaams en het federaal regeerakkoord. Kortom: de Vlaamse meerderheid danst minutieus op het ritme van Vivaldi.

Maakt men de vergelijking met de befaamde vijf Vlaamse resoluties van 1999, dan valt deze conceptnota hoe dan ook volledig in het niet. In 1999 slaagde men erin een institutioneel toekomstproject voor Vlaanderen uit te tekenen. Dat was weliswaar niet het onafhankelijkheidsproject waar wij als independisten voor staan, maar er werd wel nog een gezonde en sterke ambitie richting meer Vlaamse autonomie getoond die legislatuuroverschrijdend was. Men was toen ook niet te beroerd om daar de oppositie bij te betrekken en de eigen meerderheid te overstijgen.

Bundel de Vlaams-nationale krachten

Daar is in deze conceptnota niets meer van te bespeuren. De Vlaamse meerderheid is er niet in geslaagd de dagjespolitiek en zichzelf te overstijgen. In tegenstelling tot sommige van haar voorgangers, heeft deze Vlaamse N-VA/cd&v/Open VLD-coalitie daarmee ook haar totaal onvermogen tentoongespreid om een institutioneel toekomstproject voor Vlaanderen uit te tekenen, laat staan een toekomstproject waar we enthousiast over zouden kunnen zijn.

De les die we uit 2014-2018 hebben getrokken, is dat met een N-VA die in de federale regering zit, het communautaire in de diepvries wordt gestoken en de status quo domineert. De les die hieruit getrokken moet worden, is dat zélfs met een N-VA die niét in federale, maar wél met traditionele partijen in de Vlaamse regering zit, óók tot een communautaire stilstand leidt. De conclusie is duidelijk: als N-VA nog de ambitie heeft om vooralsnog meer autonomie voor Vlaanderen te realiseren, dan zal dat met het Vlaams Belang moeten gebeuren.