Mevrouw Homans, allochtonen die kansen grijpen zijn hardst gediscrimineerd

In een antwoord op het opiniestuk van Samira Azabar ‘Antwerpen ik walg van u, ik hou van u’ neemt de Antwerpse N-VA schepen van Diversiteit en Inburgering Liesbeth Homans voor het eerst duidelijk afstand van racisme.

Mevrouw Homans, ik ben verheugd dat u eindelijk racisme duidelijk en ondubbelzinnig afkeurt. U bent wellicht de controverse niet vergeten toen u eerder dit jaar na in een interview in De Standaard heel België over u heen kreeg. In het interview maakt u enkele opmerkelijke uitspraken. Zo zou racisme relatief zijn en zouden de slachtoffers ervan dit enkel gebruiken als een excuus om hun persoonlijke mislukking te maskeren. Een kaakslag voor eenieder die ooit enige vorm van discriminatie heeft ervaren. Dat het net de schepen van Diversiteit is van een stad waar één op twee jongeren een migratieachtergrond heeft, maakte het net des te pijnlijker.

Het is haast een traditie geworden. Jaarlijks publiceren verschillende internationale instellingen en organisaties rapporten over racisme en discriminatie in Europa. Steevast bengelt ons land helemaal onderaan de lijst van slechte leerlingen. Het is des te opvallender dat deze rapporten weinig of nooit tot een groot maatschappelijk debat leiden over deze thema’s. In tegendeel ze passeren geruisloos. We ontkennen het probleem tot de dood.

Zijn minderheden in Vlaanderen te gevoelig voor vermeende discriminatie of is er wel degelijk meer aan de hand? Als we gezaghebbende instanties zoals de Verenigde Naties, de Europese Commissie, Amnesty International, ENAR en het ECRI mogen geloven dan is er sprake van een wijdverspreid probleem van structurele aard. Toch maken dergelijke scherpe veroordelingen weinig of geen indruk op het brede publiek. De vraag blijft dus hoe je de dominante meerderheid van ons land overtuigt van de vernietigende kracht van racisme? Een problematiek waar zij zelf weinig of nooit mee te maken krijgt.

Opgroeien als jonge allochtoon in België

Vertel ik u over de talloze keren dat ik aan een willekeurige identiteitscontrole ben onderworpen door de politie tijdens mijn tienerjaren? Of leg ik u uit hoe elk politiekorps in België een andere manier heeft om allochtone jongeren te koeioneren. Dat ze in Brussel nog al snel de matrak bovenhalen als je te lang treuzelt met je identiteitskaart boven te halen. Hoe ze in Antwerpen graag op drukke plaatsen lukraak allochtone jongeren uitkiezen. Om ze dan tegen de muren of een combi’s te plaatsen en ze dan uitgebreid te fouilleren. Of Mechelen, waar ik vroeger geen politiepatrouille kon passeren zonder tegen gehouden te worden. Ik moet tot op de dag van vandaag nog de neiging onderdrukken om niet meteen naar mijn identiteitskaart te grijpen als een politieagent mijn pad kruist. Nog nooit iets hebben uitgestoken, een blanco strafblad hebben maar toch systematisch als een crimineel behandeld worden. Het zal veel allochtone jongeren bekend in de oren klinken.

Wat met mijn ervaringen in het onderwijs? Vertel ik u over die keer toen een leerkracht me vlak na de aanslagen van 11 september doodleuk voor de hele klas vroeg of wij moslims nu trots waren. Of dat mijn ouders hadden feest hadden gevierd toen het nieuws van de aanslagen hun had bereikt. Vertel ik over al die leerkrachten die me steeds op het hart drukten dat ik toch niet teveel moeite moest doen. Want zo proclameerden ze ‘van een Marokkaan moet je toch niet teveel verwachten’. Vertel ik u over al die keren dat ik de meest denigrerende opmerkingen van leerkrachten en leerlingbegeleiders moest slikken? Hoe ik me al op zéér jonge leeftijd moest verantwoorden voor de meest walgelijke clichés die er bestaan over moslims en Belgen van Marokkaanse origine. Hoe zou u reageren als uw kinderen steevast gedemotiveerd en beledigd werden door hun leerkrachten?

Kan u zich inbeelden wat dergelijke ervaringen met het psyche en zelfbewustzijn doet van jonge pubers die dit dagelijks ervaren? De frustraties die bij mij en mijn vrienden destijds opborrelden telkens we weer eens de toegang werden ontzegd tot uitgaansgelegenheden en horecazaken? Weet u hoe het voelt om in een restaurant geweigerd te worden? Een opdienster die je in je oor komt fluisteren dat ze je niet van haar baas mag bedienen. Je in een fitnessgym willen inschrijven die plots volzet blijkt en de dag nadien weer plaats heeft voor één van je autochtone vrienden?

Op den duur wordt je het allemaal gewoon. Beveiligingsagenten die je scherp in het oog houden wanneer je gaat winkelen, politieagenten die je om de haverklap controleren en een maatschappij die je bij voorbaat al afschrijft. En eenieder die het waagt om over één van deze praktijken te klagen wordt meteen verweten zich te nestelen in een slachtofferrol.

Daadkracht

Het wordt er niet beter op met het ouder worden. De discriminatie manifesteert zich slechts op andere manieren. Het wordt minder zichtbaarder en harder om te bewijzen. In uw opiniestuk schrijft u dat racisme geen excuus mag zijn om de eigen verantwoordelijkheid te ontlopen. Wat bedoelt u hier eigenlijk mee? Heeft iemand er zelf schuld aan als hij op basis van huidskleur of levensbeschouwing discriminatie ervaart?  Uit een onderzoek van de KU Leuven blijkt dat allochtonen die het best geïntegreerd zijn zich het meest gediscrimineerd voelen. (1)

De werkloosheidsgraad onder hoogopgeleide allochtonen ligt zeven keer zo hoog als onder hun autochtone collega’s. Uit Volt-reportages bleek dan weer dat negen op de tien vastgoedmakelaars er geen probleem mee hebben om allochtone kandidaat-huurders te weigeren en zes op acht uitzendkantoren bereid zijn allochtone uitzendkrachten op vraag van werkgevers uit te sluiten.

Het tragische is dus dat net diegene die zich het hardst inzetten om een volwaardige plaats te veroveren in de samenleving te maken hebben met de meest stuitende vormen van discriminatie. Wie de resultaten van het onderzoek van de KU Leuven onder de loep neemt, kan niet anders dan concluderen dat hoe harder minderheden deze samenleving omarmen, hoe harder onze samenleving ze afstoot.

Wat ons verbindt

Het debat over de multiculturele samenleving verzandt steeds in dezelfde oeverloze discussies over de vermeende onwil van minderheden om zich aan te passen aan de maatschappij enerzijds en het hardnekkige racisme dat wijdverspreid zou zijn in onze maatschappij anderzijds. Over wie van de twee groepen het bij het rechte eind heeft en in welke mate één van deze twee zaken een rol spelen in de achterstelling van minderheden zullen we het wellicht nooit eens geraken. Wat we wel kunnen doen is kijken naar wat ons verbindt. En wat ons verbindt, is de toekomst. We kunnen het als samenleving niet langer veroorloven om bij de pakken te blijven zitten. We moeten af van dat verlammende wij/zij denken. Ik zie dagdagelijks in de praktijk hoe nieuwe Vlamingen – zoals uw partij ze graag noemt – hun verantwoordelijkheid opnemen en zich inzetten voor de samenleving. Het is aan politici zoals u om ervoor te zorgen dat zij niet langer over dezelfde struikelblokken vallen. Anders voeren we binnen 50 jaar nog steeds dezelfde zinloze discussies.

De auteur is redacteur voor Kifkif.be

Lees ook het ‘standpunt’ hierbij van Peter De Roover.

FOTO: © Reporters